Menu

De chat is beschikbaar van maandag tot en met vrijdag tussen 13:00 en 16:00 uur. Is de chat offline? Bekijk onze Veelgestelde vragen of stel uw vraag via ons contactformulier.

Closeup van een archiefstukHet bezit van Helgoland, duivelsuitdrijving en een reis naar Jeruzalem. Het archief van de hertogen van Gelre biedt geregeld een onverwacht en verrassend inkijkje in zaken uit een ver middeleeuws verleden.

Het oudste stuk in het 'hertogelijk'

Het begint al meteen met inventarisnummer 1. Het oudste stuk in het hertogelijk archief uit 1107. Keizer Hendrik V ruilde zijn Friese grondgebied met graaf Hendrik van Zutphen voor het rijksleen Alzey. Alsof het postzegels of een spelletje Monopoly betrof. Directeur van het Gelders Archief Fred van Kan vertelt erover in onderstaande vlog.

Hekserij en aanverwante zaken

In de ‘papieren’ van hertog Karel van Egmond (1467-1538) bevindt zich een verhandeling over demonie, hekserij en waarzeggerij en de rol van de vorst daarin. Het stuk is omstreeks 1515 geschreven door kapelaan Theodricus Martin (inventarisnummer 1778). Heksenvervolgingen waren bon ton in de 16e eeuw. De uitgave van het boek Malleus Maleficarum (De Heksenhamer) in 1487 gaf de heksenjacht vleugels. A. van Kruysdijk schreef een artikel over heksenprocessen in Gelderland in Bijdragen en Mededelingen Gelre (1981-72 p. 52-53).

Een eiland een eind uit de Duitse kust

Helgoland: een eiland in de Noordzee, bijna vijftig kilometer uit de kust van Duitsland. Vanaf de 12e eeuw zwaaiden de Denen de scepter op dit eiland. Koning Christiaan II van Denemarken vluchtte in 1523 naar Nederland en zijn oom Frederik I nam de Deense kroon in bezit. Christiaan schonk in 1530 Helgoland aan hertog Karel van Gelre voor bewezen diensten (inventarisnummer 2085). Deze schenking had weinig om het lijf, want kort daarna nam zijn oom Frederik de afgezette Christiaan gevangen.

Op naar het Heilige Land

Hertog Arnold van Egmond (1410-1473) kampte met onrust, een staatsgreep, ruzie, enorme schulden, Bourgondische gretigheid en familietroebelen. In 1448 staken inwoners van Driel in de Bommelerwaard een dijk door om zich te ontdoen van wateroverlast. Arnold greep in op basis van een rechterlijke uitspraak. Toen bemoeide de stad Nijmegen zich er mee, waarna de Bourgondiërs tussenbeide kwamen. Arnold moest diep door het stof. Hij maakte vervolgens een pelgrimage (1450-1451) naar Jeruzalem. Hij nam zijn zoon Adolf mee, die hem later van de troon zou stoten en in het gevang zette. Inventarisnummer 994 is een vrijgeleide van de doge van Venetië voor hertog Adolf en zijn gevolg voor hun heen- en terugreis naar Jeruzalem (inventarisnummer 994). Archivaris Maarten van Driel zette het wrange leven van hertog Arnold begripsvol op schrift.

Ga naar de toegang van het archief van de hertogen van Gelre.

 

Een transcript van de vlog vindt u op Youtube in de beschrijving van de video.

Afbeeldingen:
Boven: Inventarisnummer 1 van het 'hertogelijk archief', uit 1107. Bron: Gelders Archief 0001-001.
Onder: Vrijgeleide van de doge van Venetië voor de hertog van Gelre, 1451. Bron: Gelders Archief 0001-994.
 

Contact

location Westervoortsedijk 67-D
     6827 AT Arnhem
     (parkeerplaats aan de
     Mercatorweg)

E-mail Contactformulier
Telefoon  Telefoon
calender2 Openingstijden studiezaal