Een luitenant-generaal in Zweedse dienst, een ambtman van het land tussen Maas en Waal, het interieur van de oude kerk van Ooij, een akte uit 1495 waarbij hertog Karel Otto van Wijhe kwijtschelding geeft voor het openstellen van zijn huis voor de vijanden, de zwanendrift in de heerlijkheid Echteld, openbare verkoop van het landgoed St. Jansberg en het koffiehuis De Plasmolen, een akte van belening uit 1424 door de koning met de erfvoogdij van stad en stift van Keulen, de bouw van herenhuizen en boerderijen in Leur vanaf de 18e eeuw.
Een willekeurige greep uit een rijk en bijzonder particulier archief, waarvan de toegang kort geleden op onze website is gepubliceerd.
Geen recht doen aan de inhoud
Collectiecollega Wilfried Ahoud maakte het archief van de familie Van Verschuer toegankelijk en zegt daarover:
"We zouden geen recht doen aan de inhoud van het archief als we alleen spraken van het archief van Leur. Ook als we spreken van het archief van Leur, Ooij en Persingen zijn we verre van volledig. Immers in het archief vinden we stukken betreffende veel meer landgoederen en huizen. Dat komt doordat de genoemde heerlijkheden niet alleen in het bezit zijn geweest van de familie Van Verschuer, maar ook van de families Van Balveren (Leur) en Van Bylandt (Ooij en Persingen). De drie genoemde families hadden veel meer bezittingen, zowel in Nederland als daarbuiten. Van de genoemde families en hun verwanten is in dit archief veel bewaard gebleven. Het archief van de heerlijkheden Leur, Ooij en Persingen is dan ook niet alleen een huis- maar ook een familiearchief."
In het verleden, toen deze collectie bekend was onder de naam 'archief Huis Leur', was er behoorlijk wat vraag van het publiek naar deze collectie, die toen nog niet ontsloten was. Daarom besloot het Gelders Archief dit archief te laten inventariseren. Enkele voorbeelden geven een beeld van de inhoud van het archief.
Voorbeeld: de familie Van Bylandt
Dit oude Gelderse adellijke geslacht bezat in de 18e eeuw een fors aantal landgoederen en huizen, zoals Reydt, Ooij en Persingen, Spaldorp, Palsterkamp, Werkhoven, Leede, Lienden, Oudewaard, Vuren, Dalem, Mariënwaerdt, Maasbommel en Zevenaar. Veel Van Bylandts waren staatslieden, ambtmannen, drosten en hoge legerofficieren. Het oudste stuk van de Van Bylandts in dit archief dateert uit 1351: het is een akte waarin Eduard van Gelre belooft Kersten van Oij schadeloos te zullen stellen vanwege de beschikbaarstelling van zijn huis en burcht.
Voorbeeld: Leur
Leur ligt zo'n vier kilometer van Wijchen. Het is lang een heerlijkheid geweest. Toen de heerlijkheid werd afgeschaft en er plannen waren om Leur bij het ambt van Maas en Waal te voegen, vond de plaatselijke bevolking dat een slecht idee. De heer van Leur had zijn 'onderdanen' vaak gesteund door een behoorlijk deel van de lasten op zich te nemen. Over het reilen en zeilen van Leur in het verleden is in het archief van alles terug te vinden. Zo verklaarde Hent Steeg in 1778 dat hij een flinke boete zou betalen als de plaatselijke autoriteiten hem weer zouden betrappen op stropen en het zetten van wildstrikken. Bij het huis Leur stond een duiventil; daarvan zijn de registraties vanaf de 19e eeuw bewaard gebleven. Maar ook belangrijkere zaken, zoals het benoemen van predikanten en het kopen en verkopen van onroerende goederen, zijn in het archief te vinden.
Bekijk de archieftoegang van de familie Van Verschuer e.a.
Afbeelding: Een schets van het dorp Leur door Dirk Verrijk, circa 1768. Bron: Gelders Archief, 1551 - 4186-0026r, https://bit.ly/2PoW7Wc.
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal