Een bijzonder boerenlandgoed in het archief

Gelders Archief Menu

: 22 november 2021

Akte uit 1615: Johan Leessinck verklaart dat hij een jaarrente schuldig is

“Een oude scholtenboerderij…akkers, weilanden…160 tot 180 jaar oud eikenbos, houtsingels en hakhoutwallen… fiets- en wandelroutes”, aldus de idyllische beschrijving van het Scholtengoed Meerdink op de website van Geldersch Landschap & Kasteelen (GL&K).

Het Gelders Archief beheert het archief van Scholtengoed Meerdink, dat valt onder onze gratis service van scannen-op-verzoek. Een scholtengoed is eenvoudig gezegd een grote boerderij met flink wat landerijen en soms pachthoeven, waar vroeger een scholte (aanvankelijk een functionaris van de landsheer met bestuurlijke en rechtsprekende taken, later herenboeren) woonde. GL&K spreekt ook wel van oude boerenlandgoederen.

Hofhorig?

We vinden scholtenboerderijen in de Achterhoek. Zo ook Scholtengoed Meerdink, dat bij het buurtschap Woold, niet ver van Winterswijk, ligt. In de inleiding van de archieftoegang van het scholtengoed lezen we dat Meerdink een hofhorig goed was, dat toebehoorde aan de heer van Bredevoort. Hofhorig?

Een hofhorige boer en zijn nazaten bezaten het eeuwige gebruiksrecht van de boerderij. Dat kon niemand van ze afpakken. Ook de heer niet, aan wie ze diensten, geld of producten in natura moesten leveren. Hofhorige boeren waren onvrij en levenslang gebonden aan hun hoeve met de bijbehorende landerijen. Na de middeleeuwen ontwikkelden de scholtenboeren zich tot hereboeren met flink wat invloed en plaatselijke macht.

Wat zit er zoal in het archief van Scholtengoed Meerdink?

Een heleboel. Testamenten, kwitanties, akten van magescheid (erfdeling) en huwelijkse voorwaarden, perceellijsten, patenten, brieven, schuldbekentenissen, verkoopakten, een blad met schrijfoefeningen et cetera.
Tot de oudste stukken in het scholtengoedarchief behoren twee vroeg-17^e-eeuwse akten, die hier zijn afgebeeld. In de akte uit 1615 verklaart Johan Leessinck dat hij een jaarrente schuldig is aan Johan Mensinck (zie boven). In de akte van tien jaar later melden Thonys en zijn vrouw Gertken een jaarrente uit het land van de ‘Halve Dackhaer’ in de ‘Zutloonsche Mark’ verkocht te hebben aan Bernd Leessinck en zijn vrouw Geese (zie onder). De tussen enkelvoudige aanhalingstekens geplaatste woorden verwijzen naar een locatie in de streek.

Akte uit 1625: een echtpaar meldt een jaarrente uit een stuk land verkocht te hebben aan een ander echtpaar NL AhGldA 0535 38 0002a

Voor wie kan dit archief interessant zijn? Voor genealogen, streekhistorici, onderzoekers naar feodale samenlevingen, belangstellenden in agrarische geschiedenis, historisch geografen en anderen. Marianne Schokkenbroek maakte een studie van het scholtengoed en schreef er een boek over: ‘Het scholtengoed Meerdink: een historisch-geografische studie naar een horig landgoed (Gelders Landschap, 2008).

Stukken uit dit archief ouder dan 110 jaar vallen onder onze gratis service van scannen-op-verzoek. Hoe dat precies gaat leest u hier.
Bekijk de archieftoegang van Scholtengoed Meerdink.

^{Afbeeldingen:}
^{Akten uit de 17e eeuw, afkomstig uit het archief van Schltengoed Meerdink. Bron: 0535-37 en 0535-38}
^{https://permalink.geldersarchief.nl/EDA1FEC659F64DA5950C13D0A73457EC}
^{https://permalink.geldersarchief.nl/03D13B1E3977444EA803C763A8D4237E}