Een molen, kerk en kasteel: Groesbeek en het Nederrijkswoud op een oude kaart

Historische kaarten doen het vaak goed op internet. Geschiedenisliefhebbers kijken graag naar oude kaarten. Vandaar dat we ze af en toe in de schijnwerpers zetten. Nu eentje van Groesbeek en het Nederrijkswoud.

Inventarisnummer 919 van het archief van de Gelderse Rekenkamer bestaat uit een 16^e-eeuwse kaart en een kaartboek van het Nederrijkswald en omgeving. De Gelderse Rekenkamer keurde de rekeningen goed van de (landsheerlijke) domeinen in Gelderland. Bovendien bemoeide de Rekenkamer zich intensief met het beheer van de Gelderse domeinen, zoals verpachtingen, inspecties, vaststellen van de toltarieven en het benoemen van ambtenaren. 

Het Nederrijkswald behoorde in de middeleeuwen tot de hertogelijke bosdomeinen die rechtstreeks onder het bestuur van de hertog vielen. Die gebruikte het Nederrijkswald onder meer voor de hertogelijke jacht. Nadat het hertogdom ophield te bestaan (1543) riepen de Habsburgers de Gelderse rekenkamer in 1559 in het leven om de domeinen te besturen en beheren. De waldgraven van het Nederrrijkswald functioneerden als rentmeester en rechter van het bosdomein. In de loop van de 17^e en 18^e eeuw verminderde de oppervlakte domeinen in het Nederrijkswald door het verkopen en in erfpacht uitgeven van gronden. De Rekenkamer hield in 1795 op te bestaan.

De kaart die is afgebeeld is gemaakt door Thomas Witteroos in 1570 in opdracht van Boudewijn van der Boe en Thomas Gramaye, raad en rekenmeesters van de Gelderse Rekenkamer. De kaart (die deel uit maakt van inventarisnummer 919 van het Rekenkamerarchief) toont een deel van het Nederrrijkswald tussen Nijmegen en Groesbeek. Het zuiden ligt boven, het noorden onder. Witteroos heeft het dorp Groesbeek ingetekend met de Groesbeekse molen, de dorpskerk en een kasteel, het Huis te Groesbeek.

 Bekijk de kaart uit 1570.

 ^{Afbeeldingen
Deel van het Nederrijkswald langs de weg van Nijmegen en Groesbeek, 20 november 1570. Met details van die kaart. Gelders Archief 0012-919-0006, Thomas Witteroos, Public Domain Mark 1.0 licentie, https://permalink.geldersarchief.nl/A1A696145D7F40D596239C58C3178974.}