In het Gemeentearchief Arnhem berusten enige meters bescheiden, blijkens opschriften en inhoud afkomstig van een secretarie-afdeling "Duitsche Zaken", die tijdens de Duitse bezetting bij de Gemeente Arnhem heeft bestaan. Deze bescheiden maken, in tegenstelling tot andere, eveneens van "Duitsche Zaken" afkomstige stukken, geen deel uit van het Secretariearchief van de Gemeente Arnhem over de periode 1940-1949. Dit laatste is in 1977 naar het Gemeentearchief overgebracht. Van het restant "Duitsche Zaken" is het jaar van overbrenging onbekend; het moet echter lang vóór 1977 liggen, vermoedelijk omstreeks 1960. Het blijvend belang van dit overschot werd kennelijk nooit hoog aangeslagen; of men het op de Secretarie desondanks doelbewust heeft bewaard dan wel vergat het te vernietigen, is niet meer na te gaan.

Het grootste deel van de stukken in kwestie heeft betrekking op schadevergoeding wegens inbeslagnemingen door de Duitse militaire autoriteiten of het Duitse Rijkscommissariaat en op betaling voor leveranties of werkzaamheden die door de Duitsers waren verlangd. De aanvragen daartoe bij de Duitse of, in bepaalde gevallen, de Nederlandse instanties moesten namelijk via de gemeenten worden ingediend.

Naast deze financiële administratie ten behoeve van derden omvat het archiefje ook stukken die men zou verwachten onder de rubrieken met "Duitse" onderwerpen in het archief van de Secretarie over 1940-1949 of in het kabinetsarchief van de burgemeester. Ze betreffen huisvesting en inkwartiering, maar daarnaast ook uiteenlopende onderwerpen die met de Duitse bezetting verband houden.

Natuurlijk kan een restant-archief dat voornamelijk financiële belegstukken bevat, zich als historische bron niet meten met het Secretarie-archief over 1940-1949. Niettemin levert het over de bezettingstijd gegevens op die elders niet voorkomen.

Alleen al het feit dat de legering van geallieerde troepen in Nederland slechts voor korte tijd was bedoeld, verklaart voldoende waarom er voor een aparte secretarie-afdeling Engelse Zaken geen aanwijzingen zijn te vinden. Opmerkelijker is, dat ook de omtrekken van de afdeling "Duitsche Zaken" bij raadpleging van het Secretarie-archief zo vaag blijven. Daarom is een wat uitvoeriger toelichting op haar plaats, die zich uiteraard zo veel mogelijk beperkt tot de Gemeente en niet ingaat op meer algemene gebeurtenissen of aspecten, zoals de evacuatie van delen van het Rijkscommissariaat en van departementale diensten naar plaatsen als Apeldoorn en Deventer vanaf 1943, of de vraag in hoever, gegeven de economische uitbuiting van Nederland, van werkelijk Duitse vergoedingen kan worden gesproken.

In deze inleiding zijn enkele Duitse benamingen overgenomen om een begrip bondig en zonder kans op verwarring te kunnen weergeven. Zo wordt in plaats van "ge(vol)machtigde van de Rijkscommissaris in Gelderland" kortweg "Beauftragte(r)" gebruikt en de "Duitse weermacht" aangeduid als "Wehrmacht", meestal zonder aanhalingstekens. Het woord "weermacht", ook gebruikt voor het (voormalige) Nederlandse leger, is in dit verband vermeden.