1707
Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inleiding
2 De Gelderse Landdagen en hun recessen ten tijde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de Bataafse Republiek
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Inventaris
1584
Landdag 14 - 18 mei 1584 te Wageningen.
a. Deze vergadering vormt de uiteindelijke voortzetting van de Landdag van 14 april 1584 te Nijmegen, die nog op diezelfde dag werd afgebroken, op 18 april hervat, maar op 21 april nogmaals afgebroken.
b. Noodzakelijk voor het begrijpen van dit reces is 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4736 (boek E, Land-Zaaken 1582 - 1585), dat een aantal documenten bevat waarnaar het reces door middel van letteraanduidingen verwijst. Let op: in inv. nr. 4695 komen andere bescheiden voor met dezelfde letteraanduiding als in inv. nr. 4736 en wordt soms naar die stukken verwezen !
c. Voor een goed begrip van het op 15 mei 1584 in inv. nr. 4695, fol. 89 r. - 91 r. besproken punt 3, "op die Regierong", vanaf regest 113 (1584), is het aan te bevelen de besluitenlijst te raadplegen in inv. nr. 4735, fol. 458 r. - 463 v., opgesteld op 12 december 1583, en binnen deze lijst de afdeling "Op die Regierongh", fol. 460 r. - 462 v., alsmede het rapport van de afgevaardigden ter Staten-Generaal te Dordt in inv. nr. 4735, fol. 448 r. - 451 v., en de regesten 246 (1583) tm. 261 (1583).
Een moeilijkheid blijft dat verscheidene van de onder punt 3 "op die Regieronge" behandelde artikelen in geen van de betreffende bronnen de volledige inhoudelijke informatie bevatten. Een aantal artikelen in inv. nr. 4695 draagt een ander nummer dan de gelijkluidende bepalingen in inv. nr. 4735, fol. 460 r. - 462 v. en inv. nr. 4735, fol. 448 r. - 451 v.
Een moeilijkheid blijft dat verscheidene van de onder punt 3 "op die Regieronge" behandelde artikelen in geen van de betreffende bronnen de volledige inhoudelijke informatie bevatten. Een aantal artikelen in inv. nr. 4695 draagt een ander nummer dan de gelijkluidende bepalingen in inv. nr. 4735, fol. 460 r. - 462 v. en inv. nr. 4735, fol. 448 r. - 451 v.
d. Bijzonder in dit reces en uitzonderlijk in dit vroege stadium van de Landdag als soevereine gewestelijke regering is de werkwijze van de Landdag, met twee vanuit het Hof benoemde comparanten om de vergaderingen te 'dirigeren' en een gremium van gecommitteerden, gelijkend op de latere Landschapstafel, om namens hun respectieve kwartieren plenair overleg te voeren en in bepaalde belangrijke zaken de gezamenlijke conclusies te trekken en besluiten te formeren; zie de regesten 098, 102, 111 en 112 (1584).
14 mei
090 Comparanten ter landdag (vervolg Kwartier van Veluwe):
Steden:
Arnhem:
Seger van Uchelen, burgemeester
Caerl (Carel, Carell) van Gelder (Gelre), oud-burgemeester van Arnhem en landrentmeester-generaal van Gelderland (1581-1601)
Jacob van Ommeren (Omeren), in 1581 en 1584 burgemeester van Arnhem; rekenmeester in de Gelderse Rekenkamer; ambtman van de zelfstandige heerlijkheid Bahr en Lathum
Harderwijk:
Gerrijt (Gerrit, Gerit, Gerryt, Gerhardt, Godart) van Cranenborch (Kranenburch, Cranenburch)
Wageningen:
Gerrijt van Wijck, burgemeester
Gijsbert Stevens
Elburg:
Heeft de afgevaardigden van Arnhem gemachtigd namens haar op te treden
Hattem:
Heeft de overige afgevaardigden van het Kwartier van Veluwe gemachtigd namens haar op te treden
Directeuren van de vergadering:
"Cappell": Geerlich (Gerlach) van der Capellen, raadsheer in het Hof van Gelre en Zutphen, zie Nota bene en regest 102 (1584)
Gerhardt Voeth (Voet), raadsheer in het Hof van Geldre en Zutphen, zie Nota bene en regest 102 (1584)
Comparanten, niet vermeld in de lijst maar getraceerd op grond van hun benoeming in een commissie, staande de vergadering, zie regest 151 (1584):
Kwartier van Nijmegen:
Carel (Caerell) van Lynden (Lienden), ambtman van Overbetuwe, namens zijn kwartier ook in het College van Gedeputeerde Staten
Reijnier (Reinier) van Steprade, heer van Doddendael, Walbeeck en Indoornik
Kwartier van Zutphen:
Zeino (Seino, Zeno) van Dort(t), heer te Dort(t), landdrost van Zutphen en schout van Lochem
Kwartier van Veluwe:
Cornelis van Sallandt (Salland, Zallandt), oud-burgemeester van Arnhem.
Secretaris: Johan van Dans, stadssecretaris van Arnhem (zie regest 160, 1584).
Steden:
Arnhem:
Seger van Uchelen, burgemeester
Caerl (Carel, Carell) van Gelder (Gelre), oud-burgemeester van Arnhem en landrentmeester-generaal van Gelderland (1581-1601)
Jacob van Ommeren (Omeren), in 1581 en 1584 burgemeester van Arnhem; rekenmeester in de Gelderse Rekenkamer; ambtman van de zelfstandige heerlijkheid Bahr en Lathum
Harderwijk:
Gerrijt (Gerrit, Gerit, Gerryt, Gerhardt, Godart) van Cranenborch (Kranenburch, Cranenburch)
Wageningen:
Gerrijt van Wijck, burgemeester
Gijsbert Stevens
Elburg:
Heeft de afgevaardigden van Arnhem gemachtigd namens haar op te treden
Hattem:
Heeft de overige afgevaardigden van het Kwartier van Veluwe gemachtigd namens haar op te treden
Directeuren van de vergadering:
"Cappell": Geerlich (Gerlach) van der Capellen, raadsheer in het Hof van Gelre en Zutphen, zie Nota bene en regest 102 (1584)
Gerhardt Voeth (Voet), raadsheer in het Hof van Geldre en Zutphen, zie Nota bene en regest 102 (1584)
Comparanten, niet vermeld in de lijst maar getraceerd op grond van hun benoeming in een commissie, staande de vergadering, zie regest 151 (1584):
Kwartier van Nijmegen:
Carel (Caerell) van Lynden (Lienden), ambtman van Overbetuwe, namens zijn kwartier ook in het College van Gedeputeerde Staten
Reijnier (Reinier) van Steprade, heer van Doddendael, Walbeeck en Indoornik
Kwartier van Zutphen:
Zeino (Seino, Zeno) van Dort(t), heer te Dort(t), landdrost van Zutphen en schout van Lochem
Kwartier van Veluwe:
Cornelis van Sallandt (Salland, Zallandt), oud-burgemeester van Arnhem.
Secretaris: Johan van Dans, stadssecretaris van Arnhem (zie regest 160, 1584).
1707 Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inventaris
1584
Landdag 14 - 18 mei 1584 te Wageningen.
14 mei
090
Comparanten ter landdag (vervolg Kwartier van Veluwe):
Steden:
Arnhem:
Seger van Uchelen, burgemeester
Caerl (Carel, Carell) van Gelder (Gelre), oud-burgemeester van Arnhem en landrentmeester-generaal van Gelderland (1581-1601)
Jacob van Ommeren (Omeren), in 1581 en 1584 burgemeester van Arnhem; rekenmeester in de Gelderse Rekenkamer; ambtman van de zelfstandige heerlijkheid Bahr en Lathum
Harderwijk:
Gerrijt (Gerrit, Gerit, Gerryt, Gerhardt, Godart) van Cranenborch (Kranenburch, Cranenburch)
Wageningen:
Gerrijt van Wijck, burgemeester
Gijsbert Stevens
Elburg:
Heeft de afgevaardigden van Arnhem gemachtigd namens haar op te treden
Hattem:
Heeft de overige afgevaardigden van het Kwartier van Veluwe gemachtigd namens haar op te treden
Directeuren van de vergadering:
"Cappell": Geerlich (Gerlach) van der Capellen, raadsheer in het Hof van Gelre en Zutphen, zie Nota bene en regest 102 (1584)
Gerhardt Voeth (Voet), raadsheer in het Hof van Geldre en Zutphen, zie Nota bene en regest 102 (1584)
Comparanten, niet vermeld in de lijst maar getraceerd op grond van hun benoeming in een commissie, staande de vergadering, zie regest 151 (1584):
Kwartier van Nijmegen:
Carel (Caerell) van Lynden (Lienden), ambtman van Overbetuwe, namens zijn kwartier ook in het College van Gedeputeerde Staten
Reijnier (Reinier) van Steprade, heer van Doddendael, Walbeeck en Indoornik
Kwartier van Zutphen:
Zeino (Seino, Zeno) van Dort(t), heer te Dort(t), landdrost van Zutphen en schout van Lochem
Kwartier van Veluwe:
Cornelis van Sallandt (Salland, Zallandt), oud-burgemeester van Arnhem.
Secretaris: Johan van Dans, stadssecretaris van Arnhem (zie regest 160, 1584).
Steden:
Arnhem:
Seger van Uchelen, burgemeester
Caerl (Carel, Carell) van Gelder (Gelre), oud-burgemeester van Arnhem en landrentmeester-generaal van Gelderland (1581-1601)
Jacob van Ommeren (Omeren), in 1581 en 1584 burgemeester van Arnhem; rekenmeester in de Gelderse Rekenkamer; ambtman van de zelfstandige heerlijkheid Bahr en Lathum
Harderwijk:
Gerrijt (Gerrit, Gerit, Gerryt, Gerhardt, Godart) van Cranenborch (Kranenburch, Cranenburch)
Wageningen:
Gerrijt van Wijck, burgemeester
Gijsbert Stevens
Elburg:
Heeft de afgevaardigden van Arnhem gemachtigd namens haar op te treden
Hattem:
Heeft de overige afgevaardigden van het Kwartier van Veluwe gemachtigd namens haar op te treden
Directeuren van de vergadering:
"Cappell": Geerlich (Gerlach) van der Capellen, raadsheer in het Hof van Gelre en Zutphen, zie Nota bene en regest 102 (1584)
Gerhardt Voeth (Voet), raadsheer in het Hof van Geldre en Zutphen, zie Nota bene en regest 102 (1584)
Comparanten, niet vermeld in de lijst maar getraceerd op grond van hun benoeming in een commissie, staande de vergadering, zie regest 151 (1584):
Kwartier van Nijmegen:
Carel (Caerell) van Lynden (Lienden), ambtman van Overbetuwe, namens zijn kwartier ook in het College van Gedeputeerde Staten
Reijnier (Reinier) van Steprade, heer van Doddendael, Walbeeck en Indoornik
Kwartier van Zutphen:
Zeino (Seino, Zeno) van Dort(t), heer te Dort(t), landdrost van Zutphen en schout van Lochem
Kwartier van Veluwe:
Cornelis van Sallandt (Salland, Zallandt), oud-burgemeester van Arnhem.
Secretaris: Johan van Dans, stadssecretaris van Arnhem (zie regest 160, 1584).
Datering:
1584 mei 14
Notabene:
f. Benoeming van directeuren der vergadering: De als "Cappell" aangeduide jonker in de opgave van de Ridderschap van het Kwartier van Nijmegen is geen edelman uit dit kwartier, maar de Zutphense edelman Geerlich van der Capellen, die blijkens 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4695, fol. 84 r., deel uitmaakte van de vierhoofdige commissie uit het Hof die deze Landdag opende. Van der Capellen was nog op 14 mei met een opdracht weggezonden (zie regest 092, 1584), en na zijn terugkeer met bijzondere volmacht tot directeur der vergadering benoemd, tezamen met zijn mede-commissielid uit het Hof, Gerhardt Voeth; zie regest 102 (1584).
g. Een derde commissielid, Aerndt van Bonenberch (Boonenburch) genaamd Honstein, heer tot Ubbergen, werd niet tot de directie van de Landdag benoemd, maar mocht, naar achteraf blijkt, wel met speciale volmacht namens zijn kwartier, dat van Nijmegen, optreden; vgl. de regesten 098, 102 en 111 (1584). Het vierde lid van de commissie tot opening van de Landdag was de raadsheer en afgevaardigde uit het Overkwartier Derick van Westrum.
h. Van der Capellen was in de jaren 1580 - 1616 raadsheer in het Hof vanwege het Kwartier van Zutphen en in de periode 1616 - 1625 kanselier van Gelderland; Gerhardt Voeth was raadsheer in de jaren 1578 -1604 vanwege het Kwartier van Veluwe en in 1604 - 1607 kanselier; Van Bonenberch was raadsheer in de jaren 1580-1585. Zie over Van der Capellen: A.E.M. Janssen, 'Gerlach van der Capellen 1543-1625, raadsheer en kanselier', in: Biografisch Woordenboek Gelderland , VII (Hilversum 2009) 29-32.
g. Een derde commissielid, Aerndt van Bonenberch (Boonenburch) genaamd Honstein, heer tot Ubbergen, werd niet tot de directie van de Landdag benoemd, maar mocht, naar achteraf blijkt, wel met speciale volmacht namens zijn kwartier, dat van Nijmegen, optreden; vgl. de regesten 098, 102 en 111 (1584). Het vierde lid van de commissie tot opening van de Landdag was de raadsheer en afgevaardigde uit het Overkwartier Derick van Westrum.
h. Van der Capellen was in de jaren 1580 - 1616 raadsheer in het Hof vanwege het Kwartier van Zutphen en in de periode 1616 - 1625 kanselier van Gelderland; Gerhardt Voeth was raadsheer in de jaren 1578 -1604 vanwege het Kwartier van Veluwe en in 1604 - 1607 kanselier; Van Bonenberch was raadsheer in de jaren 1580-1585. Zie over Van der Capellen: A.E.M. Janssen, 'Gerlach van der Capellen 1543-1625, raadsheer en kanselier', in: Biografisch Woordenboek Gelderland , VII (Hilversum 2009) 29-32.
laatste wijziging 05-02-2018
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Kenmerken
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden