Leven op landgoed Den Dam. In 1934 trokken de ouders van de heer O. met hun drie kinderen vanuit Lochem naar Den Dam dat toen te huur stond. Later heeft de familie het huis gekocht. Het huis dateert uit 1399, is verwoest geweest, herbouwd en verbouwd. De heer O. (1922) vertelt over het leven vroeger op het landgoed (oral history).Thema’s die aan de orde komen zijn:
Oorlog. Eind ‘44 werd het huis door de Duitsers geconfisqueerd en moest het gezin het huis verlaten. De Duitsers hebben geprobeerd het huis in brand te steken; het huis bleef bespaard maar verder was alles verkoold.
Het bezit. In 1951 kon moeder het huis kopen en het is nog steeds in de familie. Toen moeder ouder werd trokken de heer O. en zijn vrouw bij moeder in en werd het huis in tweeën gesplitst. De heer O. is oprichter van een stichting en daarvan kwam iemand over de tuin adviseren. Later is de (moes)tuin weiland geworden en kwamen er schapen, kippen en ganzen.
Personeel. De heer A. was een factotem in de familie die vooral in de grote (moes)tuin werkte. Hij was in Lochem al in dienst en verhuisde mee naar Eefde, waar hij in het koetshuis kwam te wonen. Behalve een paar kippen waren er geen dieren. Voor in huis was er een dienstbode die op zolder sliep.
Het water. Om het huis heen was water. Bij hoge waterstand van de IJssel liep die bij Baak over en stond het huis midden in het water. Met een bootje en via planken ging je dan naar de spoorbaan en dan kon je verder lopen naar school in Zutphen.
De eigenaren hadden van oudsher recht op water uit de Eefse Beek. Nadat het Twentekanaal gegraven was, kwam de Eefse Beek niet meer naar huis Den Dam en daalde het grondwaterpeil waardoor alle oude bomen kapot gingen. Vader regelde met Rijkswaterstaat dat er via een sloot alsnog water kwam. Nog weer later kreeg men water uit de Berkel.

Chris Vink (1941) vertelt over zijn werk als loonwerker op landgoed Soelen te Zoelen (oral history). Het landgoed dateert van ongeveer 1200 in ligt aan de Linge in de Betuwe. Na eerst voor zichzelf in de fruitteelt te hebben gewerkt, kwam hij in 1970 op het landgoed te werken. Omdat ze mensen tekort kwamen vroeg de bedrijfsleider hem voor werk in de boomgaarden. Hij was het werk van thuis mee.Thema’s die in het verhaal aan de orde komen:
De boomgaarden; 30 – 35 ha. fruitteelt, veel hoogstammen. Oude rassen peren, pruimen, appels zoals sterappel, laxton, notarisappel, zoete appel e.d.
Het werk: altijd veel snoeiwerk, vooral ’s winters; verder fruit plukken, gras maaien, heggen knippen, vegen, paden schoonhouden. Voor de pluk in de herfst werden altijd veel extra mensen ingeschakeld. Zij moesten het fruit in kisten doen. Het fruit werd in koelhuizen opgeslagen. Na de pluk werd het snoeihout in de boomgaard verbrand; dat mag nu niet meer.
Toen er perenvuur kwam, erg besmettelijk voor de peren, werden alle (doornen)heggen gerooid.
Het buitenpersoneel kwam niet op het kasteel, ook niet met feestdagen als Kerstmis.
Beschrijving van de gebouwen op het landgoed; boerderijen, molenhuis.
Kasteel is in 1976 verkocht en verbouwd tot appartementen. Er kwam een lift voor de veelal oudere bewoners. Ook in het koetshuis waar vroeger een koelcel was en waar machines stonden kwamen appartementen.
In 1992 is het landgoed overgegaan naar Staatsbosbeheer, waar Chris Vink toen bij in dienst kwam. Er vindt nu biologische landbouw en fruitteelt plaats. In plaats van kunstmest mag op het weiland en in de akkerbouw nu wat stalmest van een boer worden gereden . De boomgaarden worden verpacht aan een biologische fruitteler. Stukken van de wei worden verpacht, er loopt wat vee op.

Geschiedenis van landgoed. De grond van landgoed Dennenhorst is rond 1900 aangekocht door de grootvader van de heer P. Het is nog altijd familiebezit. De heer P. vertelt over de geschiedenis van het landgoed (oral history). Thema’s die aan de orde komen:
Het landhuis. Nadat grootvader de grond had gekocht kon hij een partij Noors grenen kopen waarvan hij een geheel houten landhuis in chaletstijl heeft gebouwd. Het was oorspronkelijk bedoeld als zomerhuis voor weekenden en vakanties. Er was aanvankelijk geen verwarming en geen stromend water.
Personeel. Als grootvader kwam was er altijd genoeg personeel. Er was een tuinman, de tuinbaas, die er ook voor zorgde dat alles in orde was als de familie kwam. Er waren dienstmeisjes en vanuit Indië had grootvader een persoonlijke huisjongen meegenomen die alles voor hem deed. Na het overlijden van grootvader is hij in de familie gebleven en werd hij hun vaste butler.
Oorlog. Toen de Duitsers invielen werd het landhuis meteen hun tijdelijk hoofdkwartier. Na het vertrek van de Duitsers hebben gedurende de oorlog verschillende families in het huis onderdak gevonden. Er was geen honger en in de hongerwinter kwamen mensen uit het westen op de fiets fourageren.
Het bos. Het oorspronkelijke bos is geplant voor mijnhout; na 40 -50 jaar groeien ging het hout allemaal naar de mijnen. Later is de geïntegreerde bosmethode ingevoerd. Dan wordt geen kaalkap gepleegd maar worden alleen bomen die geld opbrengen weggehaald. Het hout leeft van natuurlijke verdunning.
Natuurschoonwet. In 1928 is alle grond onder de Natuurschoonwet gebracht. Daardoor hoeft er geen overdrachtsbelasting betaald te worden. Wel moet het landgoed dan opengesteld worden. De grond is later aan de kinderen geschonken.

Leven op landgoed. Mevrouw Q. (1944) kwam nadat haar grootvader in 1947 was overleden, met haar ouders bij grootmoeder op het landgoed wonen. Het huis is een monumentaal pand dat in de middeleeuwen al een havezate was en door de eeuwen heen ingrijpende verbouwingen heeft ondergaan. Het huis wordt nog gebruikt voor familiebijeenkomsten; mevrouw Q. bewoont een boerderij op het landgoed. Ze vertelt over vroeger (oral history).Thema’s die aan de orde komen zijn:
Het huis. Over het huis, de verbouwingen in de loop der tijd en de families.
Personeel. Er waren drie meisjes: één meisje voor grootmoeder, een keukenmeisje dat kookte en het eten serveerde en een ‘binnenmeisje’.
Voedsel. Moeder zorgde voor de moestuin; van de groente en het fruit werd het hele jaar gegeten. Veel werd ingemaakt. Elk jaar kwam de slager om een varken te slachten. Dat werd geweckt.
Omgang met andere kinderen. Als kind fietste mevrouw Q. naar boerderij Groot Helleger., waar ze de fiets neerzette. Met de kinderen van de boerderij liep ze dan naar school. Tussen de middag ging het met andere kinderen naar de boer die vlak bij school woonde en daar kregen ze volle melk met vellen te drinken en boterhammen te eten.
Onderscheid. Dat was er in kleding: ze droeg andere rokjes. Op zondag naar de kerk in een Schots rokje, blazertje met een wit bloesje en een bolhoedje; kniekousjes en schoentjes met knoopjes. Zo zagen de andere kinderen er niet uit.
Vriendinnen. Mevrouw Q had veel vriendinnen, allemaal uit grote gezinnen waar ze wel logeerde. Ze speelde met de dochter van de achterburen. Bij hen thuis was het leuker dan bij haar zelf; vriendinnen kwamen weinig bij haar thuis. Bij haar thuis, waar grootmoeder ook nog woonde, moesten ze naar de kinderkamer.
Pachters. Moeder bezocht eens per jaar alle pachters. De kinderen mochten mee en werden getoond. Later waren er ook andere pachtersbijeenkomsten en pachtersfeesten.