Wie kent het fenomeen klassenfoto niet? Al vanaf de tweede helft van de 19e eeuw maken fotografen foto’s van schoolklassen. Het onderwijs veranderde in twee eeuwen sterk, maar het ritueel van het maken van de klassenfoto wijzigde niet. De website van het Onderwijsmuseum beschrijft het klassieke proces: de fotograaf staat voor de klas en de leerlingen zitten in de bankjes. Of de leerlingen zitten buiten. Dat laatste was vooral in de begintijd van de fotografie nodig, omdat de fotograaf een lange sluitertijd nodig had. Binnen was er te weinig licht. De leerlingen moesten in de 19e eeuw doodstil zitten vanwege die lange sluitertijd. Bijna iedereen herkent het beeld: de klassikale foto met de keurig gerangschikte kinderen, al dan niet met onderwijzer of leraar.
Het Onderwijsmuseum vindt de klassenfoto een “weerbarstige bron, omdat zaken als datering en plaatsbepaling vaak ontbreken”. Ook de namen van de leerlingen achterhalen we op oude klassenfoto’s maar op moeizame wijze of zelfs helemaal niet. De omgeving waarin de klassenfoto gemaakt is, geeft contextinformatie, zoals de muurplaten van dieren in de foto waar de leerlingen keurig en netjes met hun armen over elkaar zitten.
Artikel van het Onderwijsmuseum over klassenfoto’s als bron voor onderwijsgeschiedenis
Bekijk klassenfoto’s uit onze collectie
Afbeeldingen
Boven: Klassenfoto HBS Willemsplein Arnhem, 1885. Bron: Gelders Archief 2101-197-0046, Public Domain Mark 1.0 licentie, https://permalink.geldersarchief.nl/41637C5BAA5A460E81651A4A6263032C
Midden boven: Klassenfoto klas 6 Openbare Lagere School nr. 19 aan de Spijkerstraat in Arnhem, 1924. Bron: 1501-126, Public Domain Mark 1.0 licentie, https://permalink.geldersarchief.nl/D19527B4854C418BAA0E4D146C658EAF
Midden onder: Klassenfoto van klas 4 van de Sint Agnesschool aan de Eusebiusbuitensingel in Arnhem, 2e helft jaren 20. Bron: Gelders Archief 1583-10712, Public Domain Mark 1.0 licentie, https://permalink.geldersarchief.nl/D4896B070BCC4CBBA4159F4B6729A95C
Onder: Klassenfoto Openbare Lagere School nr. 15 Spijkerstraat hoek Schoolstraat in Arnhem, 1936-1937. Bron: Gelders Archief 1501-363, Fotoatelier H.B. Derksen Dieren, Public Domain Mark 1.0 licentie, https://permalink.geldersarchief.nl/15720A83D98546E4800DB8B7362AAFD5
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal