Mijn Studiezaal (inloggen)0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
Inventaris
2. Graven, later hertogen, van Gelre, graven van Zutphen
2.14. Karel van Egmond
N.B. * 1467, hertog van Gelre en graaf van Zutphen (1477-1483) 1492-1538, overl. 1538, zn. van Adolf van Egmond en Catharina van Bourbon; tr. 1518 Elisabeth van Brunswijk-Lüneburg (1494-1572), dr. van hertog Hendrik VII en Margaretha van Saksen.
Zijn testament bevindt zich niet in dit archief maar wel in het Österreichisches Staatsarchiv: AT-OeStA/HHStA UR LUK 189, in druk: A.P. van Schilfgaarde, 'Het testament van hertog Karel van Gelre en zijn afstammelingen', Bijdragen en Mededelingen Gelre LI (1950) 30-34. Een gedeeltelijk Nederlands afschrift bevindt zich in de Universiteitsbibliotheek Groningen, vgl. Dezelfde, 'Nadere gegevens over het testament van hertog Karel van Gelre en zijn afstammelingen', Ibid. LVI (1957) 199-211. Voor zijn geboortehoroscoop zie inv.nr. 1698 en de aantekeningen daarbij.
N.B. * 1467, hertog van Gelre en graaf van Zutphen (1477-1483) 1492-1538, overl. 1538, zn. van Adolf van Egmond en Catharina van Bourbon; tr. 1518 Elisabeth van Brunswijk-Lüneburg (1494-1572), dr. van hertog Hendrik VII en Margaretha van Saksen.
Zijn testament bevindt zich niet in dit archief maar wel in het Österreichisches Staatsarchiv: AT-OeStA/HHStA UR LUK 189, in druk: A.P. van Schilfgaarde, 'Het testament van hertog Karel van Gelre en zijn afstammelingen', Bijdragen en Mededelingen Gelre LI (1950) 30-34. Een gedeeltelijk Nederlands afschrift bevindt zich in de Universiteitsbibliotheek Groningen, vgl. Dezelfde, 'Nadere gegevens over het testament van hertog Karel van Gelre en zijn afstammelingen', Ibid. LVI (1957) 199-211. Voor zijn geboortehoroscoop zie inv.nr. 1698 en de aantekeningen daarbij.
2.14.2. Algemeen
N.B. Zie ook GldA, 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen, inv.nr. 11, fo. 141-179: aantekeningen van het verhandelde in de hertogelijke raad, 1514-1515.
Registers
N.B. Zie ook GldA, 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen, inv.nr. 11, fo. 141-179: aantekeningen van het verhandelde in de hertogelijke raad, 1514-1515.
Registers
1677 “Dat alste register”. Oudste cartularium van de hertogen van Gelre, 1107-1415. Afschriften, ca. 1490 1 deel
N.B. Vermeld in inv.nr. 5090 en dus in het archief van hertog Karel aanwezig. Met voorin een 16e-eeuws alfabetisch register. Achterin enige losse stukken, die gezien dorsale notitie in dit register thuishoren. Afschriften van dit register: het volgende inv.nr. en GldA, 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen, inv.nr. 102. Voor de verhouding tot inv.nr. 1057 zie: Meij, 'Lotgevallen', 148-150.
De originelen die in dit deel zijn afgeschreven, zijn gedeeltelijk bewaard gebleven en voor een aanzienlijk deel bekend uit gedetailleerde inventarissen die berusten in het Koninklijk Huisarchief (zie inv.nr. 5270 met de regesten daarbij). Waar dit het geval is, wordt bij de regesten behorend bij de betreffende inv.nrs. naar het afschrift in inv.nr. 1677 verwezen. De stukken die alleen bekend zijn uit inv.nr. 1677 zijn in onderstaande regestenlijst gespecificeerd (wordt nog aangevuld) met verwijzing naar Van Doorninck, Acten 1107-1415, die het gehele inv.nr. heeft uitgegeven.
N.B. Vermeld in inv.nr. 5090 en dus in het archief van hertog Karel aanwezig. Met voorin een 16e-eeuws alfabetisch register. Achterin enige losse stukken, die gezien dorsale notitie in dit register thuishoren. Afschriften van dit register: het volgende inv.nr. en GldA, 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen, inv.nr. 102. Voor de verhouding tot inv.nr. 1057 zie: Meij, 'Lotgevallen', 148-150.
De originelen die in dit deel zijn afgeschreven, zijn gedeeltelijk bewaard gebleven en voor een aanzienlijk deel bekend uit gedetailleerde inventarissen die berusten in het Koninklijk Huisarchief (zie inv.nr. 5270 met de regesten daarbij). Waar dit het geval is, wordt bij de regesten behorend bij de betreffende inv.nrs. naar het afschrift in inv.nr. 1677 verwezen. De stukken die alleen bekend zijn uit inv.nr. 1677 zijn in onderstaande regestenlijst gespecificeerd (wordt nog aangevuld) met verwijzing naar Van Doorninck, Acten 1107-1415, die het gehele inv.nr. heeft uitgegeven.
1677.01-0032 Hendrik gezegd Boenart en zijn zoon Hendrik dragen al hun rechten op het waldvorsterambt van het Rijkswald over aan graaf (Reinoud II).
Datering:
1330 december 4
NB:
Afschrift: inv.nr. 1677 fo. 52. Druk: Van Doorninck, Acten 1107-1415, 169; regest: Nijhoff, Gedenkwaardigheden I, 243.
Toegangsnummer:
0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
laatste wijziging 14-07-2023
0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
Inventaris
2. Graven, later hertogen, van Gelre, graven van Zutphen
2.14. Karel van Egmond
N.B. * 1467, hertog van Gelre en graaf van Zutphen (1477-1483) 1492-1538, overl. 1538, zn. van Adolf van Egmond en Catharina van Bourbon; tr. 1518 Elisabeth van Brunswijk-Lüneburg (1494-1572), dr. van hertog Hendrik VII en Margaretha van Saksen.
Zijn testament bevindt zich niet in dit archief maar wel in het Österreichisches Staatsarchiv: AT-OeStA/HHStA UR LUK 189, in druk: A.P. van Schilfgaarde, 'Het testament van hertog Karel van Gelre en zijn afstammelingen', Bijdragen en Mededelingen Gelre LI (1950) 30-34. Een gedeeltelijk Nederlands afschrift bevindt zich in de Universiteitsbibliotheek Groningen, vgl. Dezelfde, 'Nadere gegevens over het testament van hertog Karel van Gelre en zijn afstammelingen', Ibid. LVI (1957) 199-211. Voor zijn geboortehoroscoop zie inv.nr. 1698 en de aantekeningen daarbij.
N.B. * 1467, hertog van Gelre en graaf van Zutphen (1477-1483) 1492-1538, overl. 1538, zn. van Adolf van Egmond en Catharina van Bourbon; tr. 1518 Elisabeth van Brunswijk-Lüneburg (1494-1572), dr. van hertog Hendrik VII en Margaretha van Saksen.
Zijn testament bevindt zich niet in dit archief maar wel in het Österreichisches Staatsarchiv: AT-OeStA/HHStA UR LUK 189, in druk: A.P. van Schilfgaarde, 'Het testament van hertog Karel van Gelre en zijn afstammelingen', Bijdragen en Mededelingen Gelre LI (1950) 30-34. Een gedeeltelijk Nederlands afschrift bevindt zich in de Universiteitsbibliotheek Groningen, vgl. Dezelfde, 'Nadere gegevens over het testament van hertog Karel van Gelre en zijn afstammelingen', Ibid. LVI (1957) 199-211. Voor zijn geboortehoroscoop zie inv.nr. 1698 en de aantekeningen daarbij.
2.14.2. Algemeen
N.B. Zie ook GldA, 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen, inv.nr. 11, fo. 141-179: aantekeningen van het verhandelde in de hertogelijke raad, 1514-1515.
Registers
N.B. Zie ook GldA, 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen, inv.nr. 11, fo. 141-179: aantekeningen van het verhandelde in de hertogelijke raad, 1514-1515.
Registers
1677 “Dat alste register”. Oudste cartularium van de hertogen van Gelre, 1107-1415. Afschriften, ca. 1490 1 deel
N.B. Vermeld in inv.nr. 5090 en dus in het archief van hertog Karel aanwezig. Met voorin een 16e-eeuws alfabetisch register. Achterin enige losse stukken, die gezien dorsale notitie in dit register thuishoren. Afschriften van dit register: het volgende inv.nr. en GldA, 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen, inv.nr. 102. Voor de verhouding tot inv.nr. 1057 zie: Meij, 'Lotgevallen', 148-150.
De originelen die in dit deel zijn afgeschreven, zijn gedeeltelijk bewaard gebleven en voor een aanzienlijk deel bekend uit gedetailleerde inventarissen die berusten in het Koninklijk Huisarchief (zie inv.nr. 5270 met de regesten daarbij). Waar dit het geval is, wordt bij de regesten behorend bij de betreffende inv.nrs. naar het afschrift in inv.nr. 1677 verwezen. De stukken die alleen bekend zijn uit inv.nr. 1677 zijn in onderstaande regestenlijst gespecificeerd (wordt nog aangevuld) met verwijzing naar Van Doorninck, Acten 1107-1415, die het gehele inv.nr. heeft uitgegeven.
N.B. Vermeld in inv.nr. 5090 en dus in het archief van hertog Karel aanwezig. Met voorin een 16e-eeuws alfabetisch register. Achterin enige losse stukken, die gezien dorsale notitie in dit register thuishoren. Afschriften van dit register: het volgende inv.nr. en GldA, 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen, inv.nr. 102. Voor de verhouding tot inv.nr. 1057 zie: Meij, 'Lotgevallen', 148-150.
De originelen die in dit deel zijn afgeschreven, zijn gedeeltelijk bewaard gebleven en voor een aanzienlijk deel bekend uit gedetailleerde inventarissen die berusten in het Koninklijk Huisarchief (zie inv.nr. 5270 met de regesten daarbij). Waar dit het geval is, wordt bij de regesten behorend bij de betreffende inv.nrs. naar het afschrift in inv.nr. 1677 verwezen. De stukken die alleen bekend zijn uit inv.nr. 1677 zijn in onderstaande regestenlijst gespecificeerd (wordt nog aangevuld) met verwijzing naar Van Doorninck, Acten 1107-1415, die het gehele inv.nr. heeft uitgegeven.
1677.01-0031 Arend van Lynden, rechter, verklaart dat Dirk, heer van Lienden aan hertog (Willem I) 28 morgen land in de pedel (moerasland, vgl. de Peel) van de maalschap van Kesteren heeft overgedragen, alsmede 12 morgen land, de Hogeweert en 7 morgen land, Westermeden en dat deze 44 morgen land, Greven slach onder Elst, behoudt.
Datering:
1399 september 22
NB:
Afschrift: inv.nr. 1677 fo. 51. Druk: Butkens, Annales, Preuves, 43 en Van Doorninck, Acten 1107-1415, 164-165; regest: Nijhoff, Gedenkwaardigheden III, 227.
Toegangsnummer:
0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
laatste wijziging 14-07-2023
0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
Inventaris
2. Graven, later hertogen, van Gelre, graven van Zutphen
2.17. Willem II van Kleef
N.B. * 1516, hertog van Gelre en graaf van Zutphen 1538-1543, overl. 1592, zn. van Johan III, hertog van Kleef, Gulik en Berg en Maria van Gelre; tr. 1e 1541 Jeanne III van Albret (1528-1572), dr. van Hendrik, koning van Navarra en Margaretha van Valois (nietig verklaard); tr. 2e 1546 Maria van Oostenrijk (1531-1581), dr. van Ferdinand van Oostenrijk en Anna van Bohemen.
Zie voor beleningen tijdens zijn regering GldA, 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen.
N.B. * 1516, hertog van Gelre en graaf van Zutphen 1538-1543, overl. 1592, zn. van Johan III, hertog van Kleef, Gulik en Berg en Maria van Gelre; tr. 1e 1541 Jeanne III van Albret (1528-1572), dr. van Hendrik, koning van Navarra en Margaretha van Valois (nietig verklaard); tr. 2e 1546 Maria van Oostenrijk (1531-1581), dr. van Ferdinand van Oostenrijk en Anna van Bohemen.
Zie voor beleningen tijdens zijn regering GldA, 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen.
2.17.3. Bestuur en rechtspraak
2.17.3.2. Rechtspraak, arbitrage en openbare orde
2.17.3.2.1. Rechtspraak door de Landdag
N.B. Betreft registers van sententiën, gewezen door de Landdag tijdens vergaderingen in de vier hoofdsteden met andere stukken.
N.B. Betreft registers van sententiën, gewezen door de Landdag tijdens vergaderingen in de vier hoofdsteden met andere stukken.
2133 Akte van waarmerking op verzoek van de Sint-Paulusabdij te Utrecht door de schepenen van Driel van de aangehechte notariële afschriften van onder meer akten betreffende de pacht door graven en hertogen van Gelre van het hoog- en laaggerecht te Lienden en Driel van de abdij, 1327-1532. Waarmerking 1540.03.02. 1 charter en 7 folio's (getransfigeerd)
N.B. Mogelijk ingediend door de Sint-Paulusabdij bij (gedeputeerden van) de Landdag. Voor een specificatie van de akten zie onderstaande regesten.
N.B. Mogelijk ingediend door de Sint-Paulusabdij bij (gedeputeerden van) de Landdag. Voor een specificatie van de akten zie onderstaande regesten.
2133.01-0001 Graaf Reinoud II oorkondt dat hij van Gheernant van Kalicheym (Kalinchem), abt van Sint-Paulus te Utrecht, voor vierenveertig jaar, of, bij uitblijven van toestemming door de bisschop of de monniken, voor het leven van de abt, het hoog- en laaggerecht te Lienden in pacht genomen heeft tegen jaarlijkse levering van twee goede en vette varkens en dat hij de personen en goederen van de abdij in zijn land, met name in de nader genoemde plaatsen, in bescherming neemt en hun vergunt in wereldlijke zaken alleen door hem berecht te worden.
Datering:
1327 april 25
NB:
Afschriften: inv.nrs. 1681 fo. 51 en vo, fo. 49 (doorgehaald met verwijzing naar het eerste afschrift), 5095 fo. 66 en (authentiek) 2133 (nr. 292). Druk: Butkens, Annales, Preuves, 23, regest: Nijhoff, Gedenkwaardigheden I, 212 (naar de verschillende afschriften). Voor een origineel zie UtHUA, 85-1 Paulusabdij te Utrecht, inv.nr. 52.
Toegangsnummer:
0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
laatste wijziging 14-07-2023
0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
Inventaris
2. Graven, later hertogen, van Gelre, graven van Zutphen
2.14. Karel van Egmond
N.B. * 1467, hertog van Gelre en graaf van Zutphen (1477-1483) 1492-1538, overl. 1538, zn. van Adolf van Egmond en Catharina van Bourbon; tr. 1518 Elisabeth van Brunswijk-Lüneburg (1494-1572), dr. van hertog Hendrik VII en Margaretha van Saksen.
Zijn testament bevindt zich niet in dit archief maar wel in het Österreichisches Staatsarchiv: AT-OeStA/HHStA UR LUK 189, in druk: A.P. van Schilfgaarde, 'Het testament van hertog Karel van Gelre en zijn afstammelingen', Bijdragen en Mededelingen Gelre LI (1950) 30-34. Een gedeeltelijk Nederlands afschrift bevindt zich in de Universiteitsbibliotheek Groningen, vgl. Dezelfde, 'Nadere gegevens over het testament van hertog Karel van Gelre en zijn afstammelingen', Ibid. LVI (1957) 199-211. Voor zijn geboortehoroscoop zie inv.nr. 1698 en de aantekeningen daarbij.
N.B. * 1467, hertog van Gelre en graaf van Zutphen (1477-1483) 1492-1538, overl. 1538, zn. van Adolf van Egmond en Catharina van Bourbon; tr. 1518 Elisabeth van Brunswijk-Lüneburg (1494-1572), dr. van hertog Hendrik VII en Margaretha van Saksen.
Zijn testament bevindt zich niet in dit archief maar wel in het Österreichisches Staatsarchiv: AT-OeStA/HHStA UR LUK 189, in druk: A.P. van Schilfgaarde, 'Het testament van hertog Karel van Gelre en zijn afstammelingen', Bijdragen en Mededelingen Gelre LI (1950) 30-34. Een gedeeltelijk Nederlands afschrift bevindt zich in de Universiteitsbibliotheek Groningen, vgl. Dezelfde, 'Nadere gegevens over het testament van hertog Karel van Gelre en zijn afstammelingen', Ibid. LVI (1957) 199-211. Voor zijn geboortehoroscoop zie inv.nr. 1698 en de aantekeningen daarbij.
2.14.2. Algemeen
N.B. Zie ook GldA, 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen, inv.nr. 11, fo. 141-179: aantekeningen van het verhandelde in de hertogelijke raad, 1514-1515.
Registers
Registers, al in de 16e eeuw aangeduid als de XIV libri, met afschriften van ingekomen en uitgaande brieven, van uitgevaardigde akten en andere stukken en aantekeningen van uiteenlopende aard, 1477-1482 (1492) en 1492-1538 (1546).
N.B. Liber I (inv.nr. 1679) is mogelijk aan het begin van hertog Karels regering aangelegd als formulier- en voorbeeldboek en bevat daarnaast overwegend oudere stukken (midden 13e-einde 15e eeuw, met als zwaartepunt de tweede helft van de 15e eeuw). Oudere stukken (10e-15e eeuw) komen ook in andere delen voor.
Liber II (inv.nr. 1680) is gezien de inhoud, mogelijk fragmentarchief van hertogin-regentes Catharina; de aanwezigheid kan ook samenhangen met het besluit/verlangen van de Landdag te Nijmegen van 1493.04: Item mijn ghen. jonffr. van Gelre oir segel ende brieve in oeren machte te blieven (inv.nr. 1681 fo. 140vo-141). Overigens komt een deel van de inhoud van II ook in I voor (aldaar fo. 65-73, 108-113).
Liber III-XIV (inv.nrs. 1681-1691) vormen een chronologisch min of meer opeenvolgende reeks, zij het met overlappingen en zonder dat binnen de afzonderlijke banden de chronologie in acht genomen is. In die reeks vormt het deel Primus van VIII (inv.nr. 1686), met eigen foliëring 1-47 vrijwel geheel een afschrift (begin 16e eeuw) van een deel van III (inv.nr. 1681, fo. 106-151 en 171-184vo). In III zijn overigens in dat deel passende stukken tussen- of bijgevoegd die in VIII-1 ontbreken).
De dateringen van Liber III-XIV betreffen globaal de door elke band bestreken periode, toch komen per deel ook oudere en jongere stukken voor. Waarschijnlijk aangelegd als geheugensteun voor het lopend bestuur ten aanzien van binnenlandse aangelegenheden (vgl. Nijhoff, Gedenkwaardigheden VI 1, iv).
De XIV Libri waren zoals wij ze nu kennen in de eerste helft van de 16e eeuw aanwezig; Gerard van Rhenoy en Johan Bell bevestigen op 1547.01.05 dat zij de registers in hun bewaring hebben (inv.nr. 1695, fo. 242).
Liber XII werd
N.B. Zie ook GldA, 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen, inv.nr. 11, fo. 141-179: aantekeningen van het verhandelde in de hertogelijke raad, 1514-1515.
Registers
Registers, al in de 16e eeuw aangeduid als de XIV libri, met afschriften van ingekomen en uitgaande brieven, van uitgevaardigde akten en andere stukken en aantekeningen van uiteenlopende aard, 1477-1482 (1492) en 1492-1538 (1546).
N.B. Liber I (inv.nr. 1679) is mogelijk aan het begin van hertog Karels regering aangelegd als formulier- en voorbeeldboek en bevat daarnaast overwegend oudere stukken (midden 13e-einde 15e eeuw, met als zwaartepunt de tweede helft van de 15e eeuw). Oudere stukken (10e-15e eeuw) komen ook in andere delen voor.
Liber II (inv.nr. 1680) is gezien de inhoud, mogelijk fragmentarchief van hertogin-regentes Catharina; de aanwezigheid kan ook samenhangen met het besluit/verlangen van de Landdag te Nijmegen van 1493.04: Item mijn ghen. jonffr. van Gelre oir segel ende brieve in oeren machte te blieven (inv.nr. 1681 fo. 140vo-141). Overigens komt een deel van de inhoud van II ook in I voor (aldaar fo. 65-73, 108-113).
Liber III-XIV (inv.nrs. 1681-1691) vormen een chronologisch min of meer opeenvolgende reeks, zij het met overlappingen en zonder dat binnen de afzonderlijke banden de chronologie in acht genomen is. In die reeks vormt het deel Primus van VIII (inv.nr. 1686), met eigen foliëring 1-47 vrijwel geheel een afschrift (begin 16e eeuw) van een deel van III (inv.nr. 1681, fo. 106-151 en 171-184vo). In III zijn overigens in dat deel passende stukken tussen- of bijgevoegd die in VIII-1 ontbreken).
De dateringen van Liber III-XIV betreffen globaal de door elke band bestreken periode, toch komen per deel ook oudere en jongere stukken voor. Waarschijnlijk aangelegd als geheugensteun voor het lopend bestuur ten aanzien van binnenlandse aangelegenheden (vgl. Nijhoff, Gedenkwaardigheden VI 1, iv).
De XIV Libri waren zoals wij ze nu kennen in de eerste helft van de 16e eeuw aanwezig; Gerard van Rhenoy en Johan Bell bevestigen op 1547.01.05 dat zij de registers in hun bewaring hebben (inv.nr. 1695, fo. 242).
Liber XII werd
1681 Liber III, (1327) 1492-1501. Afschriften, ca. 1501 1 band
N.B. Voor een specificatie van de stukken zie de regesten hieronder.
N.B. Voor een specificatie van de stukken zie de regesten hieronder.
1681.01-0091 Graaf Reinoud II oorkondt dat hij van Gheernant van Kalicheym (Kalinchem), abt van Sint-Paulus te Utrecht, voor vierenveertig jaar, of, bij uitblijven van toestemming door de bisschop of de monniken, voor het leven van de abt, het hoog en laag gericht te Lienden in pacht genomen heeft en dat hij de personen en goederen van de abdij in zijn land, met name in de nader genoemde plaatsen, in bescherming neemt en hun vergunt in wereldlijke zaken alleen door hem berecht te worden.
Datering:
1327 april 25 [Gegeven en geschiet tot Utrecht… op sente Marcus dach ewangelist]
NB:
Afschriften: inv.nrs. 1681 fo. 51 en vo, fo. 49 (doorgehaald met verwijzing naar het eerste afschrift), 5095 fo. 66 en (authentiek) 2133. Druk: F.C. Butkens, Annales, Preuves, 23, regest: Nijhoff, Gedenkwaardigheden I, 212.
Toegangsnummer:
0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen
laatste wijziging 14-07-2023
