De diensten van de Eerst Aanwezend Ingenieurs (voortaan afgekort als EAI) werden op 19 mei 1713 opgericht door de Raad van State. Ze vallen tegenwoordig onder de Dienst Gebouwen, Werken en Terreinen van het Ministerie van Defensie.

De EAI's in Gelderland met als standplaatsen Arnhem, Zutphen, Nijmegen en Doesburg ressorteerden achtereenvolgens onder:
- de 2e (Oostelijke) Directie van Fortificatiën, 1814-1849
- de 1e Inspectie van Fortificatiën, 1849-1867
- de 4e en 8e Geniestellingen, 1867-1875
- het 8e Geniecommandement, 1875-1878
- de 4e en 8e Verdedigingsstellingen, 1878-1883
- de 1e en 4e Geniecommandementen, 1883-1911

De EAI's werden tussen 1940-1946 (Duitse bezetting) tijdelijk opgeheven.

De 4e en 8e Geniestellingen te Zutphen en Nijmegen werden op 1 augustus 1867 opgericht als opvolgers van de 1e en 2e Inspecties van Fortificatiën te Utrecht en Dordrecht en ressorteerden onder de Inspecteur-Generaal der Fortificatiën. In 1875 werden de geniestellingen opgeheven en opgevolgd door de Geniecommandementen te Zutphen en 's-Hertogenbosch. Tussen 1867-1911 fungeerden de commandanten van de geniestellingen, respectievelijk de geniecommandementen ook als EAI in hun standplaats. Er heeft in deze periode vermenging plaatsgevonden van de archieven van de EAI's en van de respectievelijke commandanten.

De EAI Zutphen werd tussen 1911-1948 samengevoegd met de EAI Arnhem, die vanaf 1946 ressorteerde onder het 3e Geniecommandement te Apeldoorn.

De EAI Nijmegen werd per 1 januari 1959 opgeheven.

De EAI had de volgende taken:

Het ontwerpen, bouwen en onderhouden van militaire werken en het ontwikkelen van methoden (en uitvoering daarvan) tot het slechten van vijandelijke verdedigingswerken, tevens het inunderen van laaggelegen gebieden.

De bevelvoering over de vestingen en fortificatiewerken, evenals de administratie daarvan.

De bescherming van landseigendommen, en het toezicht op de waterstaatkundige werken van fortificatiën en vestingen, toezicht op bouw-, meet, -en karteringsactiviteiten in "verboden kringen", de opmaak van conceptbestekken en begrotingen.

In oorlogstijd de verdediging van de vesting en het verrichten van velddienst bij belegeringen van vijandelijke vestingen.

Vanaf 1814 het bevel over de fortificatieopzichters.

De commandant van de geniestelling die in zijn standplaats ook als Eerst Aanwezend Ingenieur fungeerde had het toezicht op de vestingen en fortificaties, evenals de zorg van de verdediging, en het maken van ontwerpen, bestekken en begrotingen.

Fortificatieopzichters fungeerden reeds vanaf 1814 onder de EAI's. Op 1 juli 1833 werden de fortificatieopzichters ondergebracht in het korps Fortificatieopzichters. Op 19 maart 1841 werd het korps opgeheven en opgenomen in het korps Ingenieurs. De fortificatieopzichter was belast met het dagelijks toezicht over alle werkzaamheden aan 's lands fortificatiën en gebouwen alsmede het verrichten van herstellingen, verbouwingen en vernieuwingen.