Mijn Studiezaal (inloggen)
1707
Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inleiding
1 De Gelderse Landdagen en Landdagsrecessen, 1581-1798
2 De Gelderse Landdagen en hun recessen ten tijde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de Bataafse Republiek
3 Verklarende woordenlijst
4 Afzonderlijke boekdelen uit de series Landdagsrecessen, andere archivalia en literatuur
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Inventaris
1588 
Landdag 27 maart - 5 april / 22 mei 1588 te Arnhem
a. Deze landdag is de enige die gehouden werd in het jaar 1588. De zitting begon op 27 maart en liep door tot en met 5 april, maar had een korte, ééndaagse uitloper op 22 mei, die aansluitend aan 5 april in het reces is opgenomen. Deze uitloper hield verband met de werkzaamheden van een commissie ter afhandeling van ingekomen rekesten en ter afsluiting van de rekening van de Gelderse ontvanger-generaal Hans Bierman, zie de regesten 118 (1588) tot en met 122 (1588). De Landdag zelf was na 5 april reeds uiteengegaan.
b. Deze landdag bestaat uit zes onderdelen:
- het chronologische, doorlopende reces;
- een afschrift van besluiten op de propositie (agenda) voor deze landdag, identiek met de overeenkomstige besluiten in het chronologische, lopende reces van 31 maart;
- afzonderlijk genoteerde punten van bespreking, tijdens de landdag overhandigd door afgevaardigden van de Staten van Utrecht;
- de besluitvorming op deze punten van de Utrechtse Staten; van deze besluitvorming bestaan twee versies met inhoudelijke en textuele verschillen, één versie in het chronologische, doorlopende reces, de andere afzonderlijk opgetekend achter de eveneens afzonderlijk genoteerde Utrechtse punten; deze beide versies behoren bij de zitting van 31 maart
- een memorie van stadhouder Adolf van Nieuwenaar, gevolgd door de besluitvorming daarop, behorend bij de zitting van 4 april;
- besluitvorming en instructies voor de afgevaardigden naar de Staten-Generaal, bestaande uit een instructie, een aanvullende "Memoriael Instructie" met negen punten, een tweede reeks aanvullingen met nog eens drie punten, een commissiebrief en twee brieven uit Engeland waarop de besluitvorming deels is gebaseerd.
b. Deze landdag bestaat uit zes onderdelen:
- het chronologische, doorlopende reces;
- een afschrift van besluiten op de propositie (agenda) voor deze landdag, identiek met de overeenkomstige besluiten in het chronologische, lopende reces van 31 maart;
- afzonderlijk genoteerde punten van bespreking, tijdens de landdag overhandigd door afgevaardigden van de Staten van Utrecht;
- de besluitvorming op deze punten van de Utrechtse Staten; van deze besluitvorming bestaan twee versies met inhoudelijke en textuele verschillen, één versie in het chronologische, doorlopende reces, de andere afzonderlijk opgetekend achter de eveneens afzonderlijk genoteerde Utrechtse punten; deze beide versies behoren bij de zitting van 31 maart
- een memorie van stadhouder Adolf van Nieuwenaar, gevolgd door de besluitvorming daarop, behorend bij de zitting van 4 april;
- besluitvorming en instructies voor de afgevaardigden naar de Staten-Generaal, bestaande uit een instructie, een aanvullende "Memoriael Instructie" met negen punten, een tweede reeks aanvullingen met nog eens drie punten, een commissiebrief en twee brieven uit Engeland waarop de besluitvorming deels is gebaseerd.
c. Deze landdag komt in zijn complete vorm en omvang, met de daartoe behorende en ter vergadering behandelde bijlagen, uitsluitend voor in 0012 Gelderse Rekenkamer, inv. nr. S 3, Landdagsrecessen over de jaren 1584-1593, pp. 237 - 317.
d. In het recessenexemplaar 0003 Staten van het Kwartier van Nijmegen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 612, Landdagsrecessen over de jaren 1587-1591, ontbreken de besluitvorming, instructies en bijlagen voor de afgevaardigden ter Staten-Generaal. In het exemplaar 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4696, Landdags- en Kwartiersrecessen over de jaren 1587-1593, ontbreken het chronologische, lopende reces en de besluitvorming, instructies en bijlagen voor de afgevaardigden ter Staten-Generaal.
e. In het recessenexemplaar 0005 Staten van het Kwartier van Zutphen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 1384, Landdagsrecessen over de jaren 1577-1589, ontbreekt het jaar1588 helemaal.
d. In het recessenexemplaar 0003 Staten van het Kwartier van Nijmegen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 612, Landdagsrecessen over de jaren 1587-1591, ontbreken de besluitvorming, instructies en bijlagen voor de afgevaardigden ter Staten-Generaal. In het exemplaar 2000 Oud archief Arnhem, inv. nr. 4696, Landdags- en Kwartiersrecessen over de jaren 1587-1593, ontbreken het chronologische, lopende reces en de besluitvorming, instructies en bijlagen voor de afgevaardigden ter Staten-Generaal.
e. In het recessenexemplaar 0005 Staten van het Kwartier van Zutphen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 1384, Landdagsrecessen over de jaren 1577-1589, ontbreekt het jaar1588 helemaal.
27 maart 
003 Toespraak van de kanselier over de deplorabele toestand van het gewest en de meningsverschillen tussen de gewesten onderling, en voorlezing van de propositie. Voor de inhoud, zie Nota bene.
1707 Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inventaris
1588
Landdag 27 maart - 5 april / 22 mei 1588 te Arnhem
27 maart
003
Toespraak van de kanselier over de deplorabele toestand van het gewest en de meningsverschillen tussen de gewesten onderling, en voorlezing van de propositie. Voor de inhoud, zie Nota bene.
Datering:
1588 maart 27
Notabene:
a. Inhoud van de propositie: Ten eerste dient men besluiten te nemen op het rapport van de teruggekeerde afgevaardigden naar de Staten-Generaal; ten tweede op de remonstranties van sir Herbert, sir Willoughby en sir Killigrew, voorgedragen in de Staten-generaal; met vermaning van kanseleier Leoninus aan de Landdag om eendrachtig en met wijsheid besluiten te nemen, overeenkomstig de heersende noodsituatie.
b."S[ijne] G[enade]": hier: Adolf graaf van Nieuwenaar en Meurs (ca. 1545 - 18 okt. 1589), stadhouder van Gelderland, Overijssel en Utrecht.
c. Elbertus Leoninus (Albert de Leeuw) (Zaltbommel 1519 of 1520 - Arnhem, 6/7 dec. 1598), studeerde te Leuven, van 1548 tot en met 1580 hoogleraar in de Rechten aldaar, wegens zijn grote eruditie en zijn pragmatisch maar mild en gematigd oordeel gewild raadsman van vele vorsten en overheden; mede-ontwerper van de Pacificatie van Gent (1576), lid van de Raad van State rond aartshertog Matthias (ca.1579); koos in 1580 voor de Opstand tegen Spanje, van 28 juni 1581 tot zijn dood kanselier van Gelderland.
d. "S[i]r. Harbert": Henry Herbert graaf van Pembroke (na 1538 - 19 jan. 1601), aanhanger van koningin Elisabeth I en de graaf van Leicester; Engels gezant naar de Staten-Generaal.
e. "den g[e]n[e]r[aa]l Williby": Peregrine Bertie baron Willoughby de Eresby (12 okt. 1555 - 25 juni 1601), sinds december 1587 opperbevelhebber van de Engelse hulptroepen in de Nederlanden; verrichtte o.a. diplomatieke missies voor koningin Elisabeth naar Denemarken om Deense steun voor de Nederlandse Opstand; was in 1586-'87 gouverneur van Bergen op Zoom; verloor op 22 sept. 1586 de Slag bij Warnsveld. Zie ook de regesten 005 en 006 (1588).
f. "...den Raedtzheer Killegren...": Sir Henry Killigrew (ca. 1528-1603), Engels parlementslid en bekwaam diplomaat, aanhanger van koningin Elisabeth I en van Robert Dudley graaf van Leicester; in de jaren 1585-1589 lid van Elisabeths raad voor de Nederlanden; ook benoemd in de Raad van State.
b."S[ijne] G[enade]": hier: Adolf graaf van Nieuwenaar en Meurs (ca. 1545 - 18 okt. 1589), stadhouder van Gelderland, Overijssel en Utrecht.
c. Elbertus Leoninus (Albert de Leeuw) (Zaltbommel 1519 of 1520 - Arnhem, 6/7 dec. 1598), studeerde te Leuven, van 1548 tot en met 1580 hoogleraar in de Rechten aldaar, wegens zijn grote eruditie en zijn pragmatisch maar mild en gematigd oordeel gewild raadsman van vele vorsten en overheden; mede-ontwerper van de Pacificatie van Gent (1576), lid van de Raad van State rond aartshertog Matthias (ca.1579); koos in 1580 voor de Opstand tegen Spanje, van 28 juni 1581 tot zijn dood kanselier van Gelderland.
d. "S[i]r. Harbert": Henry Herbert graaf van Pembroke (na 1538 - 19 jan. 1601), aanhanger van koningin Elisabeth I en de graaf van Leicester; Engels gezant naar de Staten-Generaal.
e. "den g[e]n[e]r[aa]l Williby": Peregrine Bertie baron Willoughby de Eresby (12 okt. 1555 - 25 juni 1601), sinds december 1587 opperbevelhebber van de Engelse hulptroepen in de Nederlanden; verrichtte o.a. diplomatieke missies voor koningin Elisabeth naar Denemarken om Deense steun voor de Nederlandse Opstand; was in 1586-'87 gouverneur van Bergen op Zoom; verloor op 22 sept. 1586 de Slag bij Warnsveld. Zie ook de regesten 005 en 006 (1588).
f. "...den Raedtzheer Killegren...": Sir Henry Killigrew (ca. 1528-1603), Engels parlementslid en bekwaam diplomaat, aanhanger van koningin Elisabeth I en van Robert Dudley graaf van Leicester; in de jaren 1585-1589 lid van Elisabeths raad voor de Nederlanden; ook benoemd in de Raad van State.
Bloknummer:
0012
Inventarisnummer:
S 3
Folionummer:
p. 239
laatste wijziging 23-08-2019
Vervolg regest 005 Nota bene:
e. 0012 Gelderse Rekenkamer, S 3, pp.285-292, bevat tevens in copie de Franstalige brief van Willoughby aan de Staten-Generaal, zie regest 003 (1588): hij schrijft te Utrecht brieven te hebben ontvangen van koningin Elisabeth, die met de Nederlandse gezanten in Engeland gesproken heeft over verontrustende berichten aangaande de Opstand van Sonoy en anderen. Ze laat weten de Nederlandse havens niet langer te kunnen verdedigen gezien de dreigende invasie van Engeland (door de Spaanse Armada). Ze schrijft desondanks kosten noch moeite te sparen ter verdediging van de Unie, en daarom tot nog toe geen vrede met Spanje te accepteren. Ze dreigt echter de steun aan de Unie op te zeggen indien de onenigheid tussen de gewesten voortduurt en men blijft weigeren Leiden of andere plaatsen, zoals was beloofd, in handen te stellen van Leicester. Ze maant de Staten zich te houden aan het verdrag met Engeland, en de bij verdrag toegezegde Raad van State in te stellen die samen met Leicester de tweespalt moet beëindigen.
f. Voor de antwoorden op deze Engelse brieven en de besluiten op de aanverwante onderwerpen uit de propositie, te weten de relatie met Engeland, de verhoudingen tussen de opstandige gewesten onderling en mogelijke vredesbesprekingen met Spanje, zie de regesten 015 (1588) tot en met 017 (1588), 022 (1588) tot en met 036 (1588), 045 (1588) tot en met 072 (1588) en 104 (1588) tot en met 117 (1588).
g. "stilo veteri": zie Verklarende woordenlijst.
e. 0012 Gelderse Rekenkamer, S 3, pp.285-292, bevat tevens in copie de Franstalige brief van Willoughby aan de Staten-Generaal, zie regest 003 (1588): hij schrijft te Utrecht brieven te hebben ontvangen van koningin Elisabeth, die met de Nederlandse gezanten in Engeland gesproken heeft over verontrustende berichten aangaande de Opstand van Sonoy en anderen. Ze laat weten de Nederlandse havens niet langer te kunnen verdedigen gezien de dreigende invasie van Engeland (door de Spaanse Armada). Ze schrijft desondanks kosten noch moeite te sparen ter verdediging van de Unie, en daarom tot nog toe geen vrede met Spanje te accepteren. Ze dreigt echter de steun aan de Unie op te zeggen indien de onenigheid tussen de gewesten voortduurt en men blijft weigeren Leiden of andere plaatsen, zoals was beloofd, in handen te stellen van Leicester. Ze maant de Staten zich te houden aan het verdrag met Engeland, en de bij verdrag toegezegde Raad van State in te stellen die samen met Leicester de tweespalt moet beëindigen.
f. Voor de antwoorden op deze Engelse brieven en de besluiten op de aanverwante onderwerpen uit de propositie, te weten de relatie met Engeland, de verhoudingen tussen de opstandige gewesten onderling en mogelijke vredesbesprekingen met Spanje, zie de regesten 015 (1588) tot en met 017 (1588), 022 (1588) tot en met 036 (1588), 045 (1588) tot en met 072 (1588) en 104 (1588) tot en met 117 (1588).
g. "stilo veteri": zie Verklarende woordenlijst.
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Kenmerken
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Westervoortsedijk 67-D
Openingstijden studiezaal