Wel eens gehoord van Stiboka?

 Wel eens gehoord van Stiboka? De meeste mensen niet. Dankzij Stiboka weten we hoe de bodem er in Nederland uitziet. Dat is belangrijk voor tal van professionals, landeigenaren, landgebruikers en natuurbeheerders in ons land.

Edelmanboor, bodemprofiel, archieftoegang 

Stiboka (afkorting van Stichting Bodemkartering) heeft door het in kaart brengen van de Nederlandse bodem (bodemkartering) veel bijgedragen aan de voorspoed van onze land-, tuin- en bosbouw. De bodemkarteerders van het eerste uur, dr. Willem Oosting (1898-1942) en prof. dr. Cornelis Edelman (1903-1964), wezen erop dat niet alleen de chemische en fysische bodemvruchtbaarheid van de bouwvoor (de bovenste en bewerkte laag van de grond) van belang is voor de gewassen op het veld. Ook de diepere bodem is belangrijk voor de groei van planten.
Om de diepere bodem te bekijken heb je, om met bodemdeskundigen te spreken, een bodemprofiel nodig, een verticale doorsnede van de grond. Die is nodig om de bodem te inventariseren. Je ziet dan vaak verschillende lagen in de bodem. Bodemprofielen achterhaal je onder meer door het afgraven en blootleggen van een bodem (profielkuil, zie middelste foto) of met een zogenaamde edelmanboor, een grondboor met een schroefvormig uiteinde voor het nemen van grondmonsters (zie onderste foto). Tijdens ruilverkavelingen produceerde Stiboka tal van bodemkaarten op een kleine schaal voor landbouwers en andere belanghebbenden. Overigens deed het instituut nog meer dan het karteren van de bodem. Werp maar eens een blik in de archieftoegang.

Stiboka is opgericht in augustus 1945 en functioneerde tot 1989 als zelfstandig onderzoeksinstituut, gevestigd in Bennekom, later in Wageningen. In 1989 fuseerde Stiboka met andere Wageningse onderzoeksinstituten tot DLO-Staringcentrum, nu geheten Alterra.
Het Gelders Archief beheert het archief van verschillende Wageningse onderzoeksinstellingen. Stiboka is daar een van. Wat vind je terug in dit archief? Uiteraard jaarverslagen, vergaderstukken, begrotingen en financiële verslagen. Zoals je die bij veel organisaties terugvindt. Specifiek voor Stiboka zijn natuurlijk de dossiers die betrekking hebben op het maken van bodemkaarten en bodemonderzoek door geheel Nederland.

Bekijk de archieftoegang van Stiboka

^{Afbeeldingen:
Boven: Detail van een handgekleurde bodemkaart omgeving Hedel, gemaakt door Stiboka, circa 1955. Bron: 0245 – 697, Public Domain Mark 1.0 lic., https://bit.ly/3vK3mxH 
Midden: Een profielkuil in de komgrond (rivierklei in het Gelderse Rivierengebied), 1953. Bron: 0245-1122, Public Domain Mark 1.0 lic., https://bit.ly/3HT5N3x 
Onder: Een functionaris met een bodemboor op een akker in het Gelderse Rivierengebied, jaren 50. Bron: 0245 - 2421, Public Domain Mark 1.0 lic., https://bit.ly/3w8jlWC}