Gefeliciteerd! Er is een kindje geboren. Naast dat er beschuit met muisjes moet worden gegeten is het ook belangrijk dat het kindje aangegeven wordt bij de gemeente. Dit doen we al sinds 1811. Toen werd de burgerlijke stand in Nederland ingevoerd door Napoleon. Dat betekende dat alle geboortes, huwelijken en sterfgevallen werden opgeschreven door een ambtenaar van de gemeente. Zo ontstonden de registers van de burgerlijke stand. De geboorteakten werden verzameld in de geboorteregisters. En dat is een belangrijke bron voor stamboomonderzoek.
Vóór de geboorteakten
Wie in zijn of haar familiegeschiedenis duikt en informatie voor 1811 zoekt, komt terecht in de doop-, trouw- en begraafboeken. Deze boeken werden door kerken bijgehouden. In doopboeken staat wanneer een kindje gedoopt werd. Dit gebeurde altijd later dan de geboorte van het kindje. Er was geen standaard format voor zo’n inschrijving. Sommige predikanten of priesters maakten een mooi en lang verhaal van een doopinschrijving, anderen schreven summiere informatie op. De informatie die in de inschrijving van een doopboek te vinden is, verschilt daarom per kerk en plaats. Vaak is de naam van het kind en de naam van de ouders wel in een doopinschrijving terug te vinden. Ook waren er één of twee getuigen bij de doop aanwezig. Deze personen worden soms bij naam genoemd.
In 1811: de geboorteakten
Hoewel, in sommige delen van Limburg, Brabant en Zeeland hadden ze voor 1811 al geboorteakten. Deze gedeeltes van Nederland hoorden eerder bij het rijk van Napoleon. In de Noordelijke delen van Nederland duurde het langer voordat iedereen geregistreerd stond in de burgerlijke stand. Een paar jaar later was het verplicht in heel Nederland een kind bij de gemeente aan te geven wanneer het werd geboren. Dit gebeurde eerst nog in het Frans. Een aantal gemeenten wilden dit niet en hielden Nederlands aan. Vanaf 1812 zijn alle registers in het Frans, in sommige gevallen met een Nederlandse vertaling er direct naast. Na het vertrek van Napoleon werden alle registers Nederlands. Het grote voordeel: in alle geboorteakten werd nu dezelfde informatie genoteerd. Zo vindt u in een geboorteakte de volgende informatie:
· Voornaam of voornamen, achternaam en geslacht van het kindje.
· Ouders van het kindje.
· geboortedatum, geboortetijd en geboorteplaats.
· De persoon die de aangifte heeft gedaan. Meestal is dat de vader, maar soms iemand die bij de geboorte aanwezig was. Dat kan de arts of vroedvrouw zij geweest, maar ook de vader of broer van de moeder.
· De datum van de aangifte en de naam van de ambtenaar die de akte heeft opgemaakt.
· Soms extra informatie zoals een naamswijziging of erkenning. Dit is later toegevoegd en staat in de kantlijn.
Op zoek naar uw familiegeschiedenis
Vooral informatie over beide ouders van het kind is enorm bruikbaar bij stamboomonderzoek. Hiermee kunt u verder terug in de tijd en ontdekken wie uw overgrootouders waren en waar ze vandaan kwamen. Soms geeft informatie op een geboorteakte meer context over de omstandigheden waarin iemand is geboren. Een goed voorbeeld hiervan zijn sommige geboorten in Valburg die zijn aangegeven door één persoon: de tuinman van de Heldringstichting. De Heldringstichting bestond uit verschillende opvanghuizen. Één van deze huizen was bedoeld om ongetrouwde zwangere vrouwen op te vangen. Wanneer deze tuinman de aangifte van een kind heeft gedaan is het duidelijk dat het kind in het opvanghuis van de Heldringstichting is geboren.
Sinds eind jaren negentig zijn archiefinstellingen, zoals het Gelders Archief, begonnen de gegevens op internet te plaatsen. We scannen geboorteakten en zorgen dat u op informatie kunt zoeken die in de akten staat. Dit laatste doen we door akten te indexeren. Altijd zorgen vrijwilligers ervoor dat deze informatie wordt geïndexeerd. Op dit moment zijn er honderden vrijwilligers via de website VeleHanden.nl bezig informatie van Gelderse geboorteakten over te typen.
Wilt u meer weten over dit project? Bekijk de VeleHanden pagina op onze website.
Bron:
1544 - 2389-0001, Gerth van Roden, CC-BY-NC-ND-4.0 licentie.
0207A-7902.04-0011
0207A-7902.04-0012
