Leven en werken op boerderij in Hierden, bij het landgoed De Essenburgh.Dries Pap (1936) is de vierde generatie op de boerderij, een monumentaal pand op de Veluwe.
Dries vertelt het verhaal van zijn ouders van zo’n 50, 60 jaar geleden (oral history met dialect). Zijn vader was meer bouwboer dan veeboer. Hij verbouwde gerst. Het was altijd hard en zwaar werken, veel werd nog met de hand gedaan. Hij werkte door tot hij 94 was.
Thema’s die in het verhaal aan de orde komen:
Het bestaan van een kerkepad naast de boerderij waarover mensen in boerendracht in verschillende kledij naar de kerk gingen.
Het oogsten (met een zicht, een soort zeis) en dorsen van het koren.
Een dorsmachine kwam voor een hele dag. Boeren uit de omtrek kwamen elkaar dan helpen.
Burenplicht, ‘naoberschap’.
Het stro werd ’s winters op een stro-mikke gesneden: een stam met twee gevorkte takken. Later kwam er een snijbank. Het snijden, met een vlijmscherp mes met twee handvatten, ging het hele weekend door. Later kwam er een hakselmachine.
Het stro was voor de koeien en de paarden.
Werk van de vrouw, boerin: het melken van de 40 à 50 koeien. Met een juk op de schouder met daaraan twee melkemmers, ‘akers’, lopend naar de wei op 2 kilometer afstand, aan de andere kant van het landgoed. Thuis karnde ze de melk. Boter en karnemelk waren voor eigen gebruik; wat over was ging naar de varkens.
Als het druk was met werk op het land, bracht de vrouw eten, pannenkoeken, naar het land, dan kon er doorgewerkt worden. Tijd was kostbaar.
Kinderen hielpen vanaf 10 à 12 jaar mee bij de oogst en de verzorging van de koeien.
Vader en de kinderen verrichtten verder voorkomende onderhoudswerkzaamheden op de landgoederen zoals zorg voor de tuin en het bos. Op zaterdag bracht de landgoedeigenaar dan ‘los geld’ voor het werk.
De grond is nu ontgonnen en ligt nu zo’n 30 cm lager dan 70 jaar geleden.

Geschiedenis van het landgoed Rollecate, gelegen in het bos van de gemeente Ede.
De baron (1950) stamt uit een heel oude familie, afkomstig uit IJsselmuiden. De palen in de bochten van de IJssel waren zogenaamde rolpalen, dat is verbasterd tot de naam Rollecate. De naam Rollecate is van oudsher verbonden met het geslacht Isselmuden.
De baron vertelt (oral history) hoe zijn ouders hier kwamen wonen. Het huis is rond 1930 gebouwd. Toen zijn vader het in 1947 kocht moest er veel worden gedaan. Veel bomen waren in de oorlog gekapt en de grond bestond voornamelijk uit heide. Er werden jonge bomen ingeplant. Aanvankelijk was er 4 ha grond bij, nu is dat 5 ha en het kreeg in de jaren ’90 de status van landgoed vallend onder de NatuurSchoonWet.
Thema’s die in het verhaal aan de orde komen:
Oorlogsperiode. In de oorlog hebben er veel onderduikers gezeten, Engelsen en ook joden.
Kippen. Om geld te verdienen begon vader kippen te houden. Toen de eierprijs slechter werd zijn twee kippenhokken omgebouwd tot recreatiewoningen.
Verhuur woningen. Aanvankelijk als vakantiewoning, later voor langere tijd.
Vleermuizenkelder. De kelder ligt buiten het opengestelde gebied.
Onderhoud. De baron onderhoudt het landgoed en het bos alleen, geholpen door zijn vrouw. Het is veel werk en financieel is het uitkijken. Vroeger was er hulp van vrijwilligers die hier dan een week kampeerden. Een paar jaar geleden zijn er veel bomen gerooid, er moest meer licht in het bos komen. Ieder jaar worden kerstbomen aangeplant. Tegen kerstmis komen mensen dan een boom uitzoeken.
Contact met andere landgoedeigenaren. Via lidmaatschap van de Federatie Particulier Grondbezit, bijeenkomsten en een blaadje van landgoedeigenaren.

Leven en werken op het slot.
Mevrouw C. (1921) vertelt over de 18 jaren die zij en haar man werkten en woonden op het slot, nadat zij samen eerst 7 jaar op een kasteel werkten en woonden (oral history). Zij kwamen daar na sollicitaties in dienst. Een bijzonder leven.
Thema’s die in het verhaal aan de orde komen:
Sollicitatie kasteel. In de krant stond een oproep waarin een echtpaar voor een buiten werd gevraagd. Mevr. C. en haar man solliciteerden. Eerst kwamen een paar mensen kijken om te zien wat voor mensen ze waren. Daarna volgde een gesprek in onderaardse keukens. Ze werden aangenomen en kregen een kamer op het kasteel.
Mevrouw zorgde voor het eten.
Sollicitatie in de jaren ’60 op het slot. Ze kwamen er boven wonen. Mevrouw moest koken voor de vele gasten die er kwamen.
Geven van rondleidingen, waarbij over het huis verteld werd.
De gasten: veel ministers, prinses Beatrix en prins Claus, en verschillende andere bekende mensen.
Eten Beatrix: wat en hoe.
Opname film met Rijk de Gooyer; mocht met paar man in keuken komen eten.
Vrije tijd. Ze waren nooit vrij; altijd gasten van de regering.
Vrijkaartjes voor een bijzondere gelegenheid in de Ridderzaal; netjes gekleed en een hoedje op.
Oude foto’s; o.a. verhaal over butler.
Na pensioen is hun zoon op het slot aangenomen.

Werken op buitenplaats De Heest. Mevrouw Driessen (1936) kwam eind jaren ’60 met man en kinderen wonen op Buitenplaats De Heest in Zwiep, gelegen bij Lochem aan de Berkel. Na een sollicitatie waren ze aangenomen voor de functie tuinman/huisbewaarder en woonden ze in het koetshuis uit 1908. Werkgever was de familie De Mol van Otterloo.
Mevrouw Driessen vertelt over leven en werk op het landgoed (oral history).
Thema’s die in het verhaal aan de orde komen:
Buitenplaats als zomerverblijf. Vaste huishoudster van tegen de 60 die gang van zaken dirigeerde. Alles gebeurde met de hand, ze wilde geen elektrische apparaten, waar ze bang voor was.
Grote gastvrijheid, altijd veel logees. Bij veel gasten, met reünies of muziekweekenden, kwam extra hulp uit Zwiep en sprong ook mevrouw Driessen wel bij met thee serveren. Ook de familie zelf hielp mee.
Toen de huishoudster met pensioen ging, en er nieuwe huishoudsters kwamen, kwam ook modernisering op gang. Er kwam een vaatwasser en een televisie in een hoek van de keuken.
Werkweek van 7 dagen. Veel werk in tuin en moestuin; ze waren zelfvoorzienend. Fruit en groente werden ingemaakt; voor de eieren hadden ze kippen en mevrouw Driessen had bijen als hobby.
Werk in de plantenkassen, met man samen. Veel bloemen, druiven en een olijfboom. Begonnen met het kweken van agapanthus.
De wintermaanden waren rustiger. Tijd werd gebruikt voor onderhoud in en om het huis. Veel schilderwerk: luiken, banken in de tuin, houten poorten en hekken.
In winter tijd voor verenigingsleven. Kreeg ook functie van ‘vrouwelijke ouderling’, die net haar intrede had gedaan in de kerken.
Na 1990 veranderde leven op De Heest. De Heest werd een familiestichting en is voor familie en vrienden te huur als vakantieverblijf. I.v.m. subsidie is het landgoed deels opengesteld voor publiek. Met de familieleden houden de erfgenamen het landgoed van hun ouders in stand. Mevrouw Driessen kreeg de nieuwe functie van gastvrouw.