N.B. Naast de Nationale Militie werd in 1815 in iedere plaats met meer dan 2500 inwoners een dienstdoende schutterij opgericht, die ingezet kon worden bij lokale ordeverstoringen en ter verdediging tegen vijandelijke aanvallen (Grondwet 1814; S. 1815 nr. 20 en S. 1832 nr. 58 en 67). In kleinere plaatsen bestonden rustende schutterijen, die alleen ten tijde van oorlog werden ingezet. De schutterijen stonden onder toezicht en gezag van het plaatselijk bestuur, maar konden ook ingezet worden op orders van de Gouverneur/CdK. De eedsregisters werden tot 1827 bij de Gouverneur bewaard, daarna bij GS. Begrotingen en rekeningen werden ingediend bij GS. De Gouverneur/CdK adviseerde bij benoeming van officieren.

Oefenmaterialen werden door de staat ter beschikking gesteld, met tussenkomst van de gouverneur, bij wie tevens verantwoording moest worden afgelegd voor het gebruik van het materiaal.

Opgeroepenen voor de schutterijen konden hun dienstplicht afkopen door middel van het betalen van een verhoogde contributie, waarvoor toestemming verkregen moest worden van de Krijgsraad. Tegen uitspraken daarvan kon men in beroep gaan bij GS. GS besliste over uitsluiting (S. 1827 nr. 17).

De schutterijen werden opgeheven vanaf 1901, toen de Landweer de betreffende taken overnam (S. 1901 nr. 160). Zie ook S. 1832 nr. 50 betreffende de reserveschutterij.