Zelf oud-schrift leren?

Wie diep in de Nederlandse archieven en het Nederlandse verleden duikt, loopt al snel tegen paleografische teksten aan. Dat zijn teksten van vóór de 19^e eeuw, die voor wie in deze tijd leeft lastig te lezen zijn. We spreken ook wel van oud schrift of Oud-Nederlandse handschriften.

Doe het zelf

Voor wie zelf het oud schrift onder de knie wil krijgen is het oefenboek Schriftspiegel wellicht een uitkomst. Twee oudgedienden van de Rijksarchiefschool, Peter Horsman en Peter Sigmond, hebben dit oefenboek, waarvan de eerste druk in 1985 verscheen, verbeterd en opnieuw laten uitgeven. Ze namen 134 teksten op in het boek, afkomstig uit alle hoeken en gaten van Nederland, dat wil zeggen afkomstig van vele archiefdiensten in Nederland. De teksten zijn voorzien van contextinformatie, een scan van het origineel en een transcriptie. De auteurs streefden naar een zo breed mogelijk variatie aan inhoud en type documenten. De didactische waarde van de teksten kreeg prioriteit bij de keuze van de teksten. Een uitgebreide inleiding bereidt de zelfstudent voor op wat hem of haar in de oude teksten te wachten staat, inclusief een woordenlijst.

Waarom een verbeterde heruitgave?

De auteurs noemen twee redenen. Allereerst is door de grootschalige digitalisering veel historisch materiaal online beschikbaar. Geschiedenis en historisch onderzoek zijn populair. Huidige generaties zijn niet meer zo bekend met handschriften en handgeschreven documenten.

Ook van het Gelders Archief treft de lezer enkele teksten aan in het boek. Het gaat bijvoorbeeld om een proces-verbaal van het verhoor voor het Hof van Gelre en Zutphen van een priester uit het klooster van Soignies uit 1623. De protestantse Nederlandse overheid was tijdens de Tachtigjarige Oorlog gebeten op priesters die vanuit de Zuidelijke Nederlanden of het bisdom Keulen het katholieke geloof wilden bevorderen.

P.J. Horsman & J.P. Sigmond. Schriftspiegel. Oud-Nederlandse handschriften van de 13^de tot in de 18^e eeuw. Uitgeverij Verloren. Hilversum, 2022. ISBN 978987049607. Het nummer linksboven op het omslag verwijst naar de vindplaats in onze handbibliotheek. 

Voorbeeld uit eigen collectie

Een fragment uit een doopboek van de Nederduits-gereformeerde gemeente in Aalten uit 1665 (0176-1.1-0001,
https://permalink.geldersarchief.nl/6315B87E74DA45F28D54575C8421DC06)