Tussen september 1944 en april 1945 was ten gevolge van het mislukken van de Market Garden- operatie slechts een klein deel van Gelderland bevrijd gebied, grosso modo het Rijk van Nijmegen en delen van het Land van Maas en Waal en Overbetuwe. Het bestuur was in dit gebied in handen van het tijdelijk provinciaal bestuur van Gelderland onder leiding van de waarnemend Commissaris der Koningin, mr. E.H.J. baron van Voorst tot Voorst, het Engelse Civil Affairs Detachment 312 en het MG. Het Provinciaal Militair Commissariaat Gelderland werd ingesteld bij KB van 4 september 1944 no. 1.

De periode tussen september 1944 en april 1945 kenmerkte zich onder meer door voortdurende Duitse militaire bedreiging, gebrek aan veel goederen bij de burgerbevolking, competentiestrijd tussen bestuursorganisaties onderling, maar ook interne verdeeldheid. Zo ontstonden er ernstige tegenstellingen tussen de DMC te Nijmegen, majoor ir. A.F.H. Blaauw, die sedert 22 september 1944 in Nijmegen was, en de PMC, kolonel H. van Everdingen, die ook in deze stad was gevestigd. Problemen rezen onder meer bij de burgemeesterswisseling in Nijmegen, het zuiveringsbeleid en de onderlinge samenwerking *  .

Ook was er sprake van wrijvingen tussen Blaauw en de lokale bevelhebber van het Engelse Civil Affairs Detachement. In de praktijk was de macht van de DMC Nijmegen groter dan die van de PMC. Zo verliep de correspondentie van de hogere organen vaak via Blaauw. Per 1 december 1944 ontsloeg de Chef van de Staf MG, generaal Kruls, Van Everdingen en benoemde hij Blaauw tot PMC. Blaauw bleef bovendien tot 1 april 1945 DMC van Nijmegen. In de periode september 1944 tot april 1945 waren er twee DMC's: een te Nijmegen en een in de Betuwe.

Op 17 april 1945 vestigde Blaauw zich met zijn staf in Arnhem (Vreedenhof, Velperweg) om vanuit deze stad leiding te gaan geven aan het pas bevrijde gedeelte van Gelderland. In april 1945 waren er zeven DMC's *  : Apeldoorn, Doetinchem, Elst, Nijmegen, Zutphen, Geldermalsen en Harderwijk. De gemeenten Arnhem, Rheden, Rozendaal, Renkum, Ede en Wageningen vormden geen DMC, maar vielen rechtstreeks onder de PMC. Het DMC te Winterswijk was min of meer een dependance van het district Doetinchem.

De DMC's in Gelderland werden in de maanden juli, augustus en september opgeheven. Het PMC Gelderland nam hun taken over. De afwikkelingsbureaus van de DMC's handelden de lopende zaken af en zorgden voor de definitieve liquidatie. Het PMC Gelderland werd vervolgens zelf per 1 oktober 1945 opgeheven en ging in het 4e Afdelings Militaire Commissariaat (AMC Gelderland en Overijssel) op. De ressorten van de AMC's vielen samen met die van de gerechtshoven. Hun taak was, zoals gezegd, beperkter dan die van het PMC en de DMC's. Blaauw werd benoemd tot Commissaris Militair Gezag in het 4e AMC, met standplaats Arnhem. Het 4e AMC werd opgeheven per 1 december 1945. Het Afwikkelingsbureau van het 4e AMC, onder leiding van de verbindingsofficier reserve-kapitein J.C. Coops, wikkelde de lopende zaken verder af. Het ging hoofdzakelijk om de afhandeling van door het MG gevorderde (on)roerende goederen en comptabiliteitszaken *  . Per 1 september 1946 werd het afwikkelingsbureau in Arnhem opgeheven en voortgezet op het privé-adres van de 1e luitenant J. Koot te Nijmegen *  .