18 jaar geleden begon Fred van Kan rock-‘n-rollend aan zijn baan als directeur van het Gelders Archief. Dansend op het dak van CODA met de Nederlandse band de Nits in het kader van het Gelderland Festival, waarvan het Gelders Archief een van de medeorganisatoren was. “Ik was gekleed als een rocker. Zwart leren jasje aan en zonnebril op”.
Bezuinigingen liepen met sisser af
Was het directeurschap van het Gelders Archief ook rock-‘n-roll? “Er kwam van alles langs. Relaxte zaken met collega’s, maar er waren ook moeilijke tijden.” Fred noemt als moeilijk tijd 2010, toen er zware bezuinigingen door het Rijk dreigden. “We dachten toen eraan of het misschien nodig was om verschillende RHC’s te laten fuseren en te kijken hoeveel directeuren er dan nog overbleven.” De dreiging liep uiteindelijk met een sisser af, omdat de provincies gingen betalen voor hun aandeel. Een andere lastige kwestie vond Fred vlak na zijn aantreden als directeur de mogelijke verhuizing naar het KEMA-terrein, waar het Archief mogelijk zou komen in een voormalig laboratoriumgebouw: “Toen dacht ik, wat moeten we hier in deze enorme kathedraal, zonder dat de verbouwing heel erg duur wordt? En als dat dan niet doorgaat, wanneer kunnen we dan eindelijk verhuizen?” De archiefhuisvesting was destijds nijpend. Aan de nieuwe huisvesting aan de Westervoortsedijk in Arnhem droeg Fred bij, maar hij legt de credits vooral bij oud-directeur bedrijfsvoering Leo van Wijk en manager bedrijfsvoering Andrieke Ollefers. “Ik was vooral achter de schermen bezig, zoals met lobbyen bij de provincie Gelderland voor meer geld.”
Geen plaatje op internet te vinden
Digitale archivering en digitale dienstverlening vormen een rode draad tijdens Freds directeurschap. Hoe kwam dat? Fred knikt en zegt dat hij dit al tegenkwam, toen hij begin jaren 90 als afdelingshoofd bij het Haagse gemeentearchief werkte. “Dat heette toen machine leesbare gegevens (mlg). Collega’s van de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief vroegen of we aan een pilotproject wilden meedoen. Er komen straks steeds meer mlg’s, zeiden ze. Destijds printten we de dingen nog uit, dan had je de mlg’s niet meer nodig. Maar in de jaren 90 kwam de kentering. We moesten digitale data gaan bewaren”. Privé deed Fred in de jaren 90 historisch onderzoek naar de elites van Den Haag, waarbij hij het voordeel van relationele databases leerde kennen. “Ik was altijd al bezig met hoe je archieven zo beheert dat het eenvoudiger wordt. Toen ik in Arnhem kwam, vroeg ik me af hoe staat het nou. Er stonden een paar inventarissen op internet, net als een beperkt aantal foto’s. We hebben een prachtige Atlas, maar er was op internet geen plaatje van te vinden. Het was een kleine teleurstelling toen ik kwam: er was nauwelijks geld. Daar moest je voor sappelen.” Geld krijgen en zelf verdienen voor digitalisering speelden in het begin van Freds directeurschap een belangrijke rol.
Archivaris of historicus?
Historisch onderzoek kwam tijdens Freds directeurschap op een lagere pit te staan. Intern morden daar sommige collega’s over. Hoe denkt Fred daarover? “Als je in mijn hart kijkt, wat doe je het liefst, dan ga ik als historicus voor historisch onderzoek”. Fred was voor zijn aantreden bij het Gelders Archief gemeentearchivaris én stadshistoricus in Amersfoort. “Ik zag daar al dat door de aandacht voor het historische bedrijf de kerntaak van de archivaris, het archief te ontsluiten, soms het kind van de rekening was.” Het Gelders Archief had plannen om in Arnhem een pied-à-terre in de binnenstad te hebben, om samen met het Historisch Museum en de Gelderland Bibliotheek de geschiedenis te presenteren. Fred: “Het Rijk wilde daar niet in mee gaan.” Het zou te kostbaar zijn om een archiefpand én een tweede gebouw in de stad voor de geschiedenis te hebben. Het Rijk wilde alleen meebetalen aan een archiefpand met studiezaal. “We bleven toen buiten de plannen voor de binnenstad, omdat we daar moesten meebetalen aan de vierkante meters. Dat geld was er niet. Dat gaf ons de kans om ons vooral te richten op het ontsluiten van de archieven”. Als algemeen directeur lobbyde hij nog vergeefs bij de provincie Gelderland om een Gelders museum in het nieuwe pand aan de Westervoortsedijk te krijgen. Ook plannen om samen met Erfgoed Gelderland en de Gelderland Bibliotheek een Gelders erfgoedcentrum op zetten liepen helaas spaak, zegt Fred. Hij moest wel even slikken toen de plannen niet doorgingen, maar vindt dat het niet verkeerd heeft uitgepakt voor het Gelders Archief. Terugkijkend: “Het voelde ongemakkelijk om veel uren aan historisch onderzoek te besteden, terwijl er flinke achterstanden waren met het ontsluiten van archieven.”
Wapenfeit
Wat ziet Fred als zijn belangrijkste wapenfeit in zijn 18 jaar als algemeen directeur van het Gelders Archief? Zonder aarzeling: “Dat we zo goed vind- en zichtbaar zijn op het internet, dat onze bronnen digitaal goed ontsloten zijn en dat we forse stappen hebben gezet op het gebied van digitale archivering.”
Fred hoopt dat de aandacht voor de vakrelaties in het buitenland, waar hij veel tijd aan besteedde, ook na zijn vertrek blijft. In Stockholm zag hij jaren geleden dat het onderscheid tussen de archieven van het gemeentearchief en de informatie die bij gemeentelijke partners ontstaat verdween en de Zweedse hoofdstad één gezamenlijke informatielijn had. Fred zou juichen als dat de komende jaren ons voorland is.
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal