Religiehistoricus Jos de Weerd schreef een dissertatie over de protestantisering van de Veluwe in de 16e eeuw. Een tijd lang was de strijd tussen hervormers en katholieken in dit kwartier geen gelopen race.
Tegen Philips II
Vanaf de Beeldenstorm in 1566 ging de vlam in het religieuze conflict. De benoeming van de gereformeerde stadhouder Jan van Nassau tot stadhouder in 1578 door de Gelderse Staten gaf de doorslag. Het gewest Gelderland koos daarmee de kant van de opstandelingen tegen Philips II, koning van Spanje. De weegschaal sloeg op de Veluwe door naar de protestantse kant. De protestantisering verliep op de Veluwe, aldus De Weerd, onregelmatig, onberekenbaar en lokaal verschillend.
De auteur gaat onder meer in op de mening van hoogleraar Lodewijk Rogier (1894-1974) dat de protestantisering in Gelderland “een van de brutaalste vormen van minderheidsterreur en gewetensknechting” was. “Behoorlijk ideologisch geladen”, volgens De Weerd.
1544
De Weerd maakte veel gebruik van bronnen in het Gelders Archief. Hij vond aardig wat informatie in het archief van het Hof van Gelre, in tegenstelling tot het hertogelijk archief. De bronnen van na 1544 die de onderzoeker raadpleegde bleken veel meer informatie te bevatten dan de bronnen van vóór 1544, het jaar waarin het Hof van Gelre zijn aanvang nam.
De religiehistoricus gebruikte uit de collectie van het Gelders Archief onder andere huisarchieven, oud-rechterlijke archieven, het archief van de Gelderse Rekenkamer en verschillende Arnhemse stadsbronnen.
Jos de Weerd. De Veluwe gereformeerd. Machtswisseling en religieuze verandering in de zestiende eeuw. Werken uitgegeven door Gelre no. 65 / Amsterdam University Press. Amsterdam, 2022. Hij promoveerde in september 2021 aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal