1707
Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inleiding
2 De Gelderse Landdagen en hun recessen ten tijde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de Bataafse Republiek
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Inventaris
1593
Landdag 17 maart - 30 maart 1593 te Zutphen
a. Deze landdag komt voor in 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4696, fol. 316 r. 390 r. (scan 611-759); in 0012 Gelderse Rekenkamer, inv. nr. S 3 (scan 575-650); 0003 Kwartier van Nijmegen, inv. nr. 613; 0005 Kwartier van Zutphen, inv. nr. 1385.
b. De exemplaren van de Rekenkamer, van het Kwartier van Nijmegen en van het Kwartier van Zutphen bevatten naast het reces verscheidene bijlagen; deze ontbreken in het exemplaar van de stad Arnhem. 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4750, Bijlagen tot de Landdags- en Kwartiersrecessen, en inv. nr. 4826, Brieven, ingekomen bij, en minuten van brieven, uitgegaan van de Landschap en van het Kwartier van Veluwe, bevatten een groot aantal bijlagen en correspondentie die betrekking hebben op de landdag van maart 1593.
c. (waarschuwing dateringen veteri-novo)
b. De exemplaren van de Rekenkamer, van het Kwartier van Nijmegen en van het Kwartier van Zutphen bevatten naast het reces verscheidene bijlagen; deze ontbreken in het exemplaar van de stad Arnhem. 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4750, Bijlagen tot de Landdags- en Kwartiersrecessen, en inv. nr. 4826, Brieven, ingekomen bij, en minuten van brieven, uitgegaan van de Landschap en van het Kwartier van Veluwe, bevatten een groot aantal bijlagen en correspondentie die betrekking hebben op de landdag van maart 1593.
c. (waarschuwing dateringen veteri-novo)
d. Evenals in 1592 werden "gedeputierden" ofwel "gecommittierden ad causas" benoemd. In 1592 hadden dezen enkel nog tot taak kleinere zaken en particuliere rekesten af te handelen; zie de regesten 030 (1592) en 050 (1592). Soortgelijke commissies zijn trouwens al vanaf tenminste 1581 actief, maar zonder speciale benaming, zie bijvoorbeeld de regesten 055 (1581) en 056 (1581). Hier, in 1593, zien we voor het eerst "Gedeputeerden ad causas" die onder deze benamning, naast de kleinere zaken en rekesten, ook de uiteindelijke besluitvorming op de Landdag in klein comité voor hun rekening nemen, zoals later vast gebruik werd. Zie 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4696, fol. 328 r. apostille (scan 635), zie de de Inleiding, paragraaf 2.3.2., en zie de regesten 021 (1593) en 024 (1593).
e. Mettertijd werd het tevens usance dat dit klein comité onder leiding van de directeuren stond, doorgaans de hoogste ambtenaren binnen hun respectieve kwartier. Deze directeuren zijn hier nog niet geheel herkenbaar als leiders van de "Gedeputeerden ad causas", maar wel valt op dat twee van hen, zowel 'directeur' als lid van de "Gedeputeerden ad causas", ook hier al de hoogste kwartierlijke ambtenaren zijn, namelijk de burggraaf van Nijmegen en de landdrost van Zutphen; zie de regesten 005 (1593) en 021 (1593) en de Inleiding, paragraaf 2.3.2.
e. Mettertijd werd het tevens usance dat dit klein comité onder leiding van de directeuren stond, doorgaans de hoogste ambtenaren binnen hun respectieve kwartier. Deze directeuren zijn hier nog niet geheel herkenbaar als leiders van de "Gedeputeerden ad causas", maar wel valt op dat twee van hen, zowel 'directeur' als lid van de "Gedeputeerden ad causas", ook hier al de hoogste kwartierlijke ambtenaren zijn, namelijk de burggraaf van Nijmegen en de landdrost van Zutphen; zie de regesten 005 (1593) en 021 (1593) en de Inleiding, paragraaf 2.3.2.
26 maart
118 Besluit tot handhaving van de privileges der Gelderse steden maar ook van de gewestelijke restricties inzake burgerrecht en tolvrijheid, in het bijzonder met het oog op Tiel en Zaltbommel, naar aanleiding van een verzoekschrift van de stad Tiel. Zie Nota bene.
1707 Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inventaris
1593
Landdag 17 maart - 30 maart 1593 te Zutphen
26 maart
118
Besluit tot handhaving van de privileges der Gelderse steden maar ook van de gewestelijke restricties inzake burgerrecht en tolvrijheid, in het bijzonder met het oog op Tiel en Zaltbommel, naar aanleiding van een verzoekschrift van de stad Tiel. Zie Nota bene.
Datering:
1593 maart 26
Notabene:
a. Deze gewestelijke restricties:
1. Een stad zal iemand pas burgerrecht mogen verlenen als diegene daar tenminste een jaar en een dag heeft gewoond.
2. De uitgereikte burgerbrieven moeten door de burgers ondertekend zijn met hun eigen respectieve merkteken.
3. Wie zo'n geldige burgerbrief bezit en daarmee recht heeft op tolvrijheid bij de landsheerlijke, nu gewestelijke riviertollen, mag deze tolvrijheid uitsluitend genieten ten aanzien van zijn eigen koopwaar, zodat de inkomsten van de gewestelijke Domeinen niet te zeer verminderd worden.
4. Met name de steden Tiel en Zaltbommel wordt aangezegd zich aan deze bepalingen te houden.
b. Zaltbommel en de Tieler- en Bommelerwaarden werden sinds de verovering door Staatse troepen in 1572 bestuurd door prins Willem van Oranje en na diens dood in 1584 door de Raad van State, tot de hereniging met Gelderland in 1602. Van deze uitzonderingspositie maakte Zaltbommel vaak gebruik om los van elk ander gezag zijn eigen weg te gaan. De stad Tiel en de riddermatige edelen in Neder-Betuiwe handelden, onder leiding van de machtige Derick Vijgh en zijn familie, dikwijls eveneens naar eigen goeddunken. Zie onder meer de regesten 038 (1584), 081 (1584), 001 (1586) Nota bene, 007 (1586), 010 (1586), 075 (1586), 080 (1586) Nota bene en 102 (1586) Nota bene.
1. Een stad zal iemand pas burgerrecht mogen verlenen als diegene daar tenminste een jaar en een dag heeft gewoond.
2. De uitgereikte burgerbrieven moeten door de burgers ondertekend zijn met hun eigen respectieve merkteken.
3. Wie zo'n geldige burgerbrief bezit en daarmee recht heeft op tolvrijheid bij de landsheerlijke, nu gewestelijke riviertollen, mag deze tolvrijheid uitsluitend genieten ten aanzien van zijn eigen koopwaar, zodat de inkomsten van de gewestelijke Domeinen niet te zeer verminderd worden.
4. Met name de steden Tiel en Zaltbommel wordt aangezegd zich aan deze bepalingen te houden.
b. Zaltbommel en de Tieler- en Bommelerwaarden werden sinds de verovering door Staatse troepen in 1572 bestuurd door prins Willem van Oranje en na diens dood in 1584 door de Raad van State, tot de hereniging met Gelderland in 1602. Van deze uitzonderingspositie maakte Zaltbommel vaak gebruik om los van elk ander gezag zijn eigen weg te gaan. De stad Tiel en de riddermatige edelen in Neder-Betuiwe handelden, onder leiding van de machtige Derick Vijgh en zijn familie, dikwijls eveneens naar eigen goeddunken. Zie onder meer de regesten 038 (1584), 081 (1584), 001 (1586) Nota bene, 007 (1586), 010 (1586), 075 (1586), 080 (1586) Nota bene en 102 (1586) Nota bene.
Bloknummer:
2000
Inventarisnummer:
4696
Folionummer:
360 r. - 361 r. (scan 699-701)
laatste wijziging 07-10-2022
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Kenmerken
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden