De collectie Diverse charters/diverse aanwinsten van het voormalige Rijksarchief in Gelderland bestaat uit aanwinsten die niet bij een aanwezig archief passen en ook niet substantieel genoeg zijn om als apart archief bewaard te worden.
De aanwinsten zijn in de 19e en 20e eeuw verworven. Deels zijn het bewaargevingen of schenkingen, een ander deel is aangekocht. Vooral eind 19e en begin 20e eeuw, toen het rijksarchief nog niet zo lang bestond (het is in 1877 opgericht) had men de neiging door aankopen (op veilingen maar ook bij marktkoopllieden) de bestanden aan te vullen.
De Diverse charters waren genummerd en grotendeels beschreven. Die nummers zijn gehandhaafd, de chronologische ordening niet. De overige losse stukken waren bij de Diverse aanwinsten gevoegd, waaronder vreemd genoeg ook veel charters. Die collectie was niet beschreven, afgezien van incidentele beschrijvingen in aanwinstenlijsten.
In deze inventaris zijn verder alle stukken opgenomen die los in het depot van het Gelders Archief gevonden zijn, vooral bij de voorbereidingen voor de verhuizing naar het nieuwe gebouw in 2012, zonder context of aantoonbare relatie met aanwezige archieven.
Tenslotte zijn in 2020 bij de opheffing van de Charterverzameling (0243) de charters daaruit overgebracht waarvan niet duidelijk is tot welk archief zij behoren. Per charter wordt het oude inv.nr. aangegeven (zie voor de geschiedenis van de Charterverzameling de Inleiding bij 0001 Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen).

Een ingebonden en van een boekband voorziene aanwinst werd destijds handschrift genoemd, een wat merkwaardige term in een archiefomgeving. Zie daarvoor 0508 Handschriften Rijksarchief in Gelderland.

De indeling van het geheel is grotendeels geografisch, met een restgroep die zich niet daarvoor leent.

De beschrijvingen zijn zo beknopt mogelijk, gezien het geringe belang van de meeste stukken.Bestaande beschrijvingen zijn zoveel mogelijk overgenomen. Een groot deel van de charters betreft grond-, goederen- en geldtransacties. Die akten zijn ook in de lokale rechterljke archieven te vinden.

De herkomst van de stukken is over het algemeen niet duidelijk. Een deel van de aanwinsten is zelfs niet geregistreerd. Maar ook als dat wel het geval is zegt dat meestal weinig over de oorspronkelijke herkomst.
Een belangrijk deel komt van verzamelaars of uit archieven die door overheden aan opkopers zijn verkocht, zoals de zgn. "Kloostercharters Veluwe". In 1880 heeft het Rijksarchief in Gelderland ca. 800 charters van een boekhandelaar gekocht. Die waren waarschijnlijk afkomstig uit archivalia die de gemeente Arnhem begin 19e eeuw had opgeruimd. Andere stukken kwamen van "een koopman op de markt te Arnhem". Archiefdiensten stuurden elkaar onderling ook vaak stukken die elders thuishoorden.

Gedrukte aanwinstenlijsten zijn over 1877-1967 te vinden in de Verslagen omtrent 's Rijks oude archieven (VROA), vanaf 1968 vervolgd als Jaarverslagen van de Rijksarchiefdienst, met daarin aanwinstenlijsten tot 1980.