Vanaf 23 mei 1588 tot en met 3 juli 1590 vinden geen landdagen plaats. Het bestuur berust voornamelijk bij het Hof en bij stadhouder Adolf van Nieuwenaar, tot aan zijn noodlottige dood door een buskruitexplosie in het Hof te Arnhem op 18 oktober 1589. Daarnaast zijn bij het bestuur te Arnhem van tijd tot tijd enkele niet nader genoemde leden van de Ridderschappen betrokken, en leden van enkele stedelijke magistraten, zoals van Arnhem en Doesburg, terwijl men correspondentie onderhoudt met de niet-aanwezige edelen en steden. De raadsheren stellen in een rekest voor extra salaris uit 1592 dat de gevraagde toelage bestemd is voor hun overwerk vanaf 1 juli 1588 tot in 1591, in het bijzonder voor hun inspanningen om het platteland van verdere verwoesting te vrijwaren. Zie de regesten 005 (1591) en 096 (1592).

Ter voorkoming van onnodige uitgaven voor reis- en verblijfskosten, gelet op de penibele financiële situatie van Gelderland, vragen de aanwezige bestuurders op 13 november 1588 de Staten van Utrecht waar de aanstaande Staten-Generaal gehouden zullen worden. De Gelderse deelname aan deze Staten-Generaal wordt zo goed mogelijk voorbereid, ondanks het ontbreken van een Landddag.

Zie voor correspondentie uit deze tussenperiode 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4822, brieven en minuten van 9 september en 13 en 15 november 1588 en 6 juli 1589.

Op 10 december 1588 wordt de nieuwe zitting van de Staten-Generaal geopend, waar vanaf 13 december Carel van Gelder als eerste Geldersman aanwezig is. Op 14 december toont hij de vergadering zijn geloofsbrieven, als comparant namens de kwartieren van Veluwe en Zutphen, met het verzoek hem ook zonder commissie van de Landdag als geheel te accepteren als afgevaardigde. Vanwege de bijzondere situatie in Over-Betuwe en wegens de Spaanse aanwezigheid in het Overkwartier, waar de Spanjaarden op dat ogenblik Wachtendonk belegeren, wordt hij door de overige gewesten geaccepteerd (Wachtendonk capituleerde diezelfde 10 december !).

Vervolg 23 mei 1588 - 3 juli 1590:

Pas op 8 juni 1589 krijgt Carel van Gelder als afgevaardigde ter Staten-Generaal gezelschap van een provinciegenoot, Henrick van Brienen de Oude. Van Brienen verklaart zijn commissie en instructie op 17 mei 1589 (stilo veteri) te hebben ontvangen van de stad Harderwijk en te compareren namens het Kwartier van Veluwe. Van Brienen compareert namens Gelderland tot in juli 1590, maar neemt dan ontslag om te Harderwijk dringende persoonlijke zaken te kunnen regelen; zie zijn schrijven d.d. 4 mei 1590, op 19 mei in de Staten-Generaal behandeld. Van Brienen laat in dit schrijven weten goedkeuring voor zijn verzoek te hebben van de stad Harderwijk, de magistraat van Arnhem en de te Arnhem aanwezige ridderschappen, en zegt tevens dat dezen op het punt staan een landdag uit te schrijven. Dit zal de landdag worden van 4 tot en met 12 juli 1590, gehouden in Tiel.

In 1590 compareren ter Staten-Generaal nog twee andere Gelderslieden: Johan van Brienen en, vanaf 23 augustus, Johan van Gendt. Verbindende factor tussen het gewest Gelre en de Staten-Generaal in 1589 is met name ook kanselier Elbertus Leoninus, die in 1588 in de Raad van State is benoemd.

Voor het bovenstaande, zie:

N. Japikse (red.), Resolutiën der Staten-Generaal van 1576 tot 1609. Zesde deel. 1588-1589 (Den Haag 1922) pp. 4, 289, 290-294. Japikse (red.), a.w., zevende deel. 1590-1592 (Den Haag 1923) pp. 5-6, 296-297, 300, 301-302.

Voor Adolf graaf van Nieuwenaar en Meurs (ca. 1545 - 18 okt. 1589), stadhouder van Gelderland, Utrecht en Overijssel, zie o.a. P.C. Molhuysen, P.J. Blok (red.), Nieuw Nederlands Biographisch Woordenboek dl. 5 kol. 374 (zie Literatuurlijst). Over zijn dood en de explosie in het Hof te Arnhem, zie P. Bor,Vervolgh der Nederlandtsche Oorloghen... deel 3, (Amsterdam / Leiden, 1626) boek 26, fol. 55 v. - 56 r.

Voor stilo veteri: zie Verklarende woordenlijst.