2961
Secretarie Gemeente Valburg 1811-1932
Inleiding
2. Korte geschiedenis van de gemeente
2.5. Onderwijs
2961 Secretarie Gemeente Valburg 1811-1932
Inleiding
2. Korte geschiedenis van de gemeente
2.5.
Onderwijs
laatste wijziging 14-10-2014
Uit het jaarverslag van 1820 blijkt dat er openbare scholen in Valburg, Herveld, Andelst, Oosterhout, Slijk-Ewijk en Homoetzijn. Naast kunstmatig lezen, schrijven, rekenen en
Nederlandse taal werd er ook het nieuwe metrieke stelsel gedoceerd en op enkele scholen ook aardrijkskunde, geschiedenis en zang. Niet alle scholen waren in goede staat. Sommige waren ook veel te klein. In 1823 is de school te Oosterhout door 'goedgunstigheid van de Koning' geheel verbouwd.
In 1848 kwam er een openbare lagere school bij in Zetten * . De schoolgebouwen waren jarenlang het enige eigendom van de gemeente. In Oosterhout werden de kinderen onderwezen in het meestershuis dat eigendom was van de dorpspolder. De overige onderwijzerswoningen waren toen nog eigendom van de Hervormde Kosterijen.
In 1867 werd er een bijzondere school gesticht van protestantse signatuur in Andelst, in 1872 en 1873 gevolgd door soortgelijke scholen in Zetten en Herveld-Zuid. Het gevolg was
dat de openbare scholen in Herveld en Andelst werden opgeheven. Wei kwam er een nieuwe openbare school voor Herveld, Andelst en Zetten, 'Veldzicht' aan de Wageningsestraat. Met de opkomst van de bijzondere lagere scholen verminderde het aantal openbare lagere scholen. In 1872 werd het aantal openbare scholen vastgesteld op vier, n.l. te Valburg en Herveld, tussen Zetten en Andelst en tussen Oosterhout en Slijk-Ewijk. Om het onderwijs te kunnen bekostigen en de schoolmeesters te kunnen betalen werd door de ouders schoolgeld betaald. Kinderen van behoeftige ouders kregen van gemeentewege gratis onderwijs. In 1922 werden op de openbare lagere scholen oudercommissies ingesteld.
Nederlandse taal werd er ook het nieuwe metrieke stelsel gedoceerd en op enkele scholen ook aardrijkskunde, geschiedenis en zang. Niet alle scholen waren in goede staat. Sommige waren ook veel te klein. In 1823 is de school te Oosterhout door 'goedgunstigheid van de Koning' geheel verbouwd.
In 1848 kwam er een openbare lagere school bij in Zetten * . De schoolgebouwen waren jarenlang het enige eigendom van de gemeente. In Oosterhout werden de kinderen onderwezen in het meestershuis dat eigendom was van de dorpspolder. De overige onderwijzerswoningen waren toen nog eigendom van de Hervormde Kosterijen.
In 1867 werd er een bijzondere school gesticht van protestantse signatuur in Andelst, in 1872 en 1873 gevolgd door soortgelijke scholen in Zetten en Herveld-Zuid. Het gevolg was
dat de openbare scholen in Herveld en Andelst werden opgeheven. Wei kwam er een nieuwe openbare school voor Herveld, Andelst en Zetten, 'Veldzicht' aan de Wageningsestraat. Met de opkomst van de bijzondere lagere scholen verminderde het aantal openbare lagere scholen. In 1872 werd het aantal openbare scholen vastgesteld op vier, n.l. te Valburg en Herveld, tussen Zetten en Andelst en tussen Oosterhout en Slijk-Ewijk. Om het onderwijs te kunnen bekostigen en de schoolmeesters te kunnen betalen werd door de ouders schoolgeld betaald. Kinderen van behoeftige ouders kregen van gemeentewege gratis onderwijs. In 1922 werden op de openbare lagere scholen oudercommissies ingesteld.
Het dorp Zetten dankt zijn grote bekendheid aan de Heldringstichtingen en daartoe behorende onderwijsinrichtingen. Ds. O.G. Heldring, sinds 1825 in Hemmen werkzaam, begon in 1848 met dit centrum voor opvoeding en onderwijs. In 1842 had hij de geveilde brouwerij Steenbeek opgekocht, die hij in vijf jaar later tot asiel voor uit de gevangenis ontslagen vrouwelijke gedetineerden bestemde. In 1863 kwam daar gesticht Bethel bij. Op 14 april 1877 werd Asiel Steenbeek door brand verwoest. De aanwezige Vluchtheuvelkerk dateert van 1867. Naast de opvoedingsgestichten voor meisjes vond men in Zetten o.a. een kweekschool voor onderwijzeressen (vroeger Normaalschool, gesticht in 1864), een Middelbare Vakschool voor Vrouwenarbeid: Christine Hermineschool (geopend in 1916) en een hogere Burgerschool met 3-jarige cursus (sinds 1921), later 5-jarige HBS-A en B.
Het bestuur van de inrichting Talitha-Kumi (voor verwaarloosde en verlaten meisjes) vroeg in 1856 en 1857 of ze een bijzondere school der eerste klasse mochten oprichten. De schoolopziener vond het goed * Zodoende werd er in 1858 al aan 70 meisjes tot 16 jaar lesgegeven en in 1861 aan 116. Ds. F.Ph.L.C. van Lingen, predikant te Zetten, c.s. verzocht in 1867 om goedkeuring van de statuten van de door hem opgerichte vereniging tot het oprichten van een school waar jongelingen wetenschappelijk gevormd worden voor onderwijs aan academien en een christelijke opleidingsschool gymnasium te Zetten * .
Het bestuur van de inrichting Talitha-Kumi (voor verwaarloosde en verlaten meisjes) vroeg in 1856 en 1857 of ze een bijzondere school der eerste klasse mochten oprichten. De schoolopziener vond het goed * Zodoende werd er in 1858 al aan 70 meisjes tot 16 jaar lesgegeven en in 1861 aan 116. Ds. F.Ph.L.C. van Lingen, predikant te Zetten, c.s. verzocht in 1867 om goedkeuring van de statuten van de door hem opgerichte vereniging tot het oprichten van een school waar jongelingen wetenschappelijk gevormd worden voor onderwijs aan academien en een christelijke opleidingsschool gymnasium te Zetten * .
De school gold als vooropleiding voor de Vrije Universiteit van Amsterdam. Het eerste jaar werd er lesgegeven aan 37 leerlingen door vier docenten. In 1908 werd de school verplaatst naar Arnhem. Een jaar later, in September 1909, werd het christelijke gymnasium met intemaat van de Vereniging voor Christelijk Hoger- en Middelbaar onderwijs te Zetten geopend aan de Veldstraat. In 1920 volgde verplaatsing naar Zeist en verdween het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs uit Zetten * .
Voor de leerlingen die de lagere scholen verlieten waren er in 1921 nog wel mogelijkheden om verder te leren. Er was een Avondtekenschool van de Afd. Zetten van het Nederlands Werkliedenverbond Patrimonium, daarnaast de Industrie- en Huishoudschool Christine Hermine, de Chr. H.B.S. met 3-jarige cursus en de Chr. Normaalschool (kweekschool), allen gevestigd te Zetten.
Voor de leerlingen die de lagere scholen verlieten waren er in 1921 nog wel mogelijkheden om verder te leren. Er was een Avondtekenschool van de Afd. Zetten van het Nederlands Werkliedenverbond Patrimonium, daarnaast de Industrie- en Huishoudschool Christine Hermine, de Chr. H.B.S. met 3-jarige cursus en de Chr. Normaalschool (kweekschool), allen gevestigd te Zetten.
laatste wijziging 05-01-2024
933 beschreven archiefstukken
113 gedigitaliseerd
totaal 18.252 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 05-01-2024
933 beschreven archiefstukken
113 gedigitaliseerd
totaal 18.252 bestanden
Kenmerken
Datering:
(1762) 1811-1932 (1993)
Auteur:
A.B. van 't Wiel-Nieman
Categorie:
laatste wijziging 05-01-2024
933 beschreven archiefstukken
113 gedigitaliseerd
totaal 18.252 bestanden