Menu

De chat is beschikbaar van maandag tot en met vrijdag tussen 13:00 en 16:00 uur. Is de chat offline? Bekijk onze Veelgestelde vragen of stel uw vraag via ons contactformulier.

Uw zoekacties: Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen

0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen

Archieftoegang

Hier vindt u de inventaris van een archieftoegang. Hierin staat beschreven welke stukken zich in dit archief bevinden. 
 
Het nummer dat voor de titel van het archief staat is het toegangsnummer van dit archief. Het nummer dat voor de beschrijving van een stuk staat is het inventarisnummer. 
  • Bij ‘Kenmerken’ vindt u algemene informatie over dit archief
  • Bij ‘Inleiding’ vindt u achtergrondinformatie over dit archief, denk hierbij aan de openbaarheid, de archiefvormer en de oorsprong en opbouw van het archief.
  • Bij ‘Inventaris’ vindt u de lijst met beschrijvingen van stukken die zich in dit archief bevinden. 

Hoe zoekt u door een archieftoegang?

Klik op de zoekbalk links bovenin en voer uw zoekterm(en) in. Klik vervolgens op ‘zoek’.
Onder ‘Gevonden archiefstukken’ verschijnen de beschrijvingen van stukken uit dit archief waar deze term in voorkomt. Om te zien in welk deel van het archief deze stukken zitten klikt u op ‘Inventaris’. Dor telkens te klikken op het woord/de woorden die vetgedrukt worden weergegeven komt u uit bij de (met geel gemarkeerde) zoektermen. 

Welke archieftoegangen heeft het Gelders Archief?

Bekijk het Archievenoverzicht  om te zien welke archieven zich in het Gelders Archief bevinden. Deze zijn niet allemaal geïnventariseerd en beschikbaar voor inzage. Als er geen inventarislijst beschikbaar is, is dit archief helaas nog niet in te zien. 
 

 

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
0001   Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
Inleiding
1. Auteursrechten en andere rechten
2. Openbaarheid en citeren
3. Archief en inventarisatie
4. Verkort aangehaalde literatuur en bronnenuitgaven
5. Genealogisch overzicht
laatste wijziging 26-03-2024
13.225 beschreven archiefstukken
5.243 gedigitaliseerd
totaal 117.690 bestanden
Inventaris
1. Graven van Zutphen
2. Graven, later hertogen, van Gelre, graven van Zutphen
3. Rechten en bezittingen
4. Financieel beheer
4.1. Rekeningen
N.B. Eventuele bijlagen bij rekeningen zijn in beginsel geplaatst bij de betreffende rekening(en).
4.1.1. Rekeningen tot 1473
4.1.2. Rekeningen 1473-1492
N.B. Rekeningen van de verschillende besturen in deze perioden. De dateringen in de beschrijvingen van de Bourgondische rekeningen zijn waar van toepassing steeds omgerekend vanuit de Paasstijl.
4.1.3. Rekeningen 1492-1543
4.1.3.1. Rentmeesters
4.1.3.1.1. Landrentmeesters en daarmee gelijk te stellen functionarissen
N.B. Behalve van Goossen van Bemmel (1492-1497, met onderbrekingen) en Hendrik die Groiff, erfvoogd van Erkelenz (1518-1524) zijn geen landrentmeesters bekend. Blijkens hun aanstellingsakten, in afschrift in de rekeningen, hadden zij een vergaande greep op de hertogelijke financiën, althans in theorie (aanstelling van subalterne rentmeesters, exclusief recht op opbrengst van domeinen en schattingen en geen vervreemdingen of verplichtingen ten laste van de hertogelijke inkomsten buiten hun instemming). Zie voor de periode tussen Van Bermmel en Die Groiff de in deze rubriek opgenomen rekeningen van Van den Bosch en Van den Elst.
0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
Inventaris
4. Financieel beheer
4.1. Rekeningen
N.B. Eventuele bijlagen bij rekeningen zijn in beginsel geplaatst bij de betreffende rekening(en).
4.1.3. Rekeningen 1492-1543
4.1.3.1. Rentmeesters
4.1.3.1.1.
Landrentmeesters en daarmee gelijk te stellen functionarissen
N.B. Behalve van Goossen van Bemmel (1492-1497, met onderbrekingen) en Hendrik die Groiff, erfvoogd van Erkelenz (1518-1524) zijn geen landrentmeesters bekend. Blijkens hun aanstellingsakten, in afschrift in de rekeningen, hadden zij een vergaande greep op de hertogelijke financiën, althans in theorie (aanstelling van subalterne rentmeesters, exclusief recht op opbrengst van domeinen en schattingen en geen vervreemdingen of verplichtingen ten laste van de hertogelijke inkomsten buiten hun instemming). Zie voor de periode tussen Van Bermmel en Die Groiff de in deze rubriek opgenomen rekeningen van Van den Bosch en Van den Elst.
laatste wijziging 08-05-2023
35 gedigitaliseerd
totaal 1.905 bestanden
4412 Rekeningen van uitgaven, door of namens Albert van Lawick en Reinier van Wijhe ten behoeve van hertog Karel, deels met ontvangsten. Met bijgebonden keukenboek voor het hertogelijk hof te Nijmegen, 1492.03.28-1492.06.09. 1 band
N.B. Datering ontleend aan het keukenboek. Met resumptie van de uitgaven (fo. 38); dit bedrag is als post opgenomen in de eerste rekening van uitgaven, fo. 4vo. Het keukenboek is voor zover het Nijmegen betreft, gelijk aan het keukenboek 1492/1493 (inv.nr. 4450, fo. 265-276). De posten op fo. 37 en 38 ontbreken daar thans. De keuken is "gedaan" door Van Wijhe en Van Lawick. Fo. 38vo/39 aantekening betreffende de vorderingen van rendanten; fo. 39vo aantekening van aan het hof in de door het keukenboek bestreken periode geleverde levensmiddelen.
De uitgaven fo. 1-2 zijn gefinancierd door vooral Van Lawick en uit een gift van de inwoners van Maas en Waal bij de inkomst van de hertog (fo. 11-11vo)
i
4413 Bijlage bij het keukenboek over 1492, (1492). 1 stuk i
4414 Rekeningen van Goossen van Bemmel als landrentmeester; als ambtman in Overbetuwe; en als schatmeester, deels samen met Berend van Hackfort, in diverse delen van het hertogdom, 1492-1495. 1 band i
4415 Bijlagen bij de rekeningen van Goossen van Bemmel, (1492-1493). 1 omslag i
4416 Register met samenvattingen van rekeningen en rekeningen van Goossen van Bemmel, als landrentmeester, als ambtman in Overbetuwe en als schatmeester in diverse delen van het hertogdom, met aantekeningen en advies van de hertogelijke rekenmeesters inzake de vaststelling van het saldo van zijn vordering op hertog Karel, 1492-1499. 1 deel
N.B. Zie met name de rekeningen van Van Bemmel over 1492/1493 in inv.nr. 4414. Een aantal folio’s achterin beschadigd. Vanaf fo. 25 rechtsonder beschadigd, met gering tekstverlies.
Specificatie:
a. Samenvatting (opgesteld door de hertogelijke rekenmeesters) van rekeningen van uitgaven over 1492-1494 (fo. 1-3) en ontvangsten over 1492-1495 (fo. 3-3vo); met bepaling van de daaruit resulterende vordering van Van Bemmel (fo. 3vo) en advies van rekenmeesters over de afrekening (fo. 4), (ca. 1495).
NB Overwegend betreffende het landrentmeestersambt. Voorts van ruiterkosten te Tiel (beleg Beesd, ca. 1493.02.02). Voor de rekeningen zie inv.nr. 4414, fo. 5-331. De op fo. 2vo sub 9 genoemde rekening van kosten te Roermond is inv.nr. 4491, sub f, fo. 162-179).
b. Samenvatting (opgesteld door de hertogelijke rekenmeesters) van rekeningen van ontvangsten en uitgaven als ambtman in Overbetuwe, van schattingen in de Overbetuwe en te Tiel en in Nederbetuwe, over 1492-1493 (fo. 4vo-6); met bepaling van het totale slot door rekenmeesters, (ca. 1495) (fo. 6).
NB Op fo. 6vo aantekening (van de secretaris Johan Fischer) betreffende de waarneming van het keukenmeesterschap door Van Bemmel (1496.04.03-1497.02.03) en door Fischer (1497.02.03-1497.04.24). De rekeningen in inv.nr. 4414, fo. 348 e.v..
c. Rekening van Goossen van Bemmel van ontvangsten en van ten behoeve van de hertog aangegane schulden en verplichtingen, 1497-1499 (fo. 8-14vo).
NB Met resumptie (fo. 14vo). Voor de einddatum, zie fo. 13vo (1e item).
d. Rekening van Goossen van Bemmel van uitgaven, voornamelijk bodelonen en reiskosten wegens missies in opdracht van de hertog, 1497.07.25-1498.08.31 (fo. 17-28).
e. Recapitulatie door rekenmeesters van de ontvangsten en uitgaven sub (a)-(d) over 1492-1499 (fo. 28vo-29), met bepaling van de resulterende vordering van Van Bemmel, en nader advies inzake een nog te verrekenen post (1499) (fo. 29vo). i
Rekeningen van heer Peter van den Bosch, priester, hertogelijk secretaris, 1502-1514.
N.B. Van den Bosch trad op als een tresorier (vgl. inv.nr. 4447, p. 6).
4425 Rekeningen van (secretaris) Bernhard van den Elst, 1515-1518. 1 band i
4426 Bijlage bij de rekeningen van Bernhard van der Elst over 1515-1518, ca. 1515. 1 stuk i
Rekeningen van de landrentmeester Hendrik die Groiff, erfvoogd van Erkelenz, 1518-1524.
N.B. De rekeningen volgen een min of meer vast stramien van ontvangsten en uitgaven. Bij de ontvangsten zijn schattingen (onder verrekening van niet-inbare of door anderen geïnde posten en van reeds gedane uitgaven) de belangrijkste, daarnaast afdrachten van rentmeesters en tollenaars en buitengewone ontvangsten. Bij de uitgaven zijn die voor de keuken (conform keukenboek, inclusief "dagelijkse" extraordinaria) en hofhouding/bestuur (bodelonen, salarissen, kleding, gezantschappen, extraaordianaria (=diversen) het belangrijkst.
Bij gelegenheid van de afhoring werden dikwijls samenvattingen gemaakt ("extracten"); deze en de rekeningen zijn voorzien van opmerkingen door de controlerende raden/rekenmeesters.
De rekening 1520/1521 ontbreekt. Zie echter de "extracten" in inv.nr. 4439, de bijlagen in inv.nr. 4441 en het summiere overzicht 1518-1524 in inv.nr. 4446.
4.1.3.1.2. Rekeningen betreffende hofhouding en algemeen bestuur
N.B. Zie voor de bekostiging van de hofhouding en dus het bestuur in het algemeen ook de rekeningen van schat- en accijnsmeesters, landrentmeester en lokale functionarissen en rentmeesters. Die kunnen gegevens over het hof en dus het centrale bestuur bevatten.
4.1.3.1.3. Rekeningen overwegend van subalterne rentmeesters
4.1.3.2. Rekeningen verband houdend met krijgsverrichtingen
N.B. Dit gedeelte bevat voornamelijk rekeningen van ontvangst en/of uitgave wegens brandschattingen en andere schattingen in gebieden buiten het eigenlijke hertogdom gelegen; wegens in beslag genomen goederen of veroverde plaatsen; het versterken en bezet houden van steden en burchten; en van soldij aan en inkwartiering van krijgsvolk. Ook deze bescheiden zijn in dezelfde volgorde beschreven als ze in de opstelling van Nijhoff werden aangetroffen. Een groot aantal van deze rekeningen zijn geen rekeningen in de eigenlijke zin van het woord maar veeleer aantekenboeken van uitgaven a) aan krijgslieden wegens verschuldigde soldij, veelal met opneming van door dezen ingediende declaraties ("rekenongh" genoemd); en b) aan herbergiers en burgers wegens onderhoud van bij hen ingekwartierd krijgsvolk. Deze aantekenboeken hebben soms opschriften als "Scholtboick", Quytboick", "Quytonghe" e.d. Doordat de rendant hierin rekenschap aflegt van door hem gedane uitgaven hebben deze aantekenboeken in de praktijk de functie van rekeningen gekregen.
4.1.3.3. Verovering, bezetting, beheer en bestuur van door hertog Karel (tijdelijk) veroverde kastelen en heerlijkheden in en buiten Gelre
4.1.3.4. Rechterlijk-bestuurlijke ambtenaren
N.B. Een rekening van Gosen van Honseler, ambtman (en dijkgraaf) van Overbetuwe, van ontvangst en van uitgaven over 1517.10.03-1522.07.13, met resumptie van de ontvangsten en uitgaven en berekening van het slot, is gebonden bij inv.nr. 4343 (fo. 51-75).
4.1.3.5. Schattings- en accijnsrekeningen
N.B. Schattingsrekeningen en -gegevens (onder welke naam ook: bede, pondschatting, staatpenning, ruitergeld, keukengeld, wedersaat, dingtaal) en accijnsrekeningen worden ook in ambtmansrekeningen aangetroffen (zie bijv. inv.nrs. 4588 en 4600, specificatie onder C - Veluwe, en 4803 en 4806 - Nederbetuwe). Zie ook de rekeningen van de landrentmeesters (par. 4.1.3.1.1.), van heer Henrick van Gent, erfhofmeester (inv.nrs. 4505 e.v. en 4515) en de keukenboeken (par. 4.1.3.1.2.1.).
4.1.3.6. Tolontvangers
4.1.3.7. Muntmeesters
4.1.3.8. Bijlagen waarvan niet bekend is bij of tot welke rekening zij behoren
4.2. Comptabel toezicht
N.B. Zie ook de eventuele aantekeningen betreffende controle en afhoring bij de afzonderlijke rekeningen, inv.nr. 2264, specificatie sub C en inv.nr. 4236.
4.3. Overige aangelegenheden
5. Inventarissen en andere stukken betreffende het beheer van het archief
6. Stukken niet behorend tot dit archief of waarvan het verband met dit archief onduidelijk is
7. Niet bewaard gebleven charters
N.B. In de loop van de tijd zijn zeer veel archiefbescheiden uit de Gelderse landsheerlijke archieven verloren gegaan, deels al tijdens de landsheerlijke periode, deels daarna, tot aan het begin van het moderne archiefwezen in de negentiende eeuw en zelfs ook nog tijdens die periode (vgl. inv.nr. 5270 met regesten).
In de door G. van Hasselt, I.A. Nijhoff en hun opvolgers vervaardigde beschrijving van de Charterverzameling (bekend onder nr. 0243, zie inv.nrs. 5296 e.v.), is een aantal nummers opgenomen behorend tot het archief van de graven en hertogen dat tegenwoordig ontbreekt. Dit betreft vooral charters die ter hand gesteld waren aan P. Bondam, maar niet zijn teruggekeerd. Zij zijn hieronder gespecificeerd.
Daarnaast zijn in het Koninklijk Huisarchief twee inventarissen van archivalia uit het Gelderse hertogelijke archiefdepot in het kasteel te Buren bewaard gebleven. De daarin beschreven stukken zijn over het algemeen verloren gegaan. Voor regesten van deze deperdita zie inv.nr. 5270.
8. Appendix. Inventarisatie sinds de 19e eeuw
9. Concordansen
laatste wijziging 26-03-2024
13.225 beschreven archiefstukken
5.243 gedigitaliseerd
totaal 117.690 bestanden

Kenmerken

Datering:
(969) 1107-1543 (2020)
Auteur:
I.A. Nijhoff, A.H. Martens van Sevenhoven, P.J. Meij, A.H. Jenniskens, J. den Draak, M. van Driel, red. F.J.W. van Kan
Categorie:
laatste wijziging 26-03-2024
13.225 beschreven archiefstukken
5.243 gedigitaliseerd
totaal 117.690 bestanden
 
 
 

Contact

location Westervoortsedijk 67-D
     6827 AT Arnhem
     (parkeerplaats aan de
     Mercatorweg)

E-mail Contactformulier
Telefoon  Telefoon
calender2 Openingstijden studiezaal

Handige links

Disclaimer
Klachten
Privacy statement
Toegankelijkheid
Wet open overheid (WOO)