De Gelderse klei bood steenfabrieken een prima grondstof voor de productie van hun hoofdproducten: stenen. Die steenfabrieken vind je vooral op de oevers van de grote rivieren die door Gelderland stromen. Veel steenfabrieken hebben hun deuren in de loop van de 20e eeuw gesloten, maar nog steeds zijn ze of hun restanten er te vinden. Steenfabricage is een karakteristieke Gelderse industriële bedrijvigheid. Recent zijn een groot aantal particuliere archieven voor scanning on demand beschikbaar gekomen. Hieronder vallen ook de archieven van de Waalsteenfabriek De Bijlandt (Tolkamer) en Betonfabriek De Meteoor (Rheden).
Waalsteenfabriek De Bijlandt (Tolkamer)
Waalsteen is een een baksteentype. Bakstenen kregen van oudsher de naam van de plaats van herkomst. Waalstenen zijn uiteraard gemaakt van rivierklei uit de Waal of een deel van de Rijn. In het archief van Waalsteenfabriek De Bijlandt zijn veel sporen terug te vinden van de eigenaren of belanghebbenden, zoals de families Van de Pol, Noorduyn, Van Heeckeren en Bentinck. De stukken gaan terug tot het midden van de 19e eeuw (1842), de eeuw waarin zeer veel steenfabrieken langs de rivieren verrezen. Niet vreemd dat er tal van waterstaatkundige begrippen opduiken in het archief: dammen, dijken, sluizen, steigers, kribben, Bijlands Kanaal. Behalve voor de industriële geschiedenis kan dit archief misschien van nut zijn voor de waterstaathistorie, regionale geschiedenis of historische geografie. Ga naar de toegang
Betonfabriek De Meteoor (Rheden)
Willem Honig - heel ver familie van de Honigs van de bekende Honig soepen en sauzen - richtte in 1907 (de oprichtingsakte is bewaard gebleven) de N.V. Vigorose Cementindustrie De Meteoor op. Zijn familie kwam uit Noord-Holland. Honig, die deels als wees opgroeide, kwam vanwege zijn gezondheid in 1874 naar Arnhem. De eerste jaren van de betonfabriek waren zwaar, maar na vijf jaar maakte het bedrijf winst. De geschiedenis van De Meteoor is er een van ups en downs: uitbreidingen in de jaren 20, inzinkingen in de jaren 30, de oorlogsjaren et cetera. Begin jaren 70 ging het slecht. Een overname door Verenigde Bedrijven Bredero was onvermijdelijk. Later volgden nog overnames door Geldens Groep (1987) en BTE Nederland (2003). Het bedrijfseconomisch op en neer gaan van De Meteoor is een karakteristiek van de steenfabricagebranche. Wie door de toegang surft, kan zien dat - ondanks dat veel archiefstukken in de loop van de tijd verdwenen - een fraai bedrijfsarchief behouden is gebleven, dat nu onder de scanning-on-demand-dienstverlening valt. Ga naar de toegang
Welke archieven komen vanaf 1 juni 2020 nieuw voor scanning on demand in aanmerking?
Gratis
Wij scannen gratis archiefdocumenten op verzoek van ons publiek. Belangstellenden vragen via onze website de archiefstukken aan die ze willen laten scannen. Hoe het precies werkt en welke archiefstukken hiervoor in aanmerking komen, leest u op onze website.
Een speciaal icoontje in de digitale toegang geeft aan of archiefstukken vallen onder onze scanning on demand-dienstverlening.
Onze bezoekers vragen regelmatig om uitbreiding van onze (gratis) scanning on demand-service. We steken veel energie en tijd in het opsporen van de vroegere eigenaren of nazaten van de meer dan duizend particuliere archieven die we beheren om toestemming te krijgen voor het maken van scans. Op onze website publiceren we komende periode meer voorbeelden van particulieren die toestemden om hun archief te scannen en online te publiceren.
Foto's:
Boven: Haven van De Meteoor in 1949. Bron: 1533-14753, fotograaf P.J. de Booys, CC-BY-4.0 licentie, https://bit.ly/2Mox8jK.
Onder: De Meteoor, 1991. Bron: 1543-4, fotograaf Ad van Beurden, CC-BY-4.0 licentie, https://bit.ly/2MlRHx5.
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal