Mijn Studiezaal (inloggen)
1707
Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inleiding
1 De Gelderse Landdagen en Landdagsrecessen, 1581-1798
2 De Gelderse Landdagen en hun recessen ten tijde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de Bataafse Republiek
3 Verklarende woordenlijst
4 Afzonderlijke boekdelen uit de series Landdagsrecessen, andere archivalia en literatuur
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Inventaris
1593 
Landdag 17 maart - 30 maart 1593 te Zutphen 
a. Deze landdag komt voor in 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4696, fol. 316 r. 390 r. (scan 611-759); in 0012 Gelderse Rekenkamer, inv. nr. S 3 (scan 575-650); 0003 Kwartier van Nijmegen, inv. nr. 613; 0005 Kwartier van Zutphen, inv. nr. 1385.
b. De exemplaren van de Rekenkamer, van het Kwartier van Nijmegen en van het Kwartier van Zutphen bevatten naast het reces verscheidene bijlagen; deze ontbreken in het exemplaar van de stad Arnhem. 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4750, Bijlagen tot de Landdags- en Kwartiersrecessen, en inv. nr. 4826, Brieven, ingekomen bij, en minuten van brieven, uitgegaan van de Landschap en van het Kwartier van Veluwe, bevatten een groot aantal bijlagen en correspondentie die betrekking hebben op de landdag van maart 1593.
c. (waarschuwing dateringen veteri-novo)
b. De exemplaren van de Rekenkamer, van het Kwartier van Nijmegen en van het Kwartier van Zutphen bevatten naast het reces verscheidene bijlagen; deze ontbreken in het exemplaar van de stad Arnhem. 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4750, Bijlagen tot de Landdags- en Kwartiersrecessen, en inv. nr. 4826, Brieven, ingekomen bij, en minuten van brieven, uitgegaan van de Landschap en van het Kwartier van Veluwe, bevatten een groot aantal bijlagen en correspondentie die betrekking hebben op de landdag van maart 1593.
c. (waarschuwing dateringen veteri-novo)
d. Evenals in 1592 werden "gedeputierden" ofwel "gecommittierden ad causas" benoemd. In 1592 hadden dezen enkel nog tot taak kleinere zaken en particuliere rekesten af te handelen; zie de regesten 030 (1592) en 050 (1592). Soortgelijke commissies zijn trouwens al vanaf tenminste 1581 actief, maar zonder speciale benaming, zie bijvoorbeeld de regesten 055 (1581) en 056 (1581). Hier, in 1593, zien we voor het eerst "Gedeputeerden ad causas" die onder deze benamning, naast de kleinere zaken en rekesten, ook de uiteindelijke besluitvorming op de Landdag in klein comité voor hun rekening nemen, zoals later vast gebruik werd. Zie 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4696, fol. 328 r. apostille (scan 635), zie de de Inleiding, paragraaf 2.3.2., en zie de regesten 021 (1593) en 024 (1593).
e. Mettertijd werd het tevens usance dat dit klein comité onder leiding van de directeuren stond, doorgaans de hoogste ambtenaren binnen hun respectieve kwartier. Deze directeuren zijn hier nog niet geheel herkenbaar als leiders van de "Gedeputeerden ad causas", maar wel valt op dat twee van hen, zowel 'directeur' als lid van de "Gedeputeerden ad causas", ook hier al de hoogste kwartierlijke ambtenaren zijn, namelijk de burggraaf van Nijmegen en de landdrost van Zutphen; zie de regesten 005 (1593) en 021 (1593) en de Inleiding, paragraaf 2.3.2.
e. Mettertijd werd het tevens usance dat dit klein comité onder leiding van de directeuren stond, doorgaans de hoogste ambtenaren binnen hun respectieve kwartier. Deze directeuren zijn hier nog niet geheel herkenbaar als leiders van de "Gedeputeerden ad causas", maar wel valt op dat twee van hen, zowel 'directeur' als lid van de "Gedeputeerden ad causas", ook hier al de hoogste kwartierlijke ambtenaren zijn, namelijk de burggraaf van Nijmegen en de landdrost van Zutphen; zie de regesten 005 (1593) en 021 (1593) en de Inleiding, paragraaf 2.3.2.
29 maart 
168 De raadsheren van het Hof verschijnen in de vergadering en doe in het kort verslag van hun bevindingen inzake het proce tussen drost Eijl en de gravin van Meurs over de Meurse pandtol te Tiel; waarna zij de Landdag een schriftelijk advies overhandigen. Zie Nota bene.
1707 Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inventaris
1593
Landdag 17 maart - 30 maart 1593 te Zutphen
29 maart
168
De raadsheren van het Hof verschijnen in de vergadering en doe in het kort verslag van hun bevindingen inzake het proce tussen drost Eijl en de gravin van Meurs over de Meurse pandtol te Tiel; waarna zij de Landdag een schriftelijk advies overhandigen. Zie Nota bene.
Datering:
1593 maart 29
Notabene:
a. "Der drost Eijl...": dit is Derick van Eijl, in 1592 en 1593 comparant voor de Ridderschap van het Kwartier van Nijmegen (zie de regesten 001, 1592, en 001, 1593). Het is vooralsnog onduidelijk welk drostambt Van Eijl bekleedde en welke bevoegdheid hij had in relatie tot de tol waarop zijn verzoek betrekking heeft.
b. "...haar G[enade] Nuenar...": Anna Walburgis gravin van Nieuwenaar en Meurs (ca.1522-1600), weduwe van Filips van Montmorency graaf van Horn, die als medestander van Willem van Oranje op 5 juni 1568 samen met Lamoraal graaf van Egmond te Brussel werd onthoofd. Anna hertrouwde in 1569 of 1570 met haar jongere neef Adolf graaf van Nieuwenaar en Meurs, stadhouder van Gelderland, Utrecht en Overijssel. Met Horn woonde zij in Weert, later met Adolf van Nieuwenaar in Utrecht tot diens dood in 1589 en vanaf 1597 in Meurs. Zij stond bekend als een ijverig calvinist en wijze staatsvrouw; zie ook de onderstaande regesten over haar.
c. De gravin beschuldigt Van Eijl van geweigerde rechtspraak inzake de Meurse pandtol, een van de twee te Tiel geheven tollen, in 1359 verpand aan de graven van Meurs en in 1619 gelost (de andere was de Gelderse Tol te Tiel). Van Eijl ontkent de aanklachten in een protestschrift en eist opening van de tolregisters. Volgens de Landdag zijn de stukken niet compleet genoeg om tot een gefundeerde uitspraak te komen. In 1592 was daarom besloten het Hof om advies te vragen en dit advies op de eerstvolgende landdag uit te brengen (zie regest 056, 1592).
d. Zie ook de regesten 041 (1591), 111 (1591), 055 (1592), 056 (1592), 057 (1592) en 093 (1593).
b. "...haar G[enade] Nuenar...": Anna Walburgis gravin van Nieuwenaar en Meurs (ca.1522-1600), weduwe van Filips van Montmorency graaf van Horn, die als medestander van Willem van Oranje op 5 juni 1568 samen met Lamoraal graaf van Egmond te Brussel werd onthoofd. Anna hertrouwde in 1569 of 1570 met haar jongere neef Adolf graaf van Nieuwenaar en Meurs, stadhouder van Gelderland, Utrecht en Overijssel. Met Horn woonde zij in Weert, later met Adolf van Nieuwenaar in Utrecht tot diens dood in 1589 en vanaf 1597 in Meurs. Zij stond bekend als een ijverig calvinist en wijze staatsvrouw; zie ook de onderstaande regesten over haar.
c. De gravin beschuldigt Van Eijl van geweigerde rechtspraak inzake de Meurse pandtol, een van de twee te Tiel geheven tollen, in 1359 verpand aan de graven van Meurs en in 1619 gelost (de andere was de Gelderse Tol te Tiel). Van Eijl ontkent de aanklachten in een protestschrift en eist opening van de tolregisters. Volgens de Landdag zijn de stukken niet compleet genoeg om tot een gefundeerde uitspraak te komen. In 1592 was daarom besloten het Hof om advies te vragen en dit advies op de eerstvolgende landdag uit te brengen (zie regest 056, 1592).
d. Zie ook de regesten 041 (1591), 111 (1591), 055 (1592), 056 (1592), 057 (1592) en 093 (1593).
Bloknummer:
2000
Inventarisnummer:
4696
Folionummer:
373 r. (scan 725)
laatste wijziging 20-01-2023
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Kenmerken
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal