Er zijn maar weinig archieven die zoveel historische informatie over Gelderland bevatten als het archief van Gedeputeerde Staten. Het dagelijks bestuur van de provincie hield zich vanaf 1814 met heel veel zaken bezig. We geven een paar voorbeelden.
Psychiatrische zorg
Gedeputeerde Staten van Gelderland bevorderden het bestaan van (wat vroeger heette) krankzinnigengestichten. De provincie betaalde de opname van arme psychiatrische patiënten in gestichten. Gedeputeerden of provincieambtenaren bezochten de kranzinnigeninstituten regelmatig. Verpleegorganisaties en psychiatrische instellingen stuurden hun jaarverslag vaak naar Gedeputeerde Staten. Geïnteresseerden die onderzoek doen naar de geschiedenis van de geestelijke gezondheidszorg halen veel historische informatie uit het archief van Gedeputeerde Staten.
Waterrijk
Gelderland is een waterrijke provincie. Voor 1932 grensde de provincie aan de Zuiderzee, daarna aan het IJsselmeer en Veluwerandmeren. Grote rivieren als Waal, Nederrijn, IJssel en Maas stromen door of langs Gelderland. Daarnaast lopen er vele beken en andere watergangen door de provincie. Het provinciebestuur controleerde het doen en laten van de polderdistricten, buitenpolders en andere waterschappen. Werken aan dijken, sluizen, stuwen, duikers, kribben en overlaten moesten Gedeputeerde Staten geregeld goedkeuren. Gedeputeerden en de commissaris van de koning(in) regelden vaak de financiële hulpverlening bij overstromingen. De provincie bemoeide zich op nog veel meer manieren met het waterbeheer in Gelderland.
Zand en nog eens zand
Zandverstuivingen zijn nu een zeldzaam verschijnsel. In deze tijd zien natuurliefhebbers en -beheerders stuifzand als een waardevol landschap. Vroeger vreesden boeren en dorpelingen het oprukkende zand op de Veluwe. Het zand bedreigde in het verleden akkers, dorpen en gehuchten. Het kappen van bossen, het wegvreten van planten door teveel schapen en het weghalen van de humuslaag op de heide waren belangrijke oorzaken van het stuiven van zand op de Veluwe. Gedeputeerde Staten namen maatregelen om zandverstuivingen tegen te gaan. Gemeenten zonden ieder jaar een verslag van de toestand van het stuifzand aan Gedeputeerde Staten. Daarom is er veel informatie over zandverstuivingen in het archief van Gedeputeerde Staten te vinden.
Deze voorbeelden zijn verre van compleet. Geïnteresseerd? Kijk dan eens in de archieftoegang van Gedputeerde Staten (1814-1949). In onderstaand animatiefilmpje laten we de veelzijdigheid van dit archief nog eens kort en bondig zien.
Kaart: Gelderland omstreeks 1830. Bron: 1551 - 581, maker Daniel Veelwaard jr., Public Domain Mark 1.0 licentie, https://bit.ly/3gXy6Un.
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal