Een mooi gildeboek in het archief van de gasthuizen en gilden van Arnhem. Dat schreef een bezoeker ons enthousiast. Het betreft het gildeboek van het Arnhemse Schippersgilde. Het is een erg dik boek met mooie plaatjes, onder meer met kleine landschapjes, meldde onze bezoeker erbij. We hebben het gescand: het boek telt meer dan 500 scans. Wat is dat een gildeboek? Wat deed het Schippersgilde?
Soort voorlopers van de vakbond?
Gilden zijn verenigingen van mensen die hetzelfde beroep uitoefenden. Ze ontstonden in de middeleeuwen en bestonden tot omstreeks 1800. Vakmensen deelden in deze verenigingen hun kennis en vaardigheden. Gilden boden de leden (gildebroeders) ondersteuning bij ziekte, bepaalden wie het beroep mocht uitoefenen en kwamen op voor de belangen van de leden en beroepsgroep. Ze waren een machtsfactor in de steden om rekening mee te houden. Historiek noemt de gilden een soort voorlopers van de vakbonden.
Schippersgilde en zijn gildeboek
De schippers van Arnhem verenigden zich in 1628 in het Schippersgilde. Volgens Dirk P.M. Graswinckel, de archivaris die het archief van de Arnhemse gilden en gasthuizen toegankelijk maakte, had het Schippersgilde geen directe politieke macht. Sommige oudere Arnhemse gilden beslisten mee over het sluiten van vrede, verklaren van oorlogen en opleggen van (geldelijke) belastingen. Het Schippersgilde deed wat een gilde voor zijn leden moest doen en verdedigde hun belangen. Het beschikte over een gildeknecht, die het busgeld inde. Schippers die vertrokken met hun schip moesten het zogenaamde busgeld betalen. Met het geld 'in de bus' (het was waarschijnlijk een echte collectebus) ondersteunde het gildebestuur armoedige leden of leden die een ongeluk kregen.
Aan het hoofd van Schippersgilde stond de deken (gildemeester). In de 17e eeuw was dat onder ander doctor in de medicijnen Arnolt Tulleken. Hij zorgde voor het gildeboek. Hierin stonden onder meer de statuten en het huishoudelijke reglement, de namen van de dekens, gildeknechten en gildenbroeders (leden), de financiële bezittingen (obligaties, rentebrieven) en de controles van de financiële administratie. Het gildeboek van de Arnhemse schippers begon in 1628 (jaar van oprichting) en liep door tot 1808 (definitieve opheffing).
Meer informatie over het gildeboek van het Schippersgilde?
In de inleiding van de archieftoegang van de Arnhemse gasthuizen en gilden vindt u informatie over het Schippersgilde
Meer informatie over scannen op verzoek?
Afbeeldingen: gekleurde tekeningen uit het gildeboek van het Arnhemse Schippersgilde, 17e/18e eeuw (NL-AhGldA_2001_1259-0013; NL-AhGldA_2001_1259-0015; NL-AhGldA_2001_1259-0027).
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal