Menu

De chat is beschikbaar van maandag tot en met vrijdag tussen 13:00 en 16:00 uur. Is de chat offline? Bekijk onze Veelgestelde vragen of stel uw vraag via ons contactformulier.

Uw zoekacties: Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798

1707 Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798

Archieftoegang

Hier vindt u de inventaris van een archieftoegang. Hierin staat beschreven welke stukken zich in dit archief bevinden. 
 
Het nummer dat voor de titel van het archief staat is het toegangsnummer van dit archief. Het nummer dat voor de beschrijving van een stuk staat is het inventarisnummer. 
  • Bij ‘Kenmerken’ vindt u algemene informatie over dit archief
  • Bij ‘Inleiding’ vindt u achtergrondinformatie over dit archief, denk hierbij aan de openbaarheid, de archiefvormer en de oorsprong en opbouw van het archief.
  • Bij ‘Inventaris’ vindt u de lijst met beschrijvingen van stukken die zich in dit archief bevinden. 

Hoe zoekt u door een archieftoegang?

Klik op de zoekbalk links bovenin en voer uw zoekterm(en) in. Klik vervolgens op ‘zoek’.
Onder ‘Gevonden archiefstukken’ verschijnen de beschrijvingen van stukken uit dit archief waar deze term in voorkomt. Om te zien in welk deel van het archief deze stukken zitten klikt u op ‘Inventaris’. Dor telkens te klikken op het woord/de woorden die vetgedrukt worden weergegeven komt u uit bij de (met geel gemarkeerde) zoektermen. 

Welke archieftoegangen heeft het Gelders Archief?

Bekijk het Archievenoverzicht  om te zien welke archieven zich in het Gelders Archief bevinden. Deze zijn niet allemaal geïnventariseerd en beschikbaar voor inzage. Als er geen inventarislijst beschikbaar is, is dit archief helaas nog niet in te zien. 
 

 

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
1707   Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inleiding
1 De Gelderse Landdagen en Landdagsrecessen, 1581-1798
2 De Gelderse Landdagen en hun recessen ten tijde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de Bataafse Republiek
3 Verklarende woordenlijst
4 Afzonderlijke boekdelen uit de series Landdagsrecessen, andere archivalia en literatuur
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Inventaris
1581
1582
1583
1584
1585
1586
1587
1588
1589
1590
1591
1592
1593
Landdag 17 maart - 30 maart 1593 te Zutphen
a. Deze landdag komt voor in 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4696, fol. 316 r. 390 r. (scan 611-759); in 0012 Gelderse Rekenkamer, inv. nr. S 3 (scan 575-650); 0003 Kwartier van Nijmegen, inv. nr. 613; 0005 Kwartier van Zutphen, inv. nr. 1385.

b. De exemplaren van de Rekenkamer, van het Kwartier van Nijmegen en van het Kwartier van Zutphen bevatten naast het reces verscheidene bijlagen; deze ontbreken in het exemplaar van de stad Arnhem. 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4750, Bijlagen tot de Landdags- en Kwartiersrecessen, en inv. nr. 4826, Brieven, ingekomen bij, en minuten van brieven, uitgegaan van de Landschap en van het Kwartier van Veluwe, bevatten een groot aantal bijlagen en correspondentie die betrekking hebben op de landdag van maart 1593.

c. (waarschuwing dateringen veteri-novo)
d. Evenals in 1592 werden "gedeputierden" ofwel "gecommittierden ad causas" benoemd. In 1592 hadden dezen enkel nog tot taak kleinere zaken en particuliere rekesten af te handelen; zie de regesten 030 (1592) en 050 (1592). Soortgelijke commissies zijn trouwens al vanaf tenminste 1581 actief, maar zonder speciale benaming, zie bijvoorbeeld de regesten 055 (1581) en 056 (1581). Hier, in 1593, zien we voor het eerst "Gedeputeerden ad causas" die onder deze benamning, naast de kleinere zaken en rekesten, ook de uiteindelijke besluitvorming op de Landdag in klein comité voor hun rekening nemen, zoals later vast gebruik werd. Zie 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4696, fol. 328 r. apostille (scan 635), zie de de Inleiding, paragraaf 2.3.2., en zie de regesten 021 (1593) en 024 (1593).

e. Mettertijd werd het tevens usance dat dit klein comité onder leiding van de directeuren stond, doorgaans de hoogste ambtenaren binnen hun respectieve kwartier. Deze directeuren zijn hier nog niet geheel herkenbaar als leiders van de "Gedeputeerden ad causas", maar wel valt op dat twee van hen, zowel 'directeur' als lid van de "Gedeputeerden ad causas", ook hier al de hoogste kwartierlijke ambtenaren zijn, namelijk de burggraaf van Nijmegen en de landdrost van Zutphen; zie de regesten 005 (1593) en 021 (1593) en de Inleiding, paragraaf 2.3.2.
17 maart
18 maart
19 maart
20 maart
21 maart
22 maart
024 Contributiën en inkomsten: De gecommitteerden ad causas komen bijeen en besluiten op basis van de inbreng der afzonderlijke kwartiersdelegaties aan contributiën een totaalbedrag voor het hele gewest toe te zeggen, met specificatie van de betalingen per kwartier. Gedwongen invordering zal worden vermeden. Om de verdeling van de lasten per kwartier niet te overschrijden, zal men de brandschattingen uit het Overkwartier gebruiken.
025 Contributiën en inkomsten: Het Kwartier van Veluwe benadrukt dat men gelijkheid wenst qua contributiebetaling, en moedigt het Kwartier van Nijmegen aan een bedrag toe te zeggen, zodat Veluwe een juiste verdeling zal kunnen maken tussen wat het zelf aan gewone en buitengewone lasten kan bewilligen.
026 Contributiën en inkomsten: Op het gestelde door Veluwe (zie regest 025) neemt de Nijmeegse delegatie op zich zijn lastgevers te bewegen een mogelijkheid te zoeken om binnen redelijke grenzen de toegezegde contributiebedragen van het Nijmeegse kwartier te verhogen.
027 Contributiën en inkomsten: Het Kwartier van Zutphen verklaart dat de heffing van de Middelen in de Zutphense steden en de brandschattingen op het platteland binnen een maand duizend carolusguldens zouden moeten opbrengen.
028 Convooien en licenten: De Landdag besluit de convooien en licenten dit jaar nog op dezelfde voet als voorheen te heffen, maar men zal de afgevaardigden ter Staten-Generaal er op laten aandringen dat de tarieven herzien moeten worden teneinde in deze lasten evenredigheid te bereiken.
029 Convooien en licenten: De afgevaardigden ter Staten-Generaal moeten tevens bevorderen dat de plakkaten over de convooien en licenten die eertijds zijn uitgevaardigd worden nageleefd, en bovendien dat deze rechten in Gelderland geheven worden en de inkomsten in het eigen gewest blijven, in plaats van dat alleen Holland die rechten heft en heel deze geldstroom naar Holland vloeit.
030 Convooien en licenten: Omdat de convooien en licenten alle gewesten aan gaan, moeten de Gelderse afgevaardigden er op aandringen dat de Staten-Generaal nooit eigenmachtig contracten met derden afsluit over het heffen van deze rechten, mits met toestemming van de gezamenlijke gewesten.
031 Convooien en licenten: De afgevaardigden ter Staten-Generaal moeten voorts bewerkstelligen dat de rekeningen van de convooien en licenten die in andere gewesten geheven zijn, altijd gecontroleerd worden in het bijzijn van Gelderse gecommitteerden.
032 Convooien en licenten: Het Kwartier van Nijmegen verklaart dat de licentmeester aldaar het bestaat een keizersgulden te heffen op elke ton Nijmeegs bier die naar een neutrale plaats vervoerd wordt, terwijl in andere steden in de buurt van Nijmegen slechts vijf stuivers per vat gerekend worden, en dat te Gorcum op elke ton turf bestemd voor Gelderland die Gorcum passeert, een stuiver geheven wordt. De Landdag wenst via de Staten-Generaal aan dit soort ongelijkheid een eind te maken.
033 Convooien en licenten: De Landdag wil de Staten-Generaal een algehele vrijstelling verzoeken van de licenten, geheven op scheepsladingen en veergelden die betaald worden vanwege troepenverplaatsingen ten dienste van de Generaliteit.
034 Convooien en licenten: Men wijst er op dat de ontvangers van de convooien en licenten, conform meerdere besluiten in de landdagsrecessen, Geldersen behoren te zijn, te benoemen in hun respectieve standplaatsen.
035 Convooien en licenten: De afgevaardigden moeten in de Staten-Generaal voorstellen bij de Middelen een nieuwe heffing te bedenken, waarmee de Generaliteit voldoende geld kan innen ter betaling van de servitiegelden voor alle reguliere garnizoenen.
036 Convooien en licenten: Voor de niet-reguliere serviesgelden, namelijk voor circa duizend soldaten die tijdelijk in de grenssteden gelegerd zijn, moet een vaste begroting opgesteld worden, en het betreffende bedrag moet door de Generaliteit worden omgeslagen over alle gewesten; en ook Gelderland dient zijn portie van dat geld te krijgen.
037 Convooien en licenten: Men moet er in de Staten-Generaal op aandringen speciale licenten te gaan heffen op goederen die over de rivieren vervoerd worden voor verder transport over zee. Deze speciale licenten kan men ter betaling van de serviesgeleden gebruiken, en de licenten die momenteel op de rivieren op deze goederen geheven worden, kan men dan afschaffen.
038 Besluit tot instelling van een commissie tot herziening van het uit 1581 daterende reglement voor de geconfiskeerde geestelijke goederen en, zoals verderop blijkt, tevens tot onderzoek van de toestand van die goederen; voor details, zie Nota bene.
039 De Landdag draagt het Hof op al degenen die pretenderen het ius patronatus te bezitten bij plakkaat op te roepen om bewijs te leveren dat zij dat recht inderdaad mogen uitoefenen. Zie Nota bene.
040 De Landdag draagt het Hof op de pas benoemde en aanstaande predikanten op het platteland en in de steden op te roepen naar de hoofdsteden van hun kwartieren te komen, teneinde zich in aanwezigheid van de predikanten van die hoofdsteden te laten ondervragen omtrent hun geloof en hun levenswandel.
041 Voorstel van de kwartieren van Nijmegen en Zutphen tot algehele inventarisatie en betaling van alle oude schulden, zoals die aan Engelbert van Brempt, drost van Geldern; voor details, zie Nota bene.
042 Dispuut tussen de Kwartieren van Nijmegen en Zutphen enerzijds en het Kwartrier van Veluwe anderzijds over de liquidatie van de oude schulden; zie Nota bene.
043 Audiëntie verleend aan Otto Roeck, raadslid en afgezant van de stad Deventer, die de Landdag waarschuwt dat de Spanjaarden huis Dorth willen innemen; met discussie over eventueel toekomstig gevaar en schade voor Deventer, zie Nota bene.
1707 Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inventaris
1593
Landdag 17 maart - 30 maart 1593 te Zutphen
22 maart
043
Audiëntie verleend aan Otto Roeck, raadslid en afgezant van de stad Deventer, die de Landdag waarschuwt dat de Spanjaarden huis Dorth willen innemen; met discussie over eventueel toekomstig gevaar en schade voor Deventer, zie Nota bene.
Datering:
1593 maart 22
Notabene:
a. Otto Roeck wijst er op dat er reeds verkenners te voet en te paard bij huis Dort gesignaleerd zijn, en verzoekt de Landdag het huis nog enige tijd van garnizoen te voorzien of anders te ontmantelen. Hij stelt bovendien dat, mocht de vijand het huis toch innemen, de stad Deventer eventuele schade, door de Spaanse bezetting aan haar stad en burgerij toegebracht, zal verhalen op de heer van Dordt en op diens bezittingen.

b. Seyno) van Dort, heer te Dorth, landdrost van Zutphen en schout van Lochem, laat weten dat het huis in dermate slechte staat verkeert dat volgens hem de vijand niet zal trachten het te bezetten. Bij twijfel zou het Kwartier van Zutphen huis Dorth alsnog kunnen bekijken, en hij stelt voor het huis verder te ontmantelen voor zover dat nodig bevonden mocht worden.

c. De Landdag wil nog deze avond stappen ondernemen om het huis zover nodig geheel te ontmantelen, wat de Seyno van Dort op zich neemt, waarbij hij verklaart dat de Landdag het huis van garnizoen mag voorzien of ontmantelen al naar gelang nodig.

d. Huis Dorth lag en ligt nog steeds enkele kilometers ten zuidoosten van Deventer.

e. "gemanteliert": zie Verklarende woordenlijst.
Bloknummer:
2000
Inventarisnummer:
4696
Folionummer:
336 r. - 337 v. (scan 652-654)
laatste wijziging 17-06-2022
044 Bespreking van het rapport van de afgevaardigden, teruggekeerd uit de Staten-Generaal: 1. De Landdag vindt dat de Staten-Generaal toestemming tot represailles mogen verlenen aan eenieder die onrechtmatige schade heeft geleden door geweldpleging of confiskatie, gepleegd door regenten, steden, edelen of kwartieren van Gelderland. Zie Nota bene.
045 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 2. Indien de vijand gevangenen heeft gemaakt in neutrale plaatsen en daar heeft achtergelaten, zullen de Staten-Generaal hetzelfde doen, en men zal de vijand schade toebrengen waar men maar kan.
046 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 3. Het punt van de consenten is op basis van de propositie van het Hof afghehandeld. Zie Nota bene en de regesten 024 (1593) tm. 027 (1593).
047 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 4. Besluit van de Landdag tot instemming met financiële en materiële steun aan Frankrijk en aan de Franse koning. Zie Nota bene.
048 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 5. Besluit tot steun aan de stad Genève, bij voorkeur via een algemene geldinzameling door de Staten-|Generaal. Zie Nota bene.
049 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 6 a. Besluit de beide afgevaardigden van afgelopen jaar in de Raad van State, Casijn van der Hell en kanselier Elbertus Leoninus, ook komend jaar op die post te handhaven; maar met bedanken van Leoninus, die op verzoek van het Kwartier van Veluwe, dat hem heeft afgevaardigd, bereid is af te zien van een volgende termijn.
050 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 6 b. Besluit de afgevaardigden van de Kwartieren van Zutphen en Veluwe naar de Admiraliteiten van Amsterdam en van de Maze (Rotterdam) voor komende tijd te handhaven, met een van hen in het college van superintendent, als dat gehandhaafd wordt; met discussie Zie Nota bene.
051 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 7. De Landdag stelt vast dat de wijziging van de lijsten voor het heffen van de convooien en licenten al afgehandeld is conform de propositie (zie regest 028, 1593).
052 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 8. Besluit op de Gelderse rivieren geen vervoer van bepaalde koopwaar te verbieden of toe te staan dat schepen aangehouden en doorzocht worden, aangezien dat de handel ernstig zou schaden en naar elders verjagen.
053 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 9. Indien de vijand wollen stoffen uit de Republiek zou verbieden, zouden wij omgekeerd hetzelfde moeten doen; zoals met garens en dergelijke uit Artesië, waarvan een importverbod ons land geen schade zou berokkenen. Zie nota bene.
054 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 10. De afgevaardigden ter Staten-Generaal zullen zich diepgaand informeren over het goederenvervoer per wagen naar het oosten van het land en trachten dit vrachtvervoer zoveel mogelijk te beletten, opdat de inkomsten uit het transport over water niet zullen dalen. Ze zullen zich tevens informeren inzake het vervoer van grof zout, en van wol vanuit Calais en over de Somme. Verder moeten ze letten op de heffing van licenten op diverse soorten wol en op de kwaliteit van die wol, zie Nota bene.
055 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 11. De Landdag stemt in met de opening en controle van de Gelderse muntbus in de Staten-Generaal, aangezien ook de muntbussen van alle andere gewesten in de Staten-Generaal gecontroleerd worden; op voorwaarde echter dat elk gewest zijn sleischat zal behouden en in zijn rechten gehandhaafd worden. Zie Nota bene.
056 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 12. Omdat de koers van de munt al een tijdlang niet is aangepast, zal men er in de Staten-Generaal voor pleiten jaarlijks in januari of februari de oude plakkaten over het opwaarderen van de munt opnieuw uit te vaardigen; en als dat geen effect heeft, zal men de munt weer devalueren.
057 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 13. Het voorstel in de Staten-Generaal gedaan om met éénderde van de brandschattingen de oude schulden te betalen wordt goedgekeurd, mits ook de Gelderse crediteuren daarvan profijt zullen hebben. Zie Nota bene.
058 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 14. Ten aanzien van de reductie van de Groninger Ommelanden is de Landdag van mening dat men de Ommelanden in de Staten-Generaal moet toelaten en stemrecht geven; met dien verstande dat, wanneer ook de stad Groningen binnen de Unie gebracht zal zijn, Stad en Ommelanden tezamen slechts één stem horen te krijgen. Zie Nota bene.
059 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 15. Het verzoek van prins Maurits, in de Landdag gedaan bij monde van kanselier Leoninus en raadsheer Hessels, tot financiële steun aan het Huis Oranje-Nassau wordt voorlopig nog in beraad gehouden. Zie Nota bene.
060 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 16. Wat betreft de militaire discipline moeten de afgevaardigden ter Staten-Generaal er op aandringen dat deze naar behoren geregeld wordt.
061 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 17. De Landdag vindt dat bij misdaden, door militairen gepleegd en berecht door de Raad van State, er geen appèl moet zijn bij de Staten-Generaal: dit leidt slechts tot uitstel van bestraffing, langere procedures en onnodig hoge onkosten.
062 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 18. De Landdag is bereid de bijdrage te betalen, vorig jaar door de Gelderse afgevaardigden ter Staten-Generaal toegezegd, aan de 800 gulden voor het bouwen van een kerk voor de Engelsen te Vlissingen.
063 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 19. De Landdag neemt nog geen besluit over het zenden van afgevaardigden ter Staten-Generaal.
064 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 20. Besluit tot benoeming van een tarmeester. Zie Nota bene.
065 Bespreking rapport afgevaardigden Staten-Generaal: 21. Besluit tot verlaging van de rente die de Lombarden mogen heffen, en bepalingen betreffende de uitoefening van hun bedrijf en de controle daar op. Voor details, zie Nota bene.
23 maart
24 maart (zie Nota bene)
N.B. In 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4696, fol. 345 v. (scan 670) heeft de scribent per vergissing als datum "Sabbati den 29en Martij" (zaterdag de 29ste maart) genoteerd, in plaats van 24 maart.
25 maart
26 maart
27 maart
28 maart
29 maart
Landdag 11 december - 28 december 1593 te Arnhem
1609
1711
1712
1713
1714
1715
1716
1717
1718
1719
1720
1721
1722
1723
1724
-
1726
1727
1728
1729
1730
1731
1732
1733
1734
1735
1736
1737
1738
1739
1740
1741
1742
1743
1744
1745
1746
1747
1748
1749
1750
1751
1752
1753
1754
1755
1756
1757
1758
1759
1760
1761
1762
1763
1764
1765
1766
1767
1768
1769
1770
1771
1772
1773
1774
1775
1776
1777
1778
1779
1780
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden

Kenmerken

Datering:
1581-1798
Auteur:
J. Drost, P. Theeuwen
Categorie:
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
 
 
 

Contact

location Westervoortsedijk 67-D
     6827 AT Arnhem
     (parkeerplaats aan de
     Mercatorweg)

E-mail Contactformulier
Telefoon  Telefoon
calender2 Openingstijden studiezaal

Handige links

Disclaimer
Klachten
Privacy statement
Toegankelijkheid
Wet open overheid (WOO)