Menu
ingeklapt

De chat is beschikbaar van maandag tot en met vrijdag tussen 13:00 en 16:00 uur. Is de chat offline? Bekijk onze Veelgestelde vragen of stel uw vraag via ons contactformulier.

  • Home
  • Bronnen
  • Archieven
Uw zoekacties: Gelderse Rekenkamer

0012 Gelderse Rekenkamer

Meer informatie

Archieftoegang

Hier vindt u de inventaris van een archieftoegang. Hierin staat beschreven welke stukken zich in dit archief bevinden. 
 
Het nummer dat voor de titel van het archief staat is het toegangsnummer van dit archief. Het nummer dat voor de beschrijving van een stuk staat is het inventarisnummer. 
  • Bij ‘Kenmerken’ vindt u algemene informatie over dit archief
  • Bij ‘Inleiding’ vindt u achtergrondinformatie over dit archief, denk hierbij aan de openbaarheid, de archiefvormer en de oorsprong en opbouw van het archief.
  • Bij ‘Inventaris’ vindt u de lijst met beschrijvingen van stukken die zich in dit archief bevinden. 

Hoe zoekt u door een archieftoegang?

Klik op de zoekbalk links bovenin en voer uw zoekterm(en) in. Klik vervolgens op ‘zoek’.
Onder ‘Gevonden archiefstukken’ verschijnen de beschrijvingen van stukken uit dit archief waar deze term in voorkomt. Om te zien in welk deel van het archief deze stukken zitten klikt u op ‘Inventaris’. Dor telkens te klikken op het woord/de woorden die vetgedrukt worden weergegeven komt u uit bij de (met geel gemarkeerde) zoektermen. 

Welke archieftoegangen heeft het Gelders Archief?

Bekijk het Archievenoverzicht  om te zien welke archieven zich in het Gelders Archief bevinden. Deze zijn niet allemaal geïnventariseerd en beschikbaar voor inzage. Als er geen inventarislijst beschikbaar is, is dit archief helaas nog niet in te zien. 
 

 

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
0012   Gelderse Rekenkamer
Inleiding
1. Auteursrechten en andere rechten
2. Openbaarheid en citeren
3. De geschiedenis van de Rekenkamer
4. De geschiedenis van het archief van 1543 tot 1915
5. De ordening en beschrijving van het archief
6. Afkortingen
laatste wijziging 17-06-2022
9.681 beschreven archiefstukken
3.075 gedigitaliseerd
totaal 334.624 bestanden
Inventaris
Eerste afdeeling. Algemeen
Tweede afdeeling. Onderdeelen van het domeinbeheer (uitgezonderd rekeningen en bijlagen)
A. Landrentambt-generaal
N.B. De landrentmeester-generaal, de opvolger van den hertogelijken landrentmeester, inde de batige sloten van de rekeningen der subalterne rentmeesters en van andere rekenplichtige ambtenaren en deed daarvan verschillende betalingen ten dienste van den landsheer, sinds 1581 van de Landschap. Vóór de oprichting van de Rekenkamer beheerde hij ook de domeinen in de Over- en Nederbetuwe, voor zoover niet verpand, die sindsdien onder het beheer van den Nymeegschen rentmeester zijn gesteld. Zie over dit rentambt ook de noot aan het hoofd van B, I in de 3de Afdeeling. Afgezien van de hierboven vermelde inkomsten en uitgaven van den landrentmeester-generaal zij er hier op gewezen, dat deze de domeingebouwen te Arnhem beheerde en de uitvoering en instandhouding van verschillende werken van algemeen nut bekostigde, waaromtrent men hier stukken zal aantreffen.
B. Beheer van de munt
N.B. De munt is op last van het Hof wegens de onveilige ligging van Nijmegen in 1584 van daar naar Harderwijk overgebracht. Het toezicht op den muntslag deelde de Rekenkamer met het Hof, in het archief van welk college de meeste desbetreffende stukken zijn te vinden (zie inv. P. NIJHOFF, blz. 416). Men onderscheide derhalve de commissies uit Hof en Rekenkamer tot bijwoning van de periodieke muntbusopeningen van die uit de Rekenkamer tot inspectie van de munt. De rapporten van de laatstgenoemde commissies naar Harderwijk zijn in den regel opgenomen in die over de Veluwsche domeinen (no. 280). De inspecties betroffen de muntgebouwen, de werktuigen, enz.
C. Beheer van de rivieren
N.B. De groote stroomen behoorden tot het landsheerlijk domein. Op dit feit berustte de tolheffing en voorts ook het recht op middenin de rivieren opkomende zandplaten. Een afzonderlijk rentambt is voor dit domein uiteraard nooit ingesteld, doch de bemoeienissen van de Rekenkamer zelve met verschillende desbetreffende aangelegenheden geven er aanleiding toe, een aantal stukken, die op de rivieren betrekking hebben, in een afzonderlijke afdeeling van den inventaris te vereenigen. De stukken betreffende de tolheffing zal men in een andere afdeeling vinden, waar ook o. m. beschreven zijn die betreffende de lijnpaden, waarvan het onderhoud aan de tolheffing ten goede kwam. Ten behoeve van de tolheffing had de Rekenkamer belang bij de bevaarbaarheid der rivieren, doch vóór ongeveer het midden der 17de eeuw werd aan de zorg daarvoor weinig aandacht besteed. Integendeel stond de aanwinning van land uit de bovengenoemde zandplaten of middelzanden met behulp van kribben zoozeer op den voorgrond, dat de bevaarbaarheid der rivieren weleens ernstig werd geschaad.
D. Beheer van de riviertollen
N.B. N.B. Deze beschrijving kon niet worden ingericht als die van de tolrekeningen in de 3de afdeeling D blz. 282, waar de verschillende tolambten aan de indeeling ten grondslag liggen. Daarvoor kwamen er te veel stukken van algemeenen aard in aanmerking om hier te worden geplaatst, terwijl onderverdeeling van de weinige overige stukken omslachtig zou zijn. In dit verband verdient ook opmerking, dat de tollen in periodes van verpachting geen tolambten vormden, maar feitelijk tot het landrentambt-generaal behoorden, omdat de pacht in de kas van dat rentambt gestort werd. Intusschen is die onderscheiding praktisch moeilijk te handhaven en derhalve zijn ook de stukken betreffende verpachte tollen hier niet misplaatst. Die betreffende tollen, welke steeds tot bepaalde rentambten behoord hebben (bijv. dien te Hedel), zal men echter hier niet vinden
Opmerking verdient, dat de belangrijkste watertol is de groote Geldersche tol, die in de middeleeuwen te Lobit werd geheven en daarom in lateren tijd nog wel Lobitsche tol werd genoemd. Reeds hertog KAREL had dezen tol te Arnhem, IJseloord en Nijmegen doen heffen, omdat Lobit in 1473 Kleefsch was geworden. Nadat WILLEM VAN KLEEF die splitsing tijdelijk had opgeheven, voerde het Oostenrijksche bestuur haar in 1543 weer in. Sindsdien is er steeds afzonderlijk tol geheven van de Waal-, Rijn-en IJselvaart, behoudens dat in 1663 de tollen te Arnhem en te IJseloord onder ééne administratie gebracht zijn.
E. Subalterne rentambten
I. Rentambt Nijmegen
N.B. Vergelijk het aangeteekende aan het hoofd van E.I. in de 3de Afdeeling. In overeenstemming met het feit, dat de domeinen van Middelaar aanvankelijk alleen het bedoelde rentambt vormden en er vóór 1600 geheel van zijn losgeraakt, zijn de weinige daarvan bewaarde stukken afzonderlijk gehouden. Over de domeinen onder dit rentambt raadplege men ook de rapporten onder nos. 272 en 273.
II. Nederrijks-wald
N.B. De waldgraven waren tegelijk rentmeesters en officieren in het Nederrijkswald, dat oorspronkelijk tot het koninklijk domein had behoord. De gronden zijn door verkooping en vooral door uitgiften in erfpacht langzamerhand voor een groot deel aan het beheer van de Rekenkamer onttrokken. Op de overgebleven gronden heeft deze zich in de 18de eeuw met den aanleg van nieuw bosch beziggehouden. Zie voorts de rapporten onder no. 274.
III. Rentambt Groesbeek
IV. Rentambt Zalt-Bommel c.a.
N.B. Dit rentambt omvatte alle domeinen te Zalt-Bommel, in de Bommeler-en Tielerwaarden, onder Beesd, Renooi en Akkooi, behalve de in 1699 aangekochte baronie Hedel. De verovering van Zalt-Bommel door de Geuzen in 1572 heeft eenige stoornis in het beheer van dit rentambt ten gevolge gehad. De beteekenis er van is zeer verminderd door den afstand (in pacht, doch feitelijk voor goed) van het veer te Zalt-Bommel aan de stad, in 1638, en door den verkoop van de meeste landerijen, die er toe behoorden, in 1652. De aankoop van het veer van St. Andries in 1738 en van de Casterenswaarden onder Driel in 1782 hebben het weer in beteekenis doen toenemen. De aanleg en het onderhoud van de Voornsche en Heerewaardensche dammen ressorteerden onder het landrentambt-generaal (zie nos. 567-570), doch de rentmeester van Zalt-Bommel deed er nu en dan betalingen voor.
Vgl. voorts de rapporten onder no. 276, die evenwel ook betrekking hebben op de Voornsche en Heerewaardensche dammen en op domeinen onder het rentambt Hedel.
V. Rentambt Hedel
N.B. Dit rentambt is in 1700 ingesteld tengevolge van de naasting der baronie Hedel door de Staten van Gelderland. De stukken betreffende dit rentambt zijn door de Rekenkamer afzonderlijk bewaard en door NIJHOFF aanvankelijk ook afzonderlijk geïnventariseerd. Later is echter de orde daarin geheel verstoord, zoodat deze afdeeling van het archief thans moest worden gereconstrueerd, Vgl. over de domeinen van Hedel de rapporten onder no. 276.
0012 Gelderse Rekenkamer
Inventaris
Tweede afdeeling. Onderdeelen van het domeinbeheer (uitgezonderd rekeningen en bijlagen)
E. Subalterne rentambten
V.
Rentambt Hedel
N.B. Dit rentambt is in 1700 ingesteld tengevolge van de naasting der baronie Hedel door de Staten van Gelderland. De stukken betreffende dit rentambt zijn door de Rekenkamer afzonderlijk bewaard en door NIJHOFF aanvankelijk ook afzonderlijk geïnventariseerd. Later is echter de orde daarin geheel verstoord, zoodat deze afdeeling van het archief thans moest worden gereconstrueerd, Vgl. over de domeinen van Hedel de rapporten onder no. 276.
laatste wijziging 17-06-2022
72 gedigitaliseerd
totaal 3.361 bestanden
Ingekomen stukken. Brieven van de rentmeesters en anderen, met bijlagen, 1700-1794. 6 pakken, 4 kaarten en 2 tekeningen
Stukken betreffende de naasting van de baronie Hedel, 1699-1724.
N.B. De baronie Hedel, een Geldersch leen, was in 1698 door de kinderen van ELISABETH prinses VAN HOHENZOLLERN, gravinweduwe VAN AUVERGNE, verkocht aan hunnen rentmeester GODEFROY PREDERIK VAN DE POLL. De Staten van Gelderland maakten als leenheeren van het recht van naasting gebruik en gelastten de Rekenkamer, de koopsom aan VAN DE POLL terug te betalen en de heerlijkheid met alle daartoe behoorende domeinen in beheer te nemen. Zie over deze naasting. Mr. J.J. VAN HASSELT, Consulatien, enz. over leen-en andere serviele goederen (Amsterdam 1769), blz. 69 vlg.
Retroacta, bij de naasting der baronie Hedel verkregen
N.B. Deze stukken zijn vermoedelijk bij verschillende gelegenheden door den rentmeester uit de te Hedel berustende archivalia gelicht ten behoeve van de Rekenkamer. Daar niet meer kon worden uitgemaakt, bij welke stukken zij ter Rekenkamer geplaatst waren, zijn zij thans in ééne afdeeling vereenigd.
1053a Conditien van 't Schutterambt, 1661. 1 omslag
1054 Pachtbrief van tienden aan de Eem ten behoeve van den heer van Hedel, 1419. 1 charter
N.B. Voorheen 0243 Charterverzameling, inv.nr.2945. Zie regest 55. Dit stuk heeft vermoedelijk deel uitgemaakt van het huisarchief van Hedel, Het is aangetroffen onder de eigendomsbewijzen van door de Rekenkamer in 1712 van ADRIAEN VAN HEERDT aangekochte goederen. i
1055 Kaart van de baronie Hedel, 1725, 1726.
N.B. Zie kaart 172.
1056 "Register der landen, behoorende onder de baronie Hedel", met behulp van de voor de kaart onder no. 1055 gedane opmetingen opgesteld door I. VAN HEUVEL, 1725, 1726. 1 deel i
1057 Caerte van het aengewonne land, onder de baronnie van Heel gelegen, competeert de Edelmog. Heeren die van de Reekencamer in Gelderland, januari 1751
Erfgoedstuk
1058 Koopbrief en andere stukken betreffende de verkrijging door de Rekenkamer van de goederen van ADRIAEN VAN HEERDT, waldgraaf van het Nederrijkswald, onder Hedel, 1712. 1 charter en 1 omslag
N.B. Het charter behoorde voorheen tot 0243 Charterverzameling, inv.nr. 2975. i
Eigendomsbewijzen, aan de Rekenkamer overgelegd bij de overdracht der goederen van Adriaan van Heerdt onder Hedel, 1482-1700.
N.B. Zie regesten 300, 547-549, 635, 641, 651, 672, 720, 728, 752, 772, 776 en 779.
1060 Stukken betreffende de naasting van de Hilleswaard onder Hedel door de Rekenkamer in 1703. 1 omslag en 2 charters
N.B. Voorheen 0243 Charterverzameling, inv.nrs. 2971 en 2972.
1061 Eigendomsbewijzen, door de Rekenkamer verkregen bij de naasting van de Hilleswaard, 1666-1687. 1 omslag
Akten van transport en andere stukken betreffende de aankoop door de Rekenkamer van verschillende perceelen bouw- en weiland en uiterwaard onder Hedel, 1719-1743.
N.B. Voorheen 0243 Charterverzameling, inv.nrs. 2978-2983, 2986-2990, 2992-2997.
Akten van transport en andere stukken betreffende de verkrijging door de Rekenkamer van z.g. erfscharen (d.i. het recht om op bepaalde voorwaarden vee te weiden) onder Hedel, 1710-1765.
N.B. De charters voorheen 0243 Charterverzameling, inv.nrs. 2973, 2974, 2976, 2977, 2984, 2985, 2991.
1064 Retroacta betreffende het schaarrecht onder Hedel, 1553, 1558, 1572. 1 omslag
N.B. Wegens een mogelijk verband tot no. 1063 zijn deze stukken hier geplaatst, hoewel niet met zekerheid is uitgemaakt, op welke wijze de Rekenkamer ze heeft verkregen.
1065 Twee kaarten van tot het domein te Hedel behoorende perceelen land, 1767, 1776.
1065-0001 Caart van drie perceelen landt gehoorende aan de domijnen der Baronnie Hedel zijnde aan de domijnen der Baronnie Hedel zijnde de uitgerooijde Rijsweert : nu wyweerdt gelegen in gemelde baronnie en vrije heerlijkhijdt Hedel buijtendijks, juni 1767
Erfgoedstuk
1065-0002 [Drie percelen elzenbos onder Hedel : behorende tot de domeinen van de landschap], december 1776
Erfgoedstuk
1066 Rapport van een buitengewone commissie naar Hedel, die belast was met een onderzoek naar den staat der domeinen en van verschillende publieke kassen aldaar. Met bijlagen, 1757. 1 pak
N.B. De bijlagen (gemerkt A-Y) geven een overzicht van het beheer der baronie in de jaren 1700-1754. Zij waren door NIJHOFF naar de onderwerpen, waarop zij betrekking hebben, geplaatst onder verschillende nos, van zijn inventaris, terwijl het rapport door van HASSELT gebonden was bij de verbalen der gewone commissies naar Hedel.
1067 Verpachtcondities van verschillende domeinen onder Hedel, 1716, 1717, 1731, 1788-1794. 1 pak
1067a Stukken betreffende aan de rentmeester Jacob Elsevier verschuldigde pachten en verpondingsgelden, 1735-1740. 1 omslag
1067b Diverse kwitanties, 1722, 1744, 1753-1756, 1786. 1 omslag
1068 Verkoopcondities van hout onder Hedel, 1790-1794. 1 omslag
1069 Stukken betreffende het onderhoud van liet kasteel en bijgebouwen te Hedel, 1702-1737. 4 omslagen
N.B. Deze omslagen bevatten: Bestek en quitanties wegens herstellingen in 1702; bestekken voor afbraak en herstel, 1703-1728; rekening van PETER ROOTBEEN wegens den inkoop van materialen, over 1734-1736, afgehoord 1737, met bijlagen, alsmede bijlagen bij een verloren rekening van PETER ROOTBEEN, 1733, 1734. i
1070 Stukken betreffende zeker akkoord, met de pachters van het veer te Hedel over hunne rekeningen aangegaan in 1704. 1 omslag
1071 Stukken betreffende de samenwerking van verschillende belanghebbenden, onder wie de Rekenkamer als beheerende de baronie Hedel, tot het herstel en de versterking van den Boven-Meidijk na de doorbraak in 1757 van den bandijk bij Hedel, 1757-1762. 1 omslag en 1 kaart
N.B. De kaart behoort bij een brief d.d. 1757 Juni 6 in het omslag.
1071 Aftekening der situatie van den doorbraak tot Hedel...en nog te leggen nieuwen bandijk..., 6 juni 1757
Erfgoedstuk
1071a Costuyme van de baronye ende vry heerlijckheid van Hedell. 1 deel
N.B. Copie van 1738 uit een gelijk getiteld boek, gewaarmerkt door den secretaris van Hedel. Het deel is afkomstig uit de collectie Van Lynden van Hoevelaken (aanw. 1940), en wel van J.E.N. van Lynden, drost van Hedel in 1792.
1072 Stukken betreffende de procedure tegen een krankzinnigen moordenaar te Hedel en diens verpleging te Geel, 1763-1765. 1 omslag
1073 Stukken betreffende het samenstellen van een nieuw toltarief te Hedel in 1784. Met retroacta. 1 omslag
1074 "Dijckboek over de baronie van Hedel". Kohier, door dijkgraaf en heemraden opgemaakt in 1762, door de Rekenkamer ontvangen in 1766. 1 deel
1075 Dorpsrekeningen, door de buurmeesters afgelegd en afgehoord door de geërfden, 1766- 1794. 1 pak
1076 Stukken betreffende een geschil tusschen de geërfden te Hedel en den rentmeester JACOB ELZEVIER over het door den laatstgenoemden gevoerde beheer van de dorpskassen, 1703, 1704. 1 omslag
1077 Memorie van het door den rekenmeester VAN GOLTSTEYN op geerfden-dagen te Hedel verhandelde in October 1740, Met bijlagen. 1 omslag
1078 Stukken betreffende de door de geërfden te Hedel met de erfgenamen van den rentmeester JACOB ELZEVIER gehouden afrekening ter zake van diens beheer van de kerke-en armengoederen, 1753. 1 omslag
1078a Eedsformulier voor de schutter, met aantekening van eedsafleggingen, 1706. 1787. 1 stuk
1079 Afschriften naar het verpondingskohier van het kwartier van Nijmegen, Hedel betreffende, (c. 1700), 1713. 1 pak
1080 Verschillende minuteele aanteekeningen en afschriften, het beheer van Hedel betreffende, 1702-1790. 1 pak
N.B. Onder deze stukken wellicht enkele bijlagen bij ingekomen stukken; andere hebben misschien deel uitgemaakt van dossiers.
Leenkamer Hedel
VI. Rentambt Gelre
N.B. Daar de bedoelde domeinen tot de douairie van de hertoginweduwe van Gelre, ELISABETH VAN BRUNSWIJK, hebben behoord, zijn de rekeningen daarvan over 1543-1572 niet bewaard in dit archief. Het is niet bekend waar deze rekeningen zich thans bevinden en of zij wel bewaard gebleven zijn. Een gevolg daarvan is ook de afscheiding van deze domeinen van het rentambt Kriekenbeek, waartoe zij oorspronkelijk behoorden. Zij zijn onder het beheer van de Rekenkamer te Arnhem gebleven tot het Bestand.
VII. Rentambt Kriekenbeek
N.B. Dit rentambt omvatte de domeinen in een gedeelte van het Overkwartier en in het land van Gulik, met name die in de stad en het schependom Venlo, het ambt Kriekenbeek, te Viersen, Cruchten & Brempt, Berk, Beek en Bracht, alsmede die onder Gelre, Wachtendonk en Stralen, De domeinen onder Gelre zijn evenwel tot 1W2 met vruchtgebruik ten behoeve van de hertoginweduwe EUSABETH bezwaard geweest en sedertdien afzonderlijk beheerd, behoudens enkele, die verpand waren en in 1551 zijn gelost.
VIII. Drost-en rentambt Kessel
N.B. Scheiding van de stukken betreffende de beide ambten is niet mogelijk, omdat zij door één persoon werden bekleed, die ze zelf niet voldoende onderscheidde. Zie E.VIII. van de 3de Afdeeling.
IX. Rentambt Roermond, Montfort en Erkelentz
X. Rentambt Zutphen
N.B. Vgl. het aangeteekende aan het hoofd van E.X. in de 3de Afdeeling. Na de definitieve lossing van de Schuilenburgsche domeinen in 1667 is hiervoor een afzonderlijk rentambt ingesteld. Opmerking verdient echter, dat de Schuilenburgsche goederen vóór dien tijd slechts van 1559-1575 onverpand zijn geweest. Ook omtrent de in 1735 aangekochte heerlijkheid Baar en Latum zal men in deze afdeeling niets vinden. Wel moet de landtol ter Hunnepe tot dit rentambt gerekend worden.
Een afzonderlijke afdeeling is hier ingericht voor de stukken, betrekking hebbende op rechten en verplichtingen, uit de hofhoorigheid voortvloeiende. De hoven nl., die de graaf van Zutphen in zijn graafschap en in Salland bezat en waarvan het beheer reeds in zeer ouden tijd in den hof te Zutphen moet zijn geconcentreerd, hebben altijd een bijzondere plaats onder de domeinen aldaar ingenomen. Finantieel beteekenden de hofhoorige goederen ten tijde van de Rekenkamer niet veel meer voor het rentambt, maar het beheer bracht steeds zooveel eigenaardige moeilijkheden mede, dat het waard is, er bijzondere aandacht aan te geven.
Vóór de inneming van Grol hebben afwisselend grootere of kleinere stukken van de Graafschap onder Spaansch bestuur gestaan. Omtrent het domeinbeheer aldaar in dien tijd raadplege men het archief van de Rekenkamer te Roermond (R. A. in Limburg).
Over de domeinen van dit rentambt zie men voorts de rapporten onder nos. 277 en 278.
XI. Rentambt Schuilenburg
N.B. Het rentambt Schuilenburg is in 1667 ingesteld, nadat het slot en de daartoe behoorende domeinen van den graaf van Culemborg waren gelost, die deze sinds 1628 in pand had gehad. Zie over de lossing van deze domeinen in 1559: nos, 461-475. Daarna zijn zij tot 1575 door den landrentmeester van Zutphen beheerd. De rekeningen betreffende het beheer voor de graven van Culemborg zijn in het archief van die graven op het Rijksarchief te Arnhem te vinden. Destijds reeds waren de rentmeesters leden van de familie TENGBERGEN. Het slot lag onder Silvolde, de landerijen onder Silvolde, Terborg, Varseveld, Gendringen en Etten, Zeddam, Didam, Doetinchem en Zelhem, terwijl er tienden toe behoorden onder Gendringen, Didam, Doetinchem en Ruurlo. Zie voorts de rapporten onder nos. 277 en 278.
De hier beschreven stukken waren door NIJHOFF grootendeels bij elkaar gehouden, doch ten deele vermengd met die betreffende het rentambt Zutphen.
XII. Rentambt Baar en Latum
N.B. Dit rentambt is ingesteld na den aankoop van de bannerheerlijkheid en de daartoe behoorende domeinen in 1735. De hier beschreven stukken zijn ten deele afzonderlijk geïnventariseerd door NIJHOFF, die ze had gevonden in "een zwart geverfd kistje, voerende ten opschrift: Bahr en Lathum, Lymersche combinatie- schouw." Zie voorts de rapporten onder inv.nr. 279 en de inv.nrs. 4030-4090.
XIII. Rentambt Veluwe
N.B. Dit rentambt omvatte alle domeinen op de Veluwe en in Veluwezoom voor zoover het beheer daarvan niet tot bijzondere rentambten of tot dat van den landrentmeester-generaal was gebracht. De laatstgenoemde beheerde verschillende gebouwen te Arnhem. Het rentambt Hattem en het z.g. korenambt van Veluwe zijn resp. in 1548 en 1549 bij dit rentambt gevoegd. In 1550 is een gedeelte van het beheer van den boschmeester er aan toegevoegd. Van 1550-1557 is het keurambt er mee vereenigd geweest. De Batenburgsche pandgoederen op de Veluwe behoorden er toe tot 1558, toen ze aan de pandhouders zijn teruggegeven. Na de lossing in 1683 is er een afzonderlijk rentambt van gemaakt, dat evenwel sinds 1701 door de rentmeesters van Veluwe is beheerd. Voor tynsen en erfpachten is een afzonderlijke afdeeling ingericht, omdat het beheer daarvan een bijzonder en zeer omvangrijk gedeelte van de taak van den rentmeester vormde. Over de domeinen onder dit rentambt raadplege men voorts de rapporten onder nos. 280 en 281.
XIV. Rentambt van de geloste Batenburgsche pandgoederen
N.B. Dit rentambt is ingesteld na de lossing van de bedoelde goederen in 1683; sinds 1701 is het door de rentmeesters van Veluwe beheerd. Een aanteekening over deze goederen is te vinden bij nos. 360 vgl. Het rentambt omvatte den tol Terschuur en eenige tienden en tynsen in het n.w. gedeelte van de Veluwe.
XV. Keurmeesterambt op de Veluwe
N.B. Het keurambt is in 1550 gelost van de erven van MAURITIUS MAURITH (zie no. 476) en vervolgens tot 1557 vereenigd geweest met het rentambt Veluwe, In 1795 is het opgeheven. Zie verder de aanteekening aan het hoofd van E XVIII in de 3de Afdeeling.
XVI. Boschmeesterambt op de Veluwe
N.B. Het ambt van den boschmeester had betrekking op de bosschen onder de ambten Renkum en Ede en het schependom van Wageningen. Het beheer van die bosschen behoorde echter sinds 1550 tot de taak van den Veluwschen rentmeester. Sindsdien was de boschmeester slechts politie-ambtenaar, bevoegd tot het innen van bepaalde boeten en recognities. In verband hiermede zijn verschillende stukken betreffende het beheer van de bosschen (ook de kaarten) ingedeeld bij het rentambt Veluwe. Men vgl. daarom de hier beschreven stukken met die onder XIII hiervóór.
XVII. Rentambt Pleyen
N.B. De Pley was een waard onder het ambt Huissen, op Kleefsch gebied gelegen en leenroerig aan Kleef. De oostelijke helft is in 1773 op verzoek van het College tot de beneficieering van Nederrijn en IJsel door de Landschap gekocht om er den nieuwen IJselmond door te graven. Die helft werd, naar aanleiding van een tijdelijke splitsing tusschen twee eigenaars, onderscheiden in Runensche en Milendoncksche Pley, doch bij den aankoop door de Landschap waren die deelen éénheerig, behoudens dat een vorige eigenaar, de markies VAN HOENSBROEK, drie stukken van de Milendoncksche Pley had afgesplitst en tot Hoensbroeksche leenen gemaakt. Ook deze drie stukken zijn in 1773 aangekocht. Wat er na het graven van den IJselmond, van 1773- 1775, door de Milendoncksche Pley, overbleef van de Pleyen, werd door de Rekenkamer tot een afzonderlijk rentambt gemaakt, onder het beheer van haren secretaris. De archivalia betreffende de Pleyen bewaarde de Rekenkamer afzonderlijk. Voor zoover dateerende van vóór 1781 zijn zij beschreven in den inventaris van pronck (no. 1581), waarnaar de oorspr, nummers op de stukken verwijzen. Van de daarin vermelde stukken ontbreken alleen 3 kaarten. Mr. J.J.S. baron SLOET heeft deze verzameling in regestvorm beschreven. De charters, die er toe behooren, waren door NIJHOFF niet ingedeeld in de charterverzameling. Zie voorts de rapporten onder no. 282.
XVIII. Rentambt Steenwaard
N.B. De Steenwaard vormde een tusschen Gelderland en Kleef betwist gebied bij Elten (thans gemeente Herwen & Aerdt), dat veelal het Erfkamerlingschap werd genoemd, omdat de titel erfkamerling van Gelre en Zutphen er aan was verbonden. Bovendien behoorde er de hooge jurisdictie toe. Na den aankoop van dit gebied door de Landschap, in 1792, is het als een afzonderlijk rentambt onder het beheer van den secretaris der Rekenkamer gesteld.
De hier beschreven stukken zijn grootendeels archivalia, die door de verkoopster in 1792 zijn overgedragen. Die van vóór 1773 vormen een onvolledige verzameling. Een charter van 1401, dat wel van een der eigenaars afkomstig was, doch niet op de Steenwaard betrekking had, is er uit verwijderd. Het geheel is, op een paar stukken na, uitgeleend geweest aan den directeur van de registratie te Arnhem G. VAN RIEMSDIJK en in 1893 eerst van den Alg. Rijksarchivaris terug ontvangen. NIJHOFF heeft dientengevolge de stukken niet in zijn inventaris opgenomen. De in 1792 overgedragen retroacta waren geborgen in portefeuilles, gemerkt A, B, C en D, en in omslagen, waarop de rentmeester van de eigenaresse vóór de Rekenkamer opschriften in het Duitsch had geplaatst. Daar die ordening niet dienstig bleek te zijn voor een duidelijk overzicht, is er niet aan vastgehouden. Een inventaris bestond er trouwens niet van. Waar mogelijk zijn echter de oude omslagen behouden.
F. Stukken betreffende het beheer van de justitieele ambten
N.B. Vgl. de rekeningen van de officieren van justitie in de 3de Afdeeling F en het daarbij aangeteekende. Aangezien de rekeningen van de waldgraven van het Neder-rijkswald en van de drosten van Kessel onder de rentmeestersrekeningen zijn beschreven, zal men de overige stukken betreffende die ambten niet hier vinden, doch onder E hiervóór. Die betreffende de overige ambten zijn hier ingedeeld naar de vier kwartieren, omdat vele van die stukken op meer dan één ambt betrekking hebben en de afzonderlijke vermelding van ieder ambt daarom onpraktisch zou zijn. Bovendien is het aantal stukken betreffende ieder ambt uiteraard gering: de Rekenkamer bemoeide zich weinig met den werkkring van de officieren, buiten het afhooren van hunne rekeningen. Tot die weinige bemoeienissen is gerekend het onderhoud van de gevangenissen, waaromtrent men overigens in verschillende rentmeestersrekeningen posten zal aantreffen, terwijl ook in de rapporten van domeininspecties (nos. 272 vlg.) gegevens dienaangaande zijn te vinden. De aandacht zij er op gevestigd, dat men, behalve in afzonderlijke dossiers, ook onder de ingekomen stukken rapporten betreffende grensbepalingen tusschen ambten zal aantreffen.
Derde afdeeling. Rekeningen en bijlagen
N.B. Van de bijlagen is de groote meerderheid verloren, gelijk in de inleiding is medegedeeld. Aangezien nu een gedetailleerde beschrijving van alle nog aanwezige bijlagen den inventaris te omvangrijk zou hebben gemaakt en het aan den anderen kant toch gewenscht scheen, op menig belangrijk stuk onder die bijlagen de aandacht te vestigen, is bij de beschrijving slechts in bepaalde gevallen de inhoud van de bijlagen aangegeven. Zoo zal men omschrijvingen aantreffen van de meeste bijlagen, die tot de Charterverzameling (0243) hebben behoord, en van vele stukken van dien aard, die bij de oudere rekeningen der landrentmeesters-generaal zijn overgelegd en waarvan de inhoud min of meer verrassend, althans opmerkelijk is. Hiermede is natuurlijk allerminst bedoeld, op de niet nader omschreven bijlagen het stempel van onbelangrijkheid te drukken, Op de omslagen, waarin bijlagen bewaard zijn, is aangeduid, tot welke rekeningen zij behooren.
Vierde afdeeling. Tijdelijk aan de Rekenkamer opgedragen werkzaamheden
Vijfde afdeeling. In de rekenkamer gedeponeerde archivalia
Overige stukken
Supplement
Bijlagen tot den inventaris
laatste wijziging 17-06-2022
9.681 beschreven archiefstukken
3.075 gedigitaliseerd
totaal 334.624 bestanden

Kenmerken

Datering:
1543-1795
Auteur:
A.H. Martens van Sevenhoven
Licentie:
CC0 1.0 Public Domain Dedication
Categorie:
laatste wijziging 17-06-2022
9.681 beschreven archiefstukken
3.075 gedigitaliseerd
totaal 334.624 bestanden
 
 
 

Adres

Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem
(parkeerplaats aan de Mercatorweg)

Telefoon  Telefoon
E-mail  Contact

Openingstijden studiezaal

Disclaimer
Privacy statement
Toegankelijkheid

Direct naar