Menu

De chat is beschikbaar van maandag tot en met vrijdag tussen 13:00 en 16:00 uur. Is de chat offline? Bekijk onze Veelgestelde vragen of stel uw vraag via ons contactformulier.

Uw zoekacties: Huis Hackfort

0520 Huis Hackfort

Archieftoegang

Hier vindt u de inventaris van een archieftoegang. Hierin staat beschreven welke stukken zich in dit archief bevinden. 
 
Het nummer dat voor de titel van het archief staat is het toegangsnummer van dit archief. Het nummer dat voor de beschrijving van een stuk staat is het inventarisnummer. 
  • Bij ‘Kenmerken’ vindt u algemene informatie over dit archief
  • Bij ‘Inleiding’ vindt u achtergrondinformatie over dit archief, denk hierbij aan de openbaarheid, de archiefvormer en de oorsprong en opbouw van het archief.
  • Bij ‘Inventaris’ vindt u de lijst met beschrijvingen van stukken die zich in dit archief bevinden. 

Hoe zoekt u door een archieftoegang?

Klik op de zoekbalk links bovenin en voer uw zoekterm(en) in. Klik vervolgens op ‘zoek’.
Onder ‘Gevonden archiefstukken’ verschijnen de beschrijvingen van stukken uit dit archief waar deze term in voorkomt. Om te zien in welk deel van het archief deze stukken zitten klikt u op ‘Inventaris’. Dor telkens te klikken op het woord/de woorden die vetgedrukt worden weergegeven komt u uit bij de (met geel gemarkeerde) zoektermen. 

Welke archieftoegangen heeft het Gelders Archief?

Bekijk het Archievenoverzicht  om te zien welke archieven zich in het Gelders Archief bevinden. Deze zijn niet allemaal geïnventariseerd en beschikbaar voor inzage. Als er geen inventarislijst beschikbaar is, is dit archief helaas nog niet in te zien. 
 

 

beacon
 
 
Inleiding
1. Auteursrechten en andere rechten
2. Openbaarheid en citeren
3. Woord vooraf
4. Geschiedenis van het huis en zijn bewoners
N.B. Zie voor een uitvoerig overzicht F. Keverling Buisman (red.), Hackfort: Huis en landgoed. Utrecht, 1998.
5. Geschiedenis van het archief
0520 Huis Hackfort
Inleiding
5.
Geschiedenis van het archief
Het hoofdbestanddeel van het huisarchief Hackfort wordt gevormd door archivalia die zijn ontvangen of opgemaakt door de achtereenvolgende bewoners van het huis. Dit zijn niet alleen stukken van persoonlijke aard betreffende leden van de geslachten Van Hackfort, Van Raesfelt en Van Westerholt, maar ook stukken betreffende het beheer van het huis en de bijbehorende goederen. Verder zijn er archivalia van aangetrouwde geslachten in het archief terechtgekomen, te weten van de geslachten Van Lintelo, Von Oer, Van Renesse, Van Scherpenzeel en Witsen Elias.
Daarnaast bevat het archief diverse stukken betreffende gerfde of aangekochte goederen van de geslachten Van Hackfort en Van Westerholt. Er zijn archivalia van de huizen en heerlijkheden Bahr en Lathum en Scherpenzeel en van het huis Vorden. Van oudere goederen uit het bezit van het geslacht Van Westerholt zijn geen of slechts weinig archivalia in het huisarchief Hackfort achtergebleven. Het duidelijkst blijkt dit uit de 17e-eeuwse archiefinventaris *  , waarin honderden stukken vermeld worden die thans niet meer aanwezig zijn.
Deze inventaris moet opgemaakt zijn rond 1630, bij de verdeling van de bezittingen van Borchard van Westerholt onder zijn dertien kinderen. Degene die een bepaald goed erfde, kreeg naar men mag aannemen tevens de bijbehorende archivalia. Via de betreffende erfgenamen is een aantal van deze stukken, met name betreffende goederen te Bocholt, te vinden in het archief van de graven Von Merveldt. Dit archief is een conglomeraat van archieven van diverse huizen en families, waaronder enige takken van het geslacht Van Westerholt *  . Het merendeel van de stukken die in de 17e-eeuwse inventaris beschreven worden is echter zoek geraakt.
Ook later zijn belangrijke stukken uit het familiearchief Van Westerholt verdwenen uit het huisarchief Hackfort. Het duidelijkste voorbeeld hiervan is de episode van de curatele van Carel Willem Alexander van Westerholt (W/XIII-2). Doordat Jacob Adolf van Heeckeren van Enghuizen zijn curator was, zijn vele stukken onder diens beheer gekomen en onder zijn afstammelingen blijven berusten *  .
Het zakelijk gedeelte van het huisarchief Hackfort valt verder op doordat het geen rentmeestersrekeningen bevat, althans niet als serie. Er komen wel enige rekeningen voor in de stukken betreffende het beheer en de verdeling van de nalatenschappen van Johan Frederik (W/XII-2) en van Frederik Borchard Lodewijk van Westerholt (W/XIII-4), te weten over de jaren 1751/52 en 1781/82 *  . Hieruit blijkt dat er wel rekeningen werden opgemaakt. Waar zij zijn gebleven is echter een raadsel. Het lijkt erop dat zij niet als echte archiefstukken werden beschouwd en daarom na verloop van tijd werden vernietigd. Het feit dat de rekeningen ook niet voorkomen in de oude archiefinventarissen bevestigt deze gedachte, al komen er in de inventaris die is opgemaakt na het overlijden van Hendrik van Westerholt (W/IX-3) in 1658 w
el enige rekeningen voor. Ook hier betreft het echter geen serie, maar slechts enige losse rekeningen over de jaren 1648-1651 *  . In deze inventaris werd overigens aangetekend dat de onbelangrijke stukken verbrand zouden worden, nadat de inventaris was vastgesteld. Wellicht behoorden de rekeningen tot die categorie.
Deze inventaris van 1658 geeft bovendien een aardig beeld van de manier waarop het archief bewaard werd. De titel luidt: "Designatie aller segel ende brieven bevonden op den huijse Hacfort in het Bruggen- ofte Schrijfcameren ter schlinkerhant sijnde in 't opkomen des huijses". Er is in aangegeven wat er in dit kamertje aangetroffen werd. Het blijkt dat de archiefstukken bewaard werden in verschillende ladenkasten, hoewel een aantal stukken in genummerde dozen werd gevonden. Verder was er een verzegelde "ezelskorf" waarin zich diverse registers bevonden. Tot slot is de inhoud beschreven van een schrijf- of reiskistje van Hendrik van Westerholt (W/IX-3), waarin zich enige pakketten met akten bevonden.
Waarschijnlijk is het archief eeuwenlang op een soortgelijke wijze bewaard geweest. In de 19e-eeuwse archiefinventarissen is echter geen sprake meer van ladenkasten, maar alleen nog van pakketten. De stukken lijken tamelijk willekeurig bij elkaar gevoegd te zijn. In deze toestand moet de toenmalige rijksarchivaris in Gelderland, A.P. van Schilfgaarde, het archief in 1952 hebben aangetroffen. In dat jaar is het in bewaring gegeven aan het Rijksarchief in Gelderland *  . Van Schilfgaarde vervaardigde enige jaren later een inventaris *  , waarin alleen de stukken van vóór 1800 werden opgenomen. De stukken uit de periode daarna retourneerde hij aan de eigenaar.
In zijn inventaris nam Van Schilfgaarde ook een aantal stukken op die reeds eerder in het Gelderse Rijksarchief terecht waren gekomen. Zo bestond er reeds vanaf 1881 een "Collectie Van Westerholt", afkomstig van ds. Sannes. Hij had rond 1870 in opdracht van Arend van Westerholt (W/XV-3) onderzocht welke rechten de heren van Hackfort van oudsher hadden op de Hackfortse beek. Daartoe kreeg hij de stukken in pakketten thuisgestuurd. Blijkbaar zijn er enige bescheiden bij hem achtergebleven, die hij na het overlijden van Arend van Westerholt (W/XV-3) maar aan het Rijksarchief heeft geschonken *  .
Verder is inventarisnummer 400 afkomstig uit de Collectie Sloet van het Algemeen Rijksarchief *  . Dit stuk is in 1949 door de Algemene Rijksarchivaris in bewaring gegeven aan het Rijksarchief in Gelderland. In 1930 waren de inventarisnummers 10 en 464 al door het Algemeen Rijksarchief overgedragen. Daarnaast vond Van Schilfgaarde in de Varia van het archief van het Hof van Gelre en Zutphen te Arnhem nog een aantal stukken die klaarblijkelijk van Hackfort afkomstig waren. Ook deze zijn door hem in de inventaris opgenomen *  .
In 1986 schonk Jhr. A.S.J.W. Coenen van den Oosterhoff enige archivalia betreffende Hackfort aan het Rijksarchief in Gelderland. Hij had deze stukken in zijn bezit gekregen via zijn vader, burgemeester Coenen van Zutphen. Diens grootmoeder was namelijk een Van Westerholt.
Twee jaar later werd bij de restauratiewerkzaamheden aan het huis Hackfort nog een deel van het archief gevonden. Hieronder bevonden zich waarschijnlijk ook de archivalia die door Van Schilfgaarde in 1952 waren geretourneerd. Deze voornamelijk 19e- en 20e- eeuwse stukken zijn door de Stichting Hackfort Fonds, eigenaar van de roerende goederen van Hackfort, aan het Rijksarchief in bewaring gegeven. Een deel ervan bleek zwaar aangetast te zijn door vocht, schimmel en knaagdieren.
In 1988 zijn de eerste pogingen ondernomen personele en financiële middelen te vinden om deze aanwinsten met een totale omvang van ca. 2 m1 te beschrijven en zo mogelijk in de oude inventaris in te voegen. Het zou echter nog tot 1994 duren voordat ondergetekende kon beginnen met de bewerking van het archief.
Tijdens deze werkzaamheden werden twee aanvullingen op het archief verworven. Bij een laatste inspectie van de kluis in het kasteel kwam nog 0,36 m1 archief te voorschijn, voornamelijk bestaande uit 19e- en 20e-eeuwse eigendomsbewijzen van onroerende goederen. Ook deze stukken zijn door de Stichting Hackfort Fonds aan het Rijksarchief in bewaring gegeven. Verder zijn enige archivalia verworven van mr. J.G.M. van Hoorn, die sinds ca. 1960 de advocaat van de familie Van Westerholt was. De stukken uit zijn archief die betrekking hebben op zijn werkzaamheden voor de familie zijn nu in bewaring gegeven aan het Rijksarchief door Advocatenkantoor Nysingh Bitter & De Vries Robbé. De omvang hiervan bedraagt ca. 0,25 m1.
In 2003 konden, mede dankzij financiële steun van de Vereniging Natuurmonumenten en de Stichting Vrienden van het Rijksarchief een aantal ooit afgedwaalde stukken uit de 14e tot 18e eeuw aangekocht worden. Hieronder bevond zich het origineel van de eerste transportakte van het huis Hackfort uit 1324 (inv.nr. 300).
6. Verantwoording van de inventarisatie
7. Onderzoek in andere archieven
8. Bijlagen

Kenmerken

Datering:
1290-1983
Auteur:
A. P. van Schilfgaarde, F.W.J.M. van den Berg
Categorie:
 
 
 

Contact

location Westervoortsedijk 67-D
     6827 AT Arnhem
     (parkeerplaats aan de
     Mercatorweg)

E-mail Contactformulier
Telefoon  Telefoon
calender2 Openingstijden studiezaal