We beheren enkele honderden prenten en tekeningen van de 18e-eeuwse topografische tekenaar Jan de Beijer. Kunsthistorici en anderen roemen zijn topografische tekeningen als “waardevolle historische documenten”. Sommigen noemen hem de grootste topografische tekenaar uit de 18e eeuw. Zijn tekeningen zijn niet alleen fraai, maar ook van documentaire waarde, volgens de historische vereniging Oud Utrecht.
Wie was Jan de Beijer?
Jan de Beijer, geboren in 1703 in Zwitserland, verhuisde op jonge leeftijd naar Emmerik. Hier zou hij (vermoedelijk) ook overlijden in 1780 op 76-jarige leeftijd. De Beijer groeide uit tot een van de belangrijkste tekenaars, schilders en aquarellisten van stads- en dorpsgezichten, landschappen, landgoederen, kerken, kastelen, molens et cetera in de 18e eeuw. Hij reisde, vanuit onder andere zijn woonplaatsen Vierlingsbeek en Amsterdam, voor zijn werk rond in het gebied van de Niederrhein, Gelderland, Brabant, het latere Limburg, maar ook in Utrecht en Holland. Een van zijn leermeesters was de Amsterdamse tekenaar Cornelis Pronk (1691-1759), die bekendheid verwierf vanwege zijn nauwkeurige weergave van de topografische objecten die hij tekende. Een andere leermeester van De Beijer was de schilder Jan Maurits Quinkhard (1688-1772), een bekende Amsterdamse portretschilder. Van beide leermeesters, zowel Pronk als Quinkhard, bevindt zich werk in onze collectie.
Veel van De Beijers tekeningen zijn als gravure en in boeken over Nederland verschenen. In Amsterdam had hij zijn eigen tekenschool. Volgens het Biographisch Woordenboek der Nederlanden (Van der Aa) was De Beijer een man met een “opgeruimd en vrolijk karakter”, die enig vermogen verwierf, waarna hij zich terugtrok in de Niederrhein. Dankzij zijn tekeningen weten we van een heleboel locaties en gebouwen hoe ze er in de 18e eeuw uitzagen. Veel musea en archieven beheren of bezitten werken van Jan de Beijer, waaronder de Royal Collection Trust (Winsor Castle) in Groot-Brittannië en het Städelsches Kunstinstitut in Frankfurt am Main.
Twee voorbeelden van De Beijers werk uit onze collectie
De bovenste tekening toont het rondeel (halfrond bolwerk) bij de Sabelspoort in Arnhem in 1742. De Sabelspoort was een van de vier stadspoorten van de vestingstad Arnhem. Het stadsbestuur liet de vestingwerken in de 19e eeuw slopen. Het rondeel verdween, de Sabelspoort bleef (wel na de Tweede Wereldoorlog gerestaureerd). Uiterst links op de tekening is nog net een stukje van de Eusebiuskerk te zien. Bron: 1551-3996, Public Domain Mark 1.0 lic., https://bit.ly/3IMaEUr.
De onderste tekening (prent, kopergravure) portreteert kasteel Middachten bij Rheden. De Beijer maakte deze tekening in 1743. We zien het omgrachte slot van de zijkant met links de brug en de poort. Vaak reisde De Beijer in de zomer naar de locaties om schetsen en tekeningen te maken, die hij 's winters verder uitwerkte. De tekenaar verkocht zijn werk geregeld aan de bezitters van landgoederen en buitenhuizen. Bron: 1551 - 2253, Public Domain Mark 1.0 lic., https://bit.ly/3Nv20NF.
Meer informatie over De Beijer vindt u op de website van het BHIC (Brabants Historisch Informatie Centrum), de RKD (Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis) en Wikipedia.
Bekijk meer werk van Jan de Beijer in onze collectie.
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal