Auteursrechten op historische foto’s en bewegend beeld bij erfgoedinstellingen zijn hot. In april 2018 verloor Erfgoed Leiden een rechtszaak die een auteursrechthebbende had aangespannen. De zaak ging over het auteursrecht op prentbriefkaarten uit de jaren veertig en vijftig, die op de Leidse digitale beeldbank waren gepubliceerd.
De uitspraak van de rechter kwam volop in de media. Veel erfgoedinstellingen haalden massaal foto’s van hun website. Ook het Gelders Archief. Ruim voor de rechterlijke uitspraak is het Gelders Archief begonnen met een arbeidsintensief en tijdrovend traject om vast te stellen op welk beeldmateriaal nog auteursrecht rust.
Auteursrechten gelden ook na het overlijden van de maker
In artikel 1 van de Nederlandse Auteurswet staat: “Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.” Dit recht geldt tot 70 jaar (plus 1 jaar) na de dood van de laatste maker van het werk. Medewerker van het Gelders Archief Stephanie Schnörr, collectiebeheerder en gespecialiseerd in auteursrecht, zegt dat veel mensen ten onrechte denken dat op werk dat 100 jaar oud is, de auteurswet niet meer van toepassing is. Dat klopt dus niet. Publiceer je zonder toestemming van de auteursrechthebbenden beeldmateriaal, dan overtreed je de wet en kan dat tot schadeclaims leiden.
Hoog op de agenda
Het Gelders Archief plaatste de afgelopen tijd de auteursrechten hoog op de agenda. Een projectteam ging er mee aan de slag. Medewerkers dachten een stappenplan uit om vast te stellen of er op foto’s en bewegende beelden in onze collectie auteursrechten rust en wat daarvan de status is. In 2018 gingen meer dan 210.000 items door de interne auteursrechtenmolen. Een belangrijk deel van de foto’s en bewegende beelden, die we eerder van de website haalden, is weer online geplaatst. Deze zijn vrij van rechten of mogen onder bepaalde voorwaarden worden gebruikt. De foto’s en films op onze website zijn voorzien van uitleg en gebruiksvoorwaarden, zoals Public Domain Mark 1.0 of CC0 1.0 licentie. Een ander deel kan ons publiek alleen in de studiezaal inzien.
Vuistregel
Stephanie Schnörr zegt dat er veel onwetendheid is over auteursrechten. “Bij het Gelders Archief is de insteek publiceren, maar het moet wel mogen. Ons publiek moet weten wat ze met de afbeeldingen mogen doen. De vuistregel voor vrij gebruik is 70 jaar plus 1 jaar na het overlijden van de maker(s). Bij twijfel geldt: niet gebruiken.”
Stephanie Schnörr geeft aan dat foto’s en films waarvan de maker(s) niet bekend is of waar we geen gegevens over hebben, het interne stappenplan moeten doorlopen. “Aan het einde weten we dan of er auteursrechten op het beeldmateriaal van toepassing zijn en of het op internet gepubliceerd mag worden. Als we de maker achterhalen sluiten we een overeenkomst. Als we de maker niet kunnen bereiken en er zitten auteursrechten op het beeld of we weten niet wie de maker is, dan zijn de foto’s of films alleen in de studiezaal te raadplegen”.
Archivarissen, pr-medewerkers, marketeers, historici, liefhebbers van oude plaatjes, mensen met een eigen website en actief op social media, professionele en amateurfotografen en -filmers: auteursrechten beïnvloeden hun werk of hobby vaak meer dan ze beseffen.
Foto linksboven: trouwfoto van Jan Groeneveld en Marie Reijnders, omstreeks 1900. Fotograaf Carel Eduard Westerborg. Bij deze foto staat op onze website de volgende tekst over auteursrechten: "Op dit werk rusten geen auteursrechten meer. U mag het werk zonder toestemming kopiëren, distribueren, vertonen, opvoeren, wijzigen of van het werk afgeleid materiaal maken alsmede gebruiken voor commerciële doeleinden. Public Domain Mark 1.0 licentie. Bron: 1523 - 486-0015, https://bit.ly/2k77khv.
Foto rechts: Stephanie Schnörr.
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal