Bij verschillende toegankelijk gemaakte familie- en huisarchieven duikt de naam van A.P. van Schilfgaarde op, de archivaris die deze archieven inventariseerde. Wie was deze man, die onder meer de familiearchieven van de Van der Heydens van Baak en Van den Berghs van Lunenburg inventariseerde? Beide archieven vallen sinds kort onder onze gratis scannen-op-verzoek-service. De schijnwerper in deze blog is gericht op de man achter deze archieven: Anton van Schilfgaarde (1896-1980).
Specialist in huis- en familiearchieven
Van Schilfgaarde kreeg de belangstelling voor geschiedenis van stad en streek in zijn jeugd tijdens zijn vele familiebezoeken met de paplepel naar binnen. Dit schrijft collega Wilfried Ahoud in zijn biografie over Van Schilfgaarde in het Biografisch Woordenboek Gelderland. Hij begon al op jonge leeftijd zijn tijd door te brengen in archieven, speurend naar informatie voor zijn genealogische belangstelling en zijn interesse in de Gelderse geschiedenis. Hij studeerde rechten en doorliep de Rijksarchiefschool. De archivaris ontwikkelde zich tot een expert op het gebied van Gelderse huis- en familiearchieven, dankzij onder meer zijn werk bij Huis Bergh en het Rijksarchief in Gelderland. Hij maakte onder andere het 150 strekkende meter belangrijke archief van de heren en graven van Culemborg toegankelijk. Daarnaast publiceerde hij veel over oude Gelderse geslachten.
Onverschrokken
Van Schilfgaarde kwam als chartermeester (titel van wetenschappelijk geschoolde archiefmedewerker) van het Rijksarchief in Gelderland vanaf september 1944 in het oorlogsgeweld terecht, toen de geallieerden vergeefs probeerden de Arnhemse Rijnbrug in handen te krijgen. Onverschrokken en vasthoudend fietste hij dagelijks vanaf zijn evacuatie-adres in Velp met een speciale Ausweis naar het archiefgebouw in Arnhem. Daar liet hij de ramen dichttimmeren, de stellingen rechtzetten en scheuren dichten om het regenwater tegen te houden. Het beschadigde archiefgebouw stond met nog slechts enkele andere gebouwen overeind te midden van een geruïneerde en lege stad. Met zijn regelmatige bezoeken hield Van Schilfgaarde plunderaars en ander ongenode gasten buiten de deur. Vlak na de oorlog benoemde de overheid hem tot rijksarchivaris in Gelderland.
Erfgoedbestuurder
Biograaf Ahoud schrijft terecht dat Van Schilfgaarde meer deed dan alleen huis- en familiearchieven inventariseren. Hij was bestuurder bij verschillende erfgoedorganisaties, zoals Vrienden der Geldersche Kasteelen, het Nederlandse Openluchtmuseum en de commissie van toezicht op het Arnhemse gemeentemuseum. Hij was zelfs lid van het College van regenten over de gevangenissen te Arnhem. Voor een huwelijk had Van Schilfgaarde waarschijnlijk geen tijd, gezien zijn forse productie aan publicaties en zijn drukke (neven)werkzaamheden.
Verschillende archieven die (mede) door Van Schilfgaarde toegankelijk zijn gemaakt, vallen onder onze gratis service van scannen- op-verzoek, waaronder het bestand van de Heren en graven van Culemborg. We denken dat hij daar wel mee in zijn nopjes zal zijn geweest.
Belangstelling om scans van archiefstukken aan te vragen? Hoe dat precies in zijn werk gaat, lees je hier.
Afbeeldingen:
Onder: Schets van het kasteel van Culemborg. Detail van een tuinkaart uit 1633, gemaakt door Hubrecht van Baden en Nicolaas van Geelkercken. Uit het archief van de heren en graven van Culemborg, Gelders Archief, 0370-454A, Public Domain Mark 1.0 lic., https://permalink.geldersarchief.nl/1B3460B47A234960BCD7211E921DEDE2.
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal