1707
Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inleiding
2 De Gelderse Landdagen en hun recessen ten tijde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de Bataafse Republiek
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Inventaris
1588
Landdag 27 maart - 5 april / 22 mei 1588 te Arnhem
a. Deze landdag is de enige die gehouden werd in het jaar 1588. De zitting begon op 27 maart en liep door tot en met 5 april, maar had een korte, ééndaagse uitloper op 22 mei, die aansluitend aan 5 april in het reces is opgenomen. Deze uitloper hield verband met de werkzaamheden van een commissie ter afhandeling van ingekomen rekesten en ter afsluiting van de rekening van de Gelderse ontvanger-generaal Hans Bierman, zie de regesten 118 (1588) tot en met 122 (1588). De Landdag zelf was na 5 april reeds uiteengegaan.
b. Deze landdag bestaat uit zes onderdelen:
- het chronologische, doorlopende reces;
- een afschrift van besluiten op de propositie (agenda) voor deze landdag, identiek met de overeenkomstige besluiten in het chronologische, lopende reces van 31 maart;
- afzonderlijk genoteerde punten van bespreking, tijdens de landdag overhandigd door afgevaardigden van de Staten van Utrecht;
- de besluitvorming op deze punten van de Utrechtse Staten; van deze besluitvorming bestaan twee versies met inhoudelijke en textuele verschillen, één versie in het chronologische, doorlopende reces, de andere afzonderlijk opgetekend achter de eveneens afzonderlijk genoteerde Utrechtse punten; deze beide versies behoren bij de zitting van 31 maart
- een memorie van stadhouder Adolf van Nieuwenaar, gevolgd door de besluitvorming daarop, behorend bij de zitting van 4 april;
- besluitvorming en instructies voor de afgevaardigden naar de Staten-Generaal, bestaande uit een instructie, een aanvullende "Memoriael Instructie" met negen punten, een tweede reeks aanvullingen met nog eens drie punten, een commissiebrief en twee brieven uit Engeland waarop de besluitvorming deels is gebaseerd.
b. Deze landdag bestaat uit zes onderdelen:
- het chronologische, doorlopende reces;
- een afschrift van besluiten op de propositie (agenda) voor deze landdag, identiek met de overeenkomstige besluiten in het chronologische, lopende reces van 31 maart;
- afzonderlijk genoteerde punten van bespreking, tijdens de landdag overhandigd door afgevaardigden van de Staten van Utrecht;
- de besluitvorming op deze punten van de Utrechtse Staten; van deze besluitvorming bestaan twee versies met inhoudelijke en textuele verschillen, één versie in het chronologische, doorlopende reces, de andere afzonderlijk opgetekend achter de eveneens afzonderlijk genoteerde Utrechtse punten; deze beide versies behoren bij de zitting van 31 maart
- een memorie van stadhouder Adolf van Nieuwenaar, gevolgd door de besluitvorming daarop, behorend bij de zitting van 4 april;
- besluitvorming en instructies voor de afgevaardigden naar de Staten-Generaal, bestaande uit een instructie, een aanvullende "Memoriael Instructie" met negen punten, een tweede reeks aanvullingen met nog eens drie punten, een commissiebrief en twee brieven uit Engeland waarop de besluitvorming deels is gebaseerd.
c. Deze landdag komt in zijn complete vorm en omvang, met de daartoe behorende en ter vergadering behandelde bijlagen, uitsluitend voor in 0012 Gelderse Rekenkamer, inv. nr. S 3, Landdagsrecessen over de jaren 1584-1593, pp. 237 - 317.
d. In het recessenexemplaar 0003 Staten van het Kwartier van Nijmegen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 612, Landdagsrecessen over de jaren 1587-1591, ontbreken de besluitvorming, instructies en bijlagen voor de afgevaardigden ter Staten-Generaal. In het exemplaar 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4696, Landdags- en Kwartiersrecessen over de jaren 1587-1593, ontbreken het chronologische, lopende reces en de besluitvorming, instructies en bijlagen voor de afgevaardigden ter Staten-Generaal.
e. In het recessenexemplaar 0005 Staten van het Kwartier van Zutphen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 1384, Landdagsrecessen over de jaren 1577-1589, ontbreekt het jaar1588 helemaal.
d. In het recessenexemplaar 0003 Staten van het Kwartier van Nijmegen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 612, Landdagsrecessen over de jaren 1587-1591, ontbreken de besluitvorming, instructies en bijlagen voor de afgevaardigden ter Staten-Generaal. In het exemplaar 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4696, Landdags- en Kwartiersrecessen over de jaren 1587-1593, ontbreken het chronologische, lopende reces en de besluitvorming, instructies en bijlagen voor de afgevaardigden ter Staten-Generaal.
e. In het recessenexemplaar 0005 Staten van het Kwartier van Zutphen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 1384, Landdagsrecessen over de jaren 1577-1589, ontbreekt het jaar1588 helemaal.
27 maart
005 Een afgezant van de Engelse diplomaat en legeraanvoerder Willoughby presenteert de Landdag zijn geloofsbrieven en een Nederlandstalig schrijven van Willoughby. De Landdag verzoekt de gezant, die zo snel mogelijk respons op de brief wenst, een dag of drie te Arnhem te blijven zodat men hem een antwoord kan geven dat koningin Elisabeth en Willoughby tevreden zal stellen. Voor de inhoud en het antwoord, zie Nota bene.
1707 Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inventaris
1588
Landdag 27 maart - 5 april / 22 mei 1588 te Arnhem
27 maart
005
Een afgezant van de Engelse diplomaat en legeraanvoerder Willoughby presenteert de Landdag zijn geloofsbrieven en een Nederlandstalig schrijven van Willoughby. De Landdag verzoekt de gezant, die zo snel mogelijk respons op de brief wenst, een dag of drie te Arnhem te blijven zodat men hem een antwoord kan geven dat koningin Elisabeth en Willoughby tevreden zal stellen. Voor de inhoud en het antwoord, zie Nota bene.
Datering:
1588 maart 27
Notabene:
a. "...den Baron van Williby...": Peregrine Bertie baron Willoughby de Eresby (12 okt. 1555 - 25 juni 1601), sinds december 1587 opperbevelhebber van de door Engeland gezonden hulptroepen in de Nederlanden; verrichtte o.a. diplomatieke missies voor koningin Elisabeth naar Denemarken om Deense steun voor de Nederlandse Opstand; was in 1586-'87 gouverneur van Bergen op Zoom; verloor op 22 september 1586 de Slag bij Warnsveld.
b. 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4822, bevat een door Willoughby ondertekend inleidend briefje in het Nederlands ter aanbeveling van wat hij namens zijn koningin te zeggen heeft, d.d. 17 maart 1588 stilo veteri. Dit briefje vermeldt ook de naam van zijn gezant: de edelman Steven Le Sieur.
c. 0012 Gelderse Rekenkamer, S 3, pp. 297-303: de brief van Willoughby, zoals gepresenteerd door zijn gezant: Willoughby schrijft dat het traktaat met Engeland door de gewesten slecht nageleefd wordt, dat er snel een Raad van State moet komen met daarin twee Engelse raadsleden en Leicester als gouverneur-generaal; dat deze Raad van State als overkoepelend gezag boven de gewestelijke Staten moet fungeren en een eind maken aan de heersende jaloezie en tweespalt tussen de gewesten; zoniet, dan zal koningin Elisabeth haar hulp aan de Opstand beëindigen.
d. Een niet met name genoemde comparant uit de Landdag leest deze brief voor, aangezien de Engelse gezant het Nederlands te slecht beheerst om dit zelf te kunnen.
b. 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4822, bevat een door Willoughby ondertekend inleidend briefje in het Nederlands ter aanbeveling van wat hij namens zijn koningin te zeggen heeft, d.d. 17 maart 1588 stilo veteri. Dit briefje vermeldt ook de naam van zijn gezant: de edelman Steven Le Sieur.
c. 0012 Gelderse Rekenkamer, S 3, pp. 297-303: de brief van Willoughby, zoals gepresenteerd door zijn gezant: Willoughby schrijft dat het traktaat met Engeland door de gewesten slecht nageleefd wordt, dat er snel een Raad van State moet komen met daarin twee Engelse raadsleden en Leicester als gouverneur-generaal; dat deze Raad van State als overkoepelend gezag boven de gewestelijke Staten moet fungeren en een eind maken aan de heersende jaloezie en tweespalt tussen de gewesten; zoniet, dan zal koningin Elisabeth haar hulp aan de Opstand beëindigen.
d. Een niet met name genoemde comparant uit de Landdag leest deze brief voor, aangezien de Engelse gezant het Nederlands te slecht beheerst om dit zelf te kunnen.
Bloknummer:
0012
Inventarisnummer:
S 3
Folionummer:
p. 240
laatste wijziging 23-08-2019
Vervolg regest 005 Nota bene:
e. 0012 Gelderse Rekenkamer, S 3, pp.285-292, bevat tevens in copie de Franstalige brief van Willoughby aan de Staten-Generaal, zie regest 003 (1588): hij schrijft te Utrecht brieven te hebben ontvangen van koningin Elisabeth, die met de Nederlandse gezanten in Engeland gesproken heeft over verontrustende berichten aangaande de Opstand van Sonoy en anderen. Ze laat weten de Nederlandse havens niet langer te kunnen verdedigen gezien de dreigende invasie van Engeland (door de Spaanse Armada). Ze schrijft desondanks kosten noch moeite te sparen ter verdediging van de Unie, en daarom tot nog toe geen vrede met Spanje te accepteren. Ze dreigt echter de steun aan de Unie op te zeggen indien de onenigheid tussen de gewesten voortduurt en men blijft weigeren Leiden of andere plaatsen, zoals was beloofd, in handen te stellen van Leicester. Ze maant de Staten zich te houden aan het verdrag met Engeland, en de bij verdrag toegezegde Raad van State in te stellen die samen met Leicester de tweespalt moet beëindigen.
f. Voor de antwoorden op deze Engelse brieven en de besluiten op de aanverwante onderwerpen uit de propositie, te weten de relatie met Engeland, de verhoudingen tussen de opstandige gewesten onderling en mogelijke vredesbesprekingen met Spanje, zie de regesten 015 (1588) tot en met 017 (1588), 022 (1588) tot en met 036 (1588), 045 (1588) tot en met 072 (1588) en 104 (1588) tot en met 117 (1588).
g. "stilo veteri": zie Verklarende woordenlijst.
e. 0012 Gelderse Rekenkamer, S 3, pp.285-292, bevat tevens in copie de Franstalige brief van Willoughby aan de Staten-Generaal, zie regest 003 (1588): hij schrijft te Utrecht brieven te hebben ontvangen van koningin Elisabeth, die met de Nederlandse gezanten in Engeland gesproken heeft over verontrustende berichten aangaande de Opstand van Sonoy en anderen. Ze laat weten de Nederlandse havens niet langer te kunnen verdedigen gezien de dreigende invasie van Engeland (door de Spaanse Armada). Ze schrijft desondanks kosten noch moeite te sparen ter verdediging van de Unie, en daarom tot nog toe geen vrede met Spanje te accepteren. Ze dreigt echter de steun aan de Unie op te zeggen indien de onenigheid tussen de gewesten voortduurt en men blijft weigeren Leiden of andere plaatsen, zoals was beloofd, in handen te stellen van Leicester. Ze maant de Staten zich te houden aan het verdrag met Engeland, en de bij verdrag toegezegde Raad van State in te stellen die samen met Leicester de tweespalt moet beëindigen.
f. Voor de antwoorden op deze Engelse brieven en de besluiten op de aanverwante onderwerpen uit de propositie, te weten de relatie met Engeland, de verhoudingen tussen de opstandige gewesten onderling en mogelijke vredesbesprekingen met Spanje, zie de regesten 015 (1588) tot en met 017 (1588), 022 (1588) tot en met 036 (1588), 045 (1588) tot en met 072 (1588) en 104 (1588) tot en met 117 (1588).
g. "stilo veteri": zie Verklarende woordenlijst.
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Kenmerken
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden