Een adellijk huis dat tot in het buitenland bekend is om zijn park en tuin met zijn bedriegertjes, schelpengalerij, vijvers en theekoepel, aldus de website van Geldersch Landschap en Kasteelen. Over de historie van kasteel Rosendael kunnen we de loftrompet steken. Het was een van de belangrijkste heerlijkheden in Gelderland. Het oorspronkelijke kasteel is in de late middeleeuwen gebouwd in opdracht van de hertogen en graven van Gelre. De eigenaren van het landgoed wisten in de loop van de eeuwen heel veel grond in hun bezit te krijgen. Verschillende eigenaren hadden nauwe banden met het Huis van Oranje.
Kunstliefhebber en jagers
Tot de landgoedeigenaren behoorden onder andere de families Van Arnhem, Torck en Van Pallandt. Laten we twee van hen eens nader bekijken.
Johan van Arnhem (1636-1716) is een echte kunstliefhebber. Hij schrijft boeken en gedichten, ontwerpt zonnewijzers, verdiept zich in wiskunde en ontwerpt zelfs zonnewijzers. Deze kasteelbewoner laat de tuinen van het huis ontwerpen en deelt zijn liefde voor tuinen met zijn vriend koning-stadhouder-jager Willem III. Op MijnGelderland staat een uitvoerig verhaal over deze opmerkelijke bewoner.
Assueer Jan Torck (1733-1793) droomt van het buitenleven. Hij onderhoudt nauwe contacten met stadhouder-prins Willem V. Die benoemt hem tot luitenant-opperjagermeester. Dat is een prima positie voor een kasteelheer die het grondbezit van Rosendael flink uitbreidt. Op de Veluwe zitten aardig wat zwijnen, edelherten en reeën, die zich (al dan niet graag) laten schieten voor de kasteelkeuken en de borden van de mee-etende gasten.
Bergafwaarts
Na 1902 ging het bergafwaarts met de hoeveelheid grond die de familie Van Pallandt van Rosedael bezat. Versnippering door vererving, hoge successiebelasting, verwoestingen door de Tweede Wereldoorlog, hoge onderhoudskosten en een forse daling van de winstgevendheid zorgden ervoor dat de laatste particuliere eigenaar, Willem Frederik Torck baron van Pallandt (1892-1977), het kasteel en landgoed aan het Geldersch Landschap & Kasteelen naliet. Machiel Koman beschrijft deze ontwikkeling uitgebreid in zijn scriptie De versnippering van Landgoed Rosendael (1902-2017), samengesteld in 2017 voor zijn master Landschapsgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Voor zijn masterscriptie was het onvermijdelijk dat Koman onderzoek deed in het archief van Huis Rosendael, dat wij beheren.
Gratis scannen op verzoek
Geïnteresseerden in de geschiedenis van kasteel Rosendael kunnen gratis scans van archiefstukken uit het Huisarchief Rosendael opvragen. Hoe dat precies gaat en onder welke voorwaarden vindt u hier.
Bekijk de toegang op het Huisarchief Rosendael.
Afbeeldingen
Boven: Luchtfoto van kasteel Rosendael, 1986. Gelders Archief 1543-500, Ad van Beurden, CC-BY-4.0 lic., https://bit.ly/3wR746F.
Onder: Tekening van kasteel Rosendael, 1728-1733. Gelders Archief 1551 - 2346, Abraham Rademaker, Public Domain Mark 1.0 lic., https://bit.ly/3g9u0Z6.
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal