a. Voor de Pacificatie van Gent (1576), waarvan Elbertus Leoninus, de latere kanselier van Gelderland, een van de grondleggers was, zie Verklarende woordenlijst.

b. "...den Colschen vreedhandel...": Vredesbesprekingen betreffende de Keulse Oorlog tussen de katholieke Duitse vorsten en Spanje en de voormalige, inmiddels gehuwde en vervolgens door de paus geëxcommuniceerde aartsbisschop en keurvorst van Keulen, Gebhard von Truchsesz. Von Truchsesz huwde in 1583 zijn minnares Agnes von Mansfeld Eisleben, een kanonikes met calvinistische sympathieën. De latere Gelderse stadhouder Adolf van Nieuwenaar had het clandestiene liefdespaar verscheidene jaren onderdak geboden in zijn slot te Meurs. Overgehaald om zich tot het protestantisme te bekeren, werd Truchsesz uit Keuls gebied verdreven door katholieke Duitse en Spaanse troepen en sloot zich aan bij de Nederlandse Opstand tegen het katholicisme en Spanje. In de daarop volgende godsdienstoorlog werd Gebhards calvinistische partij gesteund door de Gelderse stadhouder Adolf van Nieuwenaar en konden zijn tegenstanders, de paus en verscheidene katholieke Duitse vorsten, beschikken over Spaanse hulptroepen. De strijd werd gekenmerkt door zware plunderingen en verwoestingen in het Rijnland door beide partijen. Gebhard en Agnes verloren de strijd, vluchtten naar Holland (Delft) en trokken zich in 1589 terug in Straatsburg.

a. Deze recessen zijn niet getekend door een secretaris.

b. Elbertus Leoninus (Albert de Leeuw) (Zaltbommel 1519 of 1520 - Arnhem, 6/7 dec. 1598), studeerde te Leuven, van 1548 tot en met 1580 hoogleraar in de Rechten aldaar, wegens zijn grote eruditie en zijn pragmatisch maar mild en gematigd oordeel gewild raadsman van vele vorsten en overheden; mede-ontwerper van de Pacificatie van Gent (1576), lid van de Raad van State rond aartshertog Matthias (ca.1579); koos in 1580 voor de Opstand tegen Spanje; van 28 juni 1581 tot zijn dood kanselier van Gelderland, van 10 jan. 1586 tot 1 jan. 1596 tevens lid van de nieuwe Raad van State. Zie over hem onder meer A.E.M. Janssen, 'Elbertus Leoninus 1519/1520 - 1598, rechtsgeleerde en Gelders kanselier', in: J. Kuys e.a. (red.), Biografisch woordenboek Gelderland (6 dln., Hilversum 1998-2006). 2, 58-62.

Elbertus Leoninus (Albert de Leeuw) (Zaltbommel 1519 of 1520 - Arnhem, 6/7 dec. 1598), studeerde te Leuven, van 1548 tot en met 1580 hoogleraar in de Rechten aldaar, wegens zijn grote eruditie en zijn pragmatisch maar mild en gematigd oordeel gewild raadsman van vele vorsten en overheden; mede-ontwerper van de Pacificatie van Gent (1576), lid van de Raad van State rond aartshertog Matthias (ca.1579); koos in 1580 voor de Opstand tegen Spanje; van 28 juni 1581 tot zijn dood kanselier van Gelderland, van 10 jan. 1586 tot 1 jan. 1596 tevens lid van de nieuwe Raad van State. Zie over hem onder meer A.E.M. Janssen, 'Elbertus Leoninus 1519/1520 - 1598, rechtsgeleerde en Gelders kanselier', in: J. Kuys e.a. (red.), Biografisch woordenboek Gelderland (6 dln., Hilversum 1998-2006). 2, 58-62.

a. "Syn F[urstliche] G[enade]": in dit geval bedoeld prins Willem van Oranje.

b. Zie voor eerdere en latere besluitvorming ook de regesten 262, 282, 289, 299 (alle 1583); 129 en 142 (1584); en B. van Bavel, Mariënweerd, 538-552; A. J. Maris, De reformatie der geestelijke goederen, 212-228; vgl. D. Brouwer, De Reductie van Bommel (1572-1602), pp. 50-52 (zie Literaturlijst). De verkoping van een gedeelte van de Mariënweerdse goederen maakte o.a. deel uit van de Gelderse plannen tot teruggave van Zaltbommel en de Tieler- en Bommelerwaarden aan Gelderland door Willem van Oranje.

c. Elbertus Leoninus (Albert de Leeuw) (Zaltbommel 1519 of 1520 - Arnhem, 6/7 dec. 1598), studeerde te Leuven, van 1548 tot en met 1580 hoogleraar in de Rechten aldaar, wegens zijn grote eruditie en zijn pragmatisch maar mild en gematigd oordeel gewild raadsman van vele vorsten en overheden; mede-ontwerper van de Pacificatie van Gent (1576), lid van de Raad van State rond aartshertog Matthias (ca.1579); koos in 1580 voor de Opstand tegen Spanje; van 28 juni 1581 tot zijn dood kanselier van Gelderland, van 10 jan. 1586 tot 1 jan. 1596 tevens lid van de nieuwe Raad van State. Zie over hem onder meer A.E.M. Janssen, 'Elbertus Leoninus 1519/1520 - 1598, rechtsgeleerde en Gelders kanselier', in: J. Kuys e.a. (red.), Biografisch woordenboek Gelderland (6 dln., Hilversum 1998-2006). 2, 58-62.