GS hebben altijd een grote rol gespeeld bij de organisatie van de krankzinnigenverpleging (zie bijvoorbeeld S. 1841 nr. 20). Zo stimuleerde het provinciaal bestuur de oprichting en instandhouding van gestichten; art. 11 van de Krankzinnigenwet (S. 1884 nr. 94) droeg GS op te zorgen voor voldoende ruimte in de gestichten. Ook na de instelling van het Staatstoezicht op de krankzinnigenzorg bleef de rol van GS groot. De Minister van Binnenlandse Zaken won regelmatig het advies van GS in, bijvoorbeeld over oprichting, erkenning en inrichting van gestichten. GS sloten overeenkomsten met verpleegorganisaties, waarbij de opname van armlastige patiënten op kosten van de (provinciale) overheid werd geregeld. Partijen konden overeenkomen dat GS de verpleegprijzen vaststelden en dat de verpleegorganisaties de (financiële) jaarverslagen aan GS toezonden. Ook kon worden bepaald, dat GS van de opname, overplaatsing en het ontslag van patiënten op de hoogte werden gesteld. Ook aan de financie
ring van investeringen in gestichten kon de provincie bijdragen. Ten slotte werden gestichten min of meer regelmatig door of namens GS gevisiteerd. Zie voor de financiële ondersteuning van individuele armlastigen, waaronder krankzinnigen, inventarisnummers 12348-12355; voor onderwijs aan zwakzinnige kinderen inventarisnummers 7288-7295.