Menu

De chat is beschikbaar van maandag tot en met vrijdag tussen 13:00 en 16:00 uur. Is de chat offline? Bekijk onze Veelgestelde vragen of stel uw vraag via ons contactformulier.

Uw zoekacties: Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen

Archieftoegang

Hier vindt u de inventaris van een archieftoegang. Hierin staat beschreven welke stukken zich in dit archief bevinden. 
 
Het nummer dat voor de titel van het archief staat is het toegangsnummer van dit archief. Het nummer dat voor de beschrijving van een stuk staat is het inventarisnummer. 
  • Bij ‘Kenmerken’ vindt u algemene informatie over dit archief
  • Bij ‘Inleiding’ vindt u achtergrondinformatie over dit archief, denk hierbij aan de openbaarheid, de archiefvormer en de oorsprong en opbouw van het archief.
  • Bij ‘Inventaris’ vindt u de lijst met beschrijvingen van stukken die zich in dit archief bevinden. 

Hoe zoekt u door een archieftoegang?

Klik op de zoekbalk links bovenin en voer uw zoekterm(en) in. Klik vervolgens op ‘zoek’.
Onder ‘Gevonden archiefstukken’ verschijnen de beschrijvingen van stukken uit dit archief waar deze term in voorkomt. Om te zien in welk deel van het archief deze stukken zitten klikt u op ‘Inventaris’. Dor telkens te klikken op het woord/de woorden die vetgedrukt worden weergegeven komt u uit bij de (met geel gemarkeerde) zoektermen. 

Welke archieftoegangen heeft het Gelders Archief?

Bekijk het Archievenoverzicht  om te zien welke archieven zich in het Gelders Archief bevinden. Deze zijn niet allemaal geïnventariseerd en beschikbaar voor inzage. Als er geen inventarislijst beschikbaar is, is dit archief helaas nog niet in te zien. 
 

 

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
0001   Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
Inleiding
1. Auteursrechten en andere rechten
2. Openbaarheid en citeren
3. Archief en inventarisatie
4. Verkort aangehaalde literatuur en bronnenuitgaven
5. Genealogisch overzicht
laatste wijziging 08-05-2025
13.415 beschreven archiefstukken
5.241 gedigitaliseerd
totaal 117.995 bestanden
Inventaris
1. Graven van Zutphen
2. Graven, later hertogen, van Gelre, graven van Zutphen
2.01. Gerard
N.B. * ca. 1185, graaf van Gelre en Zutphen 1207-1229, overl. 1229, zn. van Otto I en Richardis van Scheyern-Wittelsbach; tr. Margaretha van Brabant, overl. 1231, dr. van Hendrik I, hertog van Brabant en Mathilde van Vlaanderen-Boulogne.
2.02. Otto II
N.B. * ca. 1215, graaf van Gelre en Zutphen 1229-1271, overl. 1271, zn. van Gerard en Margaretha van Brabant; tr. 1e Margaretha van Kleef, overl. 1251, dr. van Dirk IV, graaf van Kleef en Mechteld van Dinslaken; tr. 2e Philippa van Dammartin, overl. 1280, dr. van Simon van Dammartin, graaf van Ponthieu en Maria van Ponthieu-Aumâle (tr. 1e Raoul van Issoudun, graaf van Eu en 2e Raoul van Coucy).
2.03. Reinoud I
N.B. * ca. 1255, graaf van Gelre en Zutphen 1271-1326, overl. 1326, zn. van Otto II en Philippa van Dammartin; tr. 1e Ermgard van Limburg, overl. 1283, dr. van Walram IV, hertog van Limburg en Jutta van Kleef; 2e Margaretha van Vlaanderen (1272-1331), dr. van Gwijde van Dampierre, graaf van Vlaanderen en Isabella van Luxemburg.
2.04. Reinoud II
N.B. * ca. 1295, regent van Gelre en Zutphen 1318-1326, graaf van Gelre en Zutphen sinds 1326, 1339 in de rijksvorstenstand verheven als hertog van Gelre en graaf van Zutphen, overl. 1343, zn. van Reinoud I en Margaretha van Vlaanderen; tr. 1e Sophia Berthout van Mechelen, overl. 1329, dr. van Floris Berthout, heer van Mechelen en Mathilde van der Mark; tr. 2e Eleonora van Engeland (1318-1355), dr. van koning Eduard II en Isabella van Frankrijk.
2.05. Reinoud III
N.B. * 1333, hertog van Gelre en graaf van Zutphen 1343-1361 en 1371, overl. 1371, zn. van Reinoud II en Eleonora van Engeland; tr. Maria van Brabant (ca. 1325-1399), dr. van hertog Jan III en Maria van Évreux.
2.06. Eduard
N.B. * 1336, hertog van Gelre en graaf van Zutphen 1361-1371, overl. 1371, zn. van Reinoud II en Elleonora van Engeland; tr. Catharina van Beieren (1358-1400), dr. van Albrecht, hertog van Beieren en graaf van Henegouwen en Holland en Margaretha van Brieg (tr. 2e Willem I van Gulik, hertog van Gelre, zie ald.).
2.07. Mechteld
N.B. * ca. 1325, hertogin van Gelre en gravin van Zutphen 1371-1379, overl. 1384, dr. van Reinoud II en Sophie Berthout; tr. 1e Godfried van Loon en Chiny, overl. 1342, zn. van Dirk van Heinsberg, graaf van Loon en Chiny en Kunigunde van der Mark; tr. 2e Johan I, graaf van Kleef (1292/1293-1368), zn. van Dirk VI en Margaretha van Kyburg; tr. 3e Jan van Chatillon, graaf van Blois, overl. 1381, zn. van Lodewiijk I en Johanna van Henegouwen-Beaumont.
Voor een regestenlijst van haar archief door M. Flokstra zie inv.nr. 5334. Over haar correspondentie: B. Sternberg, 'Die Briefsammlung der Mechtild von Geldern (um 1320-1384)', U. Ludwig en T. Schilp (ed.), Mittelalter an Rhein und Maas. Beiträge zur Geschichte des Niederrheins. Dieter Geuenich zum 60. Geburtstag. Studien zur Geschichte und Kultur Nordwesteuropas 8 (Münster 2004) 107-123 en R. in 't Velt, “To a dear and merciful woman”. Exploring the letter collection of Mechtild of Guelders, duchess-pretender of Guelders, 1365-1380. Master’s thesis Ancient, Medieval and Renaissance Studies, Utrecht University, 2022.
2.08. Willem I van Gulik
N.B. * 1363, hertog van Gelre en graaf van Zutphen 1371-1402, hertog van Gulik 1393-1402, overl. 1402, zn. van Willem II, hertog van Gulik en Maria van Gelre; tr. Catharina van Beieren-Holland (1358-1400), dr. van Albrecht, hertog van Beieren en graaf van Holland en Margaretha van Brieg (tr. 1e hertog Eduard van Gelre, zie ald.).
Zijn vader trad aanvankelijk op als zijn voogd (momber), maar noemde zich vanaf 1374 hertog van Gelre, zijn moeder komt sindsdien voor als hertogin van Gelre; beiden oefenden binnen het Overkwartier gezag uit (vgl. J. Benders, 'De munten van Willem van Gulik en Gelre uit het Overkwartier (1372-1393)', Jaarboek voor Munt- en Penningkunde 107 (2020) 33-37).
2.09. Reinoud IV van Gulik
N.B. * ca. 1365, hertog van Gelre en Gulik en graaf van Zutphen 1402-1423, overl. 1423, zn. van van hertog Willem II van Gulik en Maria van Gelre; tr. Maria van Harcourt (1380- 1428/1429), dr. van Johan VI, graaf van Harcourt en Aumâle en Catharina van Bourbon (tr. 2e Ruprecht van Gulik en Berg, overl. 1431).
2.10. Arnold van Egmond
N.B. * 1410, hertog van Gelre en graaf van Zutphen 1423-1465 en 1471-1473, overl. 1473, zn. van Jan II, heer van Egmond en Maria van Arkel; tr. Catharina van Kleef (1417-1479), dr. van Adolf I, hertog van Kleef en Maria van Bourgondië.
2.10.1. Persoon en familie
2.10.1.1. Persoon
2.10.1.2. Aanspraken op het Land van Mechelen en de heerlijkheid Pierrepont c.a.
N.B. Bezit en aanspraken, afkomstig uit de Arkelse erfenis.
2.10.1.3. Overdracht van Gelre c.a. aan Karel, hertog van Bourgondië
2.10.1.4. Echtgenote en weduwe Catharina van Kleef
0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
Inventaris
2. Graven, later hertogen, van Gelre, graven van Zutphen
2.10. Arnold van Egmond
N.B. * 1410, hertog van Gelre en graaf van Zutphen 1423-1465 en 1471-1473, overl. 1473, zn. van Jan II, heer van Egmond en Maria van Arkel; tr. Catharina van Kleef (1417-1479), dr. van Adolf I, hertog van Kleef en Maria van Bourgondië.
2.10.1. Persoon en familie
2.10.1.4.
Echtgenote en weduwe Catharina van Kleef
laatste wijziging 06-11-2024
23 gedigitaliseerd
totaal 55 bestanden
1028 Akte van huwelijksvoorwaarden tussen hertog Arnold en Catharina van Kleef, 1423.07.22. 1 charter
N.B. Druk: Nijhoff, Gedenkwaardigheden IV, 9. Zie Van Gent, Landdagen nr. 106. Regest: inv.nr. 5080 nr. 1.
1029 Akte waarbij hertog Arnold ter uitvoering van de huwelijksvoorwaarden, Catharina van Kleef levenslang het vruchtgebruik van stad en ambt Gelre c.a., geeft en een jaarrente van 4000 oude schilden uit de tol en inkomsten te Lobith, uit de renten die hertogin Maria van Gulik en Gelre in Over- en Nederbetuwe had, en uit de overige hertogelijke inkomsten in de Betuwe, 1423.07.23. 1 charter
N.B. Druk: Nijhoff, Gedenkwaardigheden IV, 10. Zie Van Gent, Landdagen nr. 1850.
1030 Stukken betreffende de borgstelling door heer Johan van Arendael voor de terugbetaling door hertog Arnoud aan Griete (Margriet) van Oefft, vrouw van wijlen Albert (II) van Eyll, drost te Gelre, van het door haar op het ambt Gelre voorgeschoten geld. Concepten of minuten, 1452.09.09. 1 stuk
N.B. Terugbetaling gebeurt om het ambt als zijnde weduwgoed van de hertogin lastenvrij te maken. Vgl. Frankewitz, Ämter, 425; akte van aanstelling voor Johan van Arendael als drost, clausule in verband met het voorschot door deze ten behoeve van de lossing van Gelre uit handen van Griete, 1452.09.08.
1031 Akte van bevestiging door de stad Goch van de schenking in vruchtgebruik door hertog Arnold aan zijn echtgenote Catharina van Kleef van zekere inkomsten uit de domeinen te Goch. Minuut, 1431.09.16. 1 stuk
1032 Akte waarbij hertog Arnold de tot de lijftocht van zijn echtgenote Catharina van KLeef behorende 2000 oude schilden jaarlijks uit de renten in Betuwe, wegens onvoldoende opbrengst, vervangt door eenzelfde bedrag uit de tol te Lobith, 1449.07.04. 1 charter
N.B. Druk: Nijhoff, Gedenkwaardigheden IV, 257. Zie Van Gent, Landdagen, nr. 212. Alleen door de hertog bezegeld, de overige zegelstarrten ongebruikt, daarom waarschijnlijk niet uitgevaardigd.
Stukken betreffende de regeling van de 13.837 Rijnsgulden en 45 kromstaart, die hertog Arnold bij afrekening met Catharina van Kleef op 1453.12.30 aan haar schuldig gebleven was, 1454.
N.B. Niet uitgevaardigd gezien het ontbreken van dorsalia, en vooral de niet-bezegeling van inv.nr. 1035.
1038 Akte waarbij Willem, broeder van Gelre, heer van Egmond, IJsselstein en het Land van Mechelen, en gedeputeerden van bannerheren, ridderschappen en hoofdsteden van Gelre, een regeling treffen inzake de geschillen tussen hertog Arnold en Catharina van Kleef betreffende de vorderingen van de hertogin op de hertog en voor een eventuele scheiding van tafel en bed, 1459.10.12. 1 charter
N.B. Afschrift: inv.nr. 1073 nr. 401 en, met onjuist afgeschreven datum 13 oktober, 5095 nr. 401. Druk: Nijhoff, Gedenkwaardigheden IV, 343 (naar het origineel). Zie Van Gent, Landdagen, nr. 18.
1039 Brief van Maria van Bourgondië, hertogin van Kleef, aan haar (schoon)zoon hertog (Arnold), betreffende haar bemiddeling tussen hem en Catharina van Kleef. Fragment, ca. 1460. 1 stuk
N.B. Vgl. inv.nr. 1038 en 1041.
1040 Brief van Catharina (van Kleef), mogelijk aan Adolf van der Mark, ca. 1460. 1 stuk
N.B. Druk: Kronijk HG 1851, 253. Daar gedateerd ca. 1461.
1041 Akte waarbij Maria van Bourgondië, hertogin van Kleef, een regeling vaststelt inzake de schuldvorderingen van Catharina van Kleef op hertog Arnold, waarbij pandschap en beheer van de tol Lobith c.a. voor 17.000 Rijnsgulden worden vastgelegd, afspraken voor het onderhoud van dr. Catharina jr. worden gemaakt alsmede voor het gebruik van het huis Rosendael na eventuele lossing van Lobith en de overige geschilpunten door hertogin Maria worden voorbehouden ter verdere regeling. Met akte van bevestiging door hertogin Catharina, 1461.07.18. 2 charters (getransfigeerd)
N.B. Druk: Nijhoff, Gedenkwaardigheden IV, 360.
Stukken betreffende de regeling van het weduwgoed van Catharina van Kleef, 1473-1474.
1047 Akte waarbij Catharina van Kleef Gerlach van Arde begiftigt met de bediening van haar kosterij te Herwen, zoals zijn voorouders die bezeten hebben, 1470.01.19. 1 charter
N.B. Afschrift: inv.nr. 5096 fo. 61. Regest: Nijhoff, Gedenkwaardigheden IV, 485.
Akte van bevestiging door Hendrik Monich genoemd Werthem, vicaris-generaal in spiritualibus van Ruprecht, aartsbisschop van Keulen, van de stichting door Catharina van Kleef, hertogin van Gelre, van vier wekelijkse missen op het altaar van Sint-Alexius in de Sint-Nicolaaskapel op de burcht te Nijmegen, 1471.03.15.
N.B. Afschrift in het verloren gegane Primus Liber Copiarum fo. 33vo-39 (zie inv.nr. 5225).
1050 Kwitantie van Steven en Claas van den Egeren voor hertogin (Catharina van Kleef) inzake betaling van 1100 Rijnsgulden aan Hendrik van Honseler, heer Johan Schenk van Nideggen, heer van Walbeek, en Loef van den Egeren, broer van de oorkonders, 1471.04.02. 1 charter
2.10.1.5. Betrekkingen met Willem, heer van Egmond
N.B. Willem, heer van Egmond, * 1412, heer van Egmond, IJsselstein, Schoonderwoerd en Haastrecht en stadhouder van Gelre, overl. 1483; zn. van Jan II, heer van Egmond en Maria van Arkel; tr. 1437 Walburga van Meurs, * ca. 1415, vrouwe van Bahr en Lathum, overl. 1459, dr. van Frederik, graaf van Meurs en Engelberta van Kleef.
2.10.2. Bestuur en rechtspraak
2.10.3. Leenzaken en open huizen
N.B. Zie voor beleningen ook GldA, 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen.
2.10.4. Betrekkingen buiten Gelre
2.11. Adolf van Egmond
N.B. * 1438, hertog van Gelre en graaf van Zutphen 1465-1471 en 1477, overl. 1477, zn. van Arnold en Catharina van Kleef; tr. 1463 Catharina van Bourbon (ca. 1440-1469), dr. van Karel I, hertog van Bourbon en Agnes van Bourgondië.
2.12. Karel van Bourgondië
N.B. * 1433, hertog van Zutphen en graaf van Gelre 1473-1777, overl. 1477, zn. van Philips, hertog van Bourgondië en Isabella van Portugal; tr. 1e 1440 Catharina van Valois (1428-1446), dr. van koning Karel VII van Frankrijk en Maria van Anjou; tr. 2e 1454 Isabella van Bourbon (1436-1465), dr. van hertog Karel I en Agnes van Bourgondië; tr. 3e 1468 Margaretha van York (1446- 1503), dr. van hertog Richard en Cecily Neville.
2.13. Maria van Bourgondië en Maximiliaan en Philips van Oostenrijk
N.B. Maria van Bourgondië, * 1457, hertogin van Gelre en gravin van Zutphen 1477-1482, overl. 1482, dr. van Karel van Bourgondië en Isabella van Bourbon; tr. 1477 Maximiliaan, aartshertog van Oostenrijk, hertog van Gelre en graaf van Zutphen (als zaakwaarnemer van zijn vrouw en voogd voor zijn zn. Philips) 1477-1492, (1459-1519), zn. van keizer Frederik III van Duitsland en Eleonora Helena van Portugal.
Zie ook onder Karel van Bourgondië.
2.14. Karel van Egmond
N.B. * 1467, hertog van Gelre en graaf van Zutphen (1477-1483) 1492-1538, overl. 1538, zn. van Adolf van Egmond en Catharina van Bourbon; tr. 1518 Elisabeth van Brunswijk-Lüneburg (1494-1572), dr. van hertog Hendrik VII en Margaretha van Saksen.
Zijn testament bevindt zich niet in dit archief maar wel in het Österreichisches Staatsarchiv: AT-OeStA/HHStA UR LUK 189, in druk: A.P. van Schilfgaarde, 'Het testament van hertog Karel van Gelre en zijn afstammelingen', Bijdragen en Mededelingen Gelre LI (1950) 30-34. Een gedeeltelijk Nederlands afschrift bevindt zich in de Universiteitsbibliotheek Groningen, vgl. Dezelfde, 'Nadere gegevens over het testament van hertog Karel van Gelre en zijn afstammelingen', Ibid. LVI (1957) 199-211. Voor zijn geboortehoroscoop zie inv.nr. 1698 en de aantekeningen daarbij.
2.15. Philips van Oostenrijk
N.B. * 1478, aartshertog van Oostenrijk, hertog van Gelre en graaf Zutphen 1506, overl. 1506, zn. van Maximiliaan, aartshertog van Oostenrijk en Maria, hertogin van Bourgondië; tr. 1496 Johanna van Castilië (1479-1555), dr. van Ferdinand II, koning van Aragon en Isabella I, koningin van Castilië.
2.16. Karel V van Oostenrijk
N.B. * 1500, hertog van Gelre en graaf van Zutphen 1506-1513, overl. 1558, zn. van Philips van Bourgondië en Johanna van Castilië; tr. 1526 Isabella van Portugal (1503-1539), dr. van koning Emanuel I en Maria van Aragon.
Zie ook inv.nrs. 5105-5108.
2.17. Willem II van Kleef
N.B. * 1516, hertog van Gelre en graaf van Zutphen 1538-1543, overl. 1592, zn. van Johan III, hertog van Kleef, Gulik en Berg en Maria van Gelre; tr. 1e 1541 Jeanne III van Albret (1528-1572), dr. van Hendrik, koning van Navarra en Margaretha van Valois (nietig verklaard); tr. 2e 1546 Maria van Oostenrijk (1531-1581), dr. van Ferdinand van Oostenrijk en Anna van Bohemen.
Zie voor beleningen tijdens zijn regering GldA, 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen.
3. Rechten en bezittingen
4. Financieel beheer
5. Inventarissen en andere stukken betreffende het beheer van het archief
6. Stukken niet behorend tot dit archief of waarvan het verband met dit archief onduidelijk is
7. Niet bewaard gebleven charters
N.B. In de loop van de tijd zijn zeer veel archiefbescheiden uit de Gelderse landsheerlijke archieven verloren gegaan, deels al tijdens de landsheerlijke periode, deels daarna, tot aan het begin van het moderne archiefwezen in de negentiende eeuw en zelfs ook nog tijdens die periode (vgl. inv.nr. 5270 met regesten).
In de door G. van Hasselt, I.A. Nijhoff en hun opvolgers vervaardigde beschrijving van de Charterverzameling (bekend onder nr. 0243, zie inv.nrs. 5296 e.v.), is een aantal nummers opgenomen behorend tot het archief van de graven en hertogen dat tegenwoordig ontbreekt. Dit betreft vooral charters die ter hand gesteld waren aan P. Bondam, maar niet zijn teruggekeerd. Zij zijn hieronder gespecificeerd.
Daarnaast zijn in het Koninklijk Huisarchief twee inventarissen van archivalia uit het Gelderse hertogelijke archiefdepot in het kasteel te Buren bewaard gebleven. De daarin beschreven stukken zijn over het algemeen verloren gegaan. Voor regesten van deze deperdita zie inv.nr. 5270.
8. Appendix. Inventarisatie sinds de 19e eeuw
9. Concordansen
laatste wijziging 08-05-2025
13.415 beschreven archiefstukken
5.241 gedigitaliseerd
totaal 117.995 bestanden

Kenmerken

Datering:
(969) 1107-1543 (2020)
Auteur:
I.A. Nijhoff; A.H. Martens van Sevenhoven; P.J. Meij; A.H. Jenniskens; J. den Draak; M. van Driel; red. F.J.W. van Kan
Jaar van publicatie:
2020
Categorie:
  • Zonder categorie
laatste wijziging 08-05-2025
13.415 beschreven archiefstukken
5.241 gedigitaliseerd
totaal 117.995 bestanden
 
 
 

Contact

location Westervoortsedijk 67-D
     6827 AT Arnhem
     (parkeerplaats aan de
     Mercatorweg)

E-mail Contactformulier
Telefoon  Telefoon
calender2 Openingstijden studiezaal

Handige links

Disclaimer
Klachten
Privacy statement
Toegankelijkheid
Wet open overheid (WOO)