Af en toe vraagt een bezoeker zich af waarom foto’s die hij in het verleden op onze website heeft gezien niet meer terug kan vinden op onze website. Dat heeft maken met het sinds 2018 punctueel toepassen van het auteursrecht. We gaan in deze blog wat dieper in op dit vraagstuk.
Leidse rechtszaak
Archieforganisaties publiceren historisch beeldmateriaal op hun website voor het algemeen belang: om zoveel mogelijk mensen te laten profiteren en genieten van oude foto’s en films. Een breekpunt voor veel archieven en erfgoedinstellingen was in april 2018 de uitspraak van de rechter in een zaak waarbij onze collega’s van Erfgoed Leiden waren betrokken. Een auteursrechthebbende spande een rechtszaak aan over het auteursrecht op prentbriefkaarten uit de jaren veertig en vijftig, die op de Leidse digitale beeldbank waren gepubliceerd. In eerste aanleg verloor Erfgoed Leiden de rechtszaak. In 2020 draaide het gerechtshof de uitspraak van de rechtbank voor een belangrijk deel terug. In de tussentijd haalden erfgoedinstellingen, waaronder het Gelders Archief, massaal foto’s van hun website om schadeclaims te voorkomen. De uitspraken van rechtbank en gerechtshof zorgden ervoor dat erfgoedinstellingen nadrukkelijker de afbeeldingen in hun beeldbanken natrokken op auteursrecht.
Intern stappenplan
Medewerkers van het Gelders Archief ontwikkelden een intern stappenplan om vast te stellen of er op foto’s en bewegende beelden in onze collectie auteursrechten rust en welke rechtenstatus ze hebben. We hebben vanaf 2018 honderdduizenden foto’s door de auteursrechtenmolen gehaald. Een belangrijk deel plaats(t)en we (weer) online, een minderheid echter niet. Wat is er met die minderheid aan de hand?
Alleen in de studiezaal in te zien
Die minderheid betreft foto’s die u alleen mag en kunt inzien in onze studiezaal.
Het gaat op de eerste plaats om foto’s, waarbij het Gelders Archief een gebruikerslicentie heeft afgesloten met de auteursrechthebbende. Deze heeft alleen toestemming gegeven om het werk aan u te tonen. U mag het bestand bekijken, maar u mag het niet downloaden, vermenigvuldigen, bewerken of verspreiden. Hergebruik via internet en sociale media en enig ander gebruik van het werk is niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteursrechthebbende(n).
Op de tweede plaats gaat het om foto’s, waarvan we na intensief onderzoek niet weten wie de auteursrechten bezit of waarvan we de auteursrechthebbende niet kunnen bereiken. In beginsel komen foto’s pas 70 jaar (+ 1 jaar) na het overlijden van de auteursrechthebbende online. In het geval dat een organisatie de foto heeft gemaakt, geldt het auteursrecht gedurende 70 jaar (+ 1 jaar) na publicatie. Als we niet weten bij wie het auteursrecht ligt, kiezen we voor een ingeschat moment van publicatie en plaatsen de foto 70 jaar (+ 1 jaar) online.
Online gepubliceerde foto's
De foto’s die op onze website staan hebben wij voorzien een licentietekst, waarin u kunt lezen wat u wel of niet kunt doen met de betreffende afbeelding. Een licentie is een overeenkomst met een auteursrechthebbende, waarbij deze toestemming geeft voor het gebruik van zijn werken onder bepaalde voorwaarden.
We onderscheiden vier soorten licenties:
Public Domain Mark 1.0
Op dit werk rusten geen auteursrechten meer. U mag het werk zonder toestemming kopiëren, distribueren, vertonen, opvoeren, wijzigen of van het werk afgeleid materiaal maken alsmede gebruiken voor commerciële doeleinden. Public Domain Mark 1.0 licentie.
CC0 1.0
De auteursrechthebbende doet afstand van zijn/haar auteursrechten. U mag het werk zonder toestemming kopiëren, distribueren, vertonen, opvoeren, van het werk afgeleid materiaal maken alsmede gebruiken voor commerciële doeleinden. CC0 1.0 licentie.
CC BY 4.0
U mag het werk zonder toestemming van de auteursrechthebbende kopiëren, distribueren, vertonen, opvoeren, van het werk afgeleid materiaal maken alsmede gebruiken voor commerciële doeleinden, maar uitsluitend als de maker van het werk wordt vermeld. CC-BY-4.0 licentie.
CC BY NC ND 4.0
Het is niet toegestaan het werk voor commerciële, redactionele en publicitaire doeleinden te gebruiken of van het werk afgeleid materiaal te maken. Dit gebruik mag alleen met toestemming van de auteursrechthebbende en/of de maker. Daarbij moet het werk in de originele staat blijven en u moet de maker van het werk en de licentie vermelden. Voor niet commerciële doeleinden mag u het werk zonder toestemming van de auteursrechthebbende kopiëren, distribueren, vertonen en opvoeren, mits het werk in de originele staat blijft en u de maker van het werk en de licentie vermeldt. CC-BY-NC-ND-4.0 licentie.
Dit geldt bijvoorbeeld voor de fotocollectie van Gerth van Roden.
Wat betekent dat voor u?
U bent zelf verantwoordelijk voor de auteursrechtelijke gevolgen van het gebruik van foto’s van onze website. We raden u aan om de licentietekst bij de foto’s aandachtig te lezen. Indien de auteursrechthebbende eisen stelt aan het gebruik en u wilt daarvan afwijken, neem dan zelf contact op met de rechthebbende.
We adviseren u foto’s die u voor 2018 van onze website hebt gedownload te contoleren op de status van het auteursrecht. Vindt u de foto niet terug op onze website, dan is de kans groot dat er auteursrecht op het beeldmateriaal rust. Als u vragen heeft, kunt u ons een mail sturen: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
Tot slot wijzen we u op onze disclaimer en gebruiksvoorwaarden.
Lees ook eens: Nog veel onwetenheid over auteursrechten op oud beeldmateriaal.
Voor meer informatie over auteursrechten: Netwerk Auteursrechten Informatiepunten.
Een korte animatie over auteursrechten op oud beeldmateriaal.
Foto boven: Reint Berenschot bij het huis Ruurlo, 1842. Oudste foto die wij beheren. Bron: Gelders Archief 0894 - 1620-0108, fotograaf Willem van Heeckeren tot Kell, Public Domain Mark 1.0 licentie, https://bit.ly/3g6Fg7v.
Foto onder: de Arnhemse schipbrug, 1901. Bron: Gelders Archief 1500-2693, Jos Nuss, Public Domain Mark 1.0 licentie, https://bit.ly/3xNCWs3.
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal