Op 17 september is het 76 jaar geleden dat de geallieerde operatie Market Garden en de Slag om Arnhem plaatsvonden. Het verhaal is bekend. Op 17 september 1945 en 1946 vonden de eerste uitgebreide herdenkingen plaats in de regio Arnhem.
17 september 1945
Op 17 september 1945, één jaar na de Slag om Arnhem en Oosterbeek, onthulde de Gelderse commissaris van de Koningin een voorlopig monument in Arnhem. Dit was een granieten zuil van het in de oorlog beschadigde Paleis van Justitie, een idee van de Arnhemse beeldhouwer Gijs Jacobs van den Hof. Het monument staat tegenwoordig in de Berenkuil van het Airborneplein in Arnhem. Bij de onthulling waren Britse en Nederlandse militairen, oud-verzetsstrijders, een delegatie van oud-Indische militairen uit Bronbeek en een talrijke menigte aanwezig. Luitenant-kolonel John Dutton Frost, commandant van het bataljon dat bij de Arnhemse Rijnbrug vocht, dankte de Arnhemse bevolking en herdacht zijn gesneuvelde kameraden. De Gelderse commissaris van de Koningin wees zijn toehoorders op het verschil van de herdenking in Arnhem en Nijmegen: “Voor Nijmegen beteekende deze dag [17 september 1944 red.] de verlossing; in Arnhem … waren de gevolgen zeer ernstig. Arnhem kreeg zijn deel in de tegenslagen die het noodlottige gevolg van deze dag waren” (De Patriot 18-12-1945).
17 september 1946
Op 17 september 1946, twee jaar na de Slag, vond er op het Airborne-kerkhof in Oosterbeek een Engelse herdenkingsdienst plaats waarbij de Britse geestelijken over hun uniform een wit-zwart kleed droegen. Zeer velen bezochten de dienst: “Tussen haar plekken vele malen de rode baretten der paratroepers, die Arnhem overleefden en die eenvoudige rode baret dekt ook het hoofd van hun eersten officier, van generaal Urquhart”, aldus een bericht in de Heerenveense Koerier (18-09-1946). De verslaggever meldde dat hij een zee van kleine kruisen zag met bij elk kruis verse bloemen, die waren verzorgd door kinderen. Na de dienst gingen de aanwezigen naar Hotel Hartenstein, het voormalige Britse hoofdkwartier, waartegenover een gedenkzuil staat. Koningin Wilhelmina woonde later die dag een herdenkingsplechtigheid in Arnhem bij. De koningin en vele Britse en Nederlandse autoriteiten legden kransen bij de granieten zuil, die een jaar eerder was onthuld als herdenkingsmonument.
Uit deze bijeenkomsten in de eerste jaren na de oorlog ontwikkelde zich 76 jaar herdenken van de Slag om Arnhem en Oosterbeek.
Bekijk foto's uit onze collectie die betrekking hebben op de herdenking op 17-09-1945 en 17-09-1946.
Foto boven links: Onthulling van het oologsmonument in Arnhem op 17 september 1945. Bron: Gelders Archief 1584 - 982, Nico Kramer, CC-BY-4.0 licentie, https://bit.ly/3bWodlm.
Foto beneden rechts: Herdenking op de Airborne-begraafplaats aan de Van Limburg Stirumweg in Oosterbeek met de Britse generaal Urquhart, 17 september 1945. Bron: Gelders Archief 1579 – 306, W.M. Zilver Rupe, CC-BY-4.0 licentie, https://bit.ly/35tUUFI.
Foto beneden links: Koningin Wilhelmina bij de herdenkingsplechtigheid in Arnhem op 17 september 1946. Bron: Gelders Archief 1560 – 2483, Foto Lotgering, Public Domain Mark 1.0 licentie, https://bit.ly/32sco3n.
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal