Prijslijst van een beul

Voelt u zich ook weleens geradbraakt? Daar bedoelt u dan vast iets anders mee dan onze voorouders. Vanaf de Middeleeuwen tot in de achttiende eeuw was radbraken een veelvoorkomende lijfstraf. Veroordeelden werden op een houten rad gebonden waarna de beul met een ijzeren staaf de verschillende ledematen verbrijzelde. Het levenloze lichaam werd vervolgens met rad en al op een paal gehesen en (bij wijze van afschrikking) op het galgenveld tentoongesteld.    

Deze én andere lijfstraffen zijn terug te vinden op een achttiende-eeuwse prijslijst van een beul (of scherprichter). Deze lijst is toch wel een van de meer macabere archiefstukken in onze collectie. De precieze achtergronden zijn ons helaas niet bekend. Wel geeft het document een interessant beeld van welke lijststraffen er indertijd werden uitgevoerd en welk tarieven hiervoor in rekening werden gebracht. Zo waren verminkingen (zoals een oor ‘afhouwen’, brandmerken etc.) aanzienlijk goedkoper dan straffen waar de dood op volgde (ophangen, verdrinken, onthoofden etc.). Het meest prijzig was het vierendelen van een veroordeelde (meestal door paarden). Dat koste een slordige 90 gulden (omgerekend nu zo’n €1000,-). Deze straf werd overigens niet vaak opgelegd maar was voornamelijk gereserveerd voor moordenaars van edellieden én voor landverraders. Een bekend voorbeeld is Balthasar Gerards, de moordenaar van Willem van Oranje. Hij werd in 1584 gevierendeeld in Delft. 

De prijslijst komt uit het archief van de Familie Van Randwijck en kan digitaal worden bekeken op onze website. Het archief van de Familie Van Randwijck is een van de tientallen archieven die sinds kort beschikbaar zijn gekomen voor onze gratis scanning on demand-service. Bekijk hier om welke archieven het gaat.