Het archief van het befaamde kasteel Bronkhorst valt sinds kort onder onze gratis scannen-op-verzoek-service. Een burcht met een verleden om U tegen te zeggen.
Zetel van een voornaam geslacht
Het plaatsje Bronkhorst staat met zijn circa 90 inwoners bekend als het kleinste stadje van Nederland. Het kreeg in 1482 stadsrechten. De plaats ontstond waarschijnlijk als nederzetting rond en bij het gelijknamige kasteel. Kasteel Bronkhorst dateerde uit de middeleeuwen. De Spanjaarden staken het tijdens de Tachtigjarige Oorlog in brand en het vervolgens herbouwde kasteel raakte vanaf de 18e eeuw steeds meer in verval. De sloper sloopte de burchtrestanten begin 20e eeuw definitief. Het enige dat daarna nog restte was de kasteelheuvel en een later gerestaureerde kapel.
Op kasteel Bronkhorst zetelde in de middeleeuwen het roemruchte geslacht de heren van Bronckhorst. Ze behoorden tot de baanderheren van het graafschap Zutphen. Oorspronkelijk mochten deze edelen op het slagveld hun eigen banier voeren. Vandaar de naam baander- of banierheren. De Van Bronckhorsten bekleedden vroeger de positie van eerste lid van de Staten van het Kwartier van Zutphen, voor 1798 een bestuursorgaan van het oostelijk deel van Gelderland. Dat was een eervolle rang. De Van Bronckhorsten verwierven een flink territorium en keizer Karel V verhief hen in 1530 zelfs tot graaf. Maar dat duurde maar even, want het geslacht stierf vlak daarna uit. De inventarisator van het huisarchief, Dirk Graswinckel, vroeg zich af of de Van Bronckhorsten hun naam te danken hebben aan het slot of andersom. Hij wist het niet.
Een hoop adel
Na de Van Bronckhorsten kwam het kasteel in handen van een hele reeks adellijke families die elkaar als eigenaar opvolgden: Van Limburg Stirum, Van Raesfelt, Van Tengnagell, opnieuw Van Limburg Stirum. Eigenaar koopman Herman Lodewijk Ketjan liet het kasteel in 1828 gedeeltelijk afbreken. Daarna volgde nog een handvol eigenaren, waaronder een Haarlemse officier van de Huzaren, A.P.J. Metelerkamp. Zijn weduwe zorgde ervoor dat het archief van kasteel Bronkhorst in 1926 naar het Rijksarchief in Gelderland (nu Gelders Archief) kwam.
1241
De archiefstukken van Huis Bronkhorst gaan terug tot in de middeleeuwen. Het oudste document in het huisarchief dateert uit 1241. Het gaat om een charter (een perkamenten oorkonde), waarin Cunegonda van Bronckhorst en haar zoon Willem van Bronckhorst een overeenkomst met het kapittel van Zutphen vernieuwen. Een overeenkomst over de tienden (een vorm van belasting) van de aanwas van een (uiter)waard in Bronkhorst. Het kasteel lag vlakbij de rivier de IJssel.
Wie belangstelling heeft kan sinds kort gratis scans aanvragen van documenten uit Huisarchief Bronkhorst. Hoe dat precies in zijn werk gaat, lees je hier.
Bekijk de toegang van het Huisarchief Bronkhorst
Meer informatie over het kasteel op MijnGelderland op MijnGelderland
Afbeeldingen:
Boven: Kasteel Bronkhorst in 1746. Gelders Archief 1551-2317, Jan de Beijer & Hendrik Spilman, Public Domain Mark 1.0 licentie, https://bit.ly/3xygYK6.
Midden: Detail van een kaart van de gemeente van Bronkhorst in 1807. Bron: Gelders Archief 1551-2315, makers: G.S. van Vladeracken en F.L.A. Malherbe, Public Domain Mark 1.0 licentie, https://bit.ly/3hDZB44.
Onder: Scan van een akte waarin verschillende personen getuigen over het standrecht en het visrecht van de heerlijkheid Bronkhorst in de IJssel, 1559. Bron: Gelders Archief, 0381-67.
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal