Menu

De chat is beschikbaar van maandag tot en met vrijdag tussen 13:00 en 16:00 uur. Is de chat offline? Bekijk onze Veelgestelde vragen of stel uw vraag via ons contactformulier.

Uw zoekacties: Klooster Mariëndaal bij Arnhem

0310 Klooster Mariëndaal bij Arnhem

Archieftoegang

Hier vindt u de inventaris van een archieftoegang. Hierin staat beschreven welke stukken zich in dit archief bevinden. 
 
Het nummer dat voor de titel van het archief staat is het toegangsnummer van dit archief. Het nummer dat voor de beschrijving van een stuk staat is het inventarisnummer. 
  • Bij ‘Kenmerken’ vindt u algemene informatie over dit archief
  • Bij ‘Inleiding’ vindt u achtergrondinformatie over dit archief, denk hierbij aan de openbaarheid, de archiefvormer en de oorsprong en opbouw van het archief.
  • Bij ‘Inventaris’ vindt u de lijst met beschrijvingen van stukken die zich in dit archief bevinden. 

Hoe zoekt u door een archieftoegang?

Klik op de zoekbalk links bovenin en voer uw zoekterm(en) in. Klik vervolgens op ‘zoek’.
Onder ‘Gevonden archiefstukken’ verschijnen de beschrijvingen van stukken uit dit archief waar deze term in voorkomt. Om te zien in welk deel van het archief deze stukken zitten klikt u op ‘Inventaris’. Dor telkens te klikken op het woord/de woorden die vetgedrukt worden weergegeven komt u uit bij de (met geel gemarkeerde) zoektermen. 

Welke archieftoegangen heeft het Gelders Archief?

Bekijk het Archievenoverzicht  om te zien welke archieven zich in het Gelders Archief bevinden. Deze zijn niet allemaal geïnventariseerd en beschikbaar voor inzage. Als er geen inventarislijst beschikbaar is, is dit archief helaas nog niet in te zien. 
 

 

beacon
 
 
Inleiding
1. Openbaarheid en citeren
2. Geschiedenis
0310 Klooster Mariëndaal bij Arnhem
Inleiding
2.
Geschiedenis
Het klooster Mariëndaal, ook Mariënborn of het fonteyne klooster (fontis beatae Mariae) geheten, wordt "de oudste dochter" van Windesheim genoemd. In 1392 uitte Wijnand van Arnhem de wens dat er op zijn landgoed een klooster zou ontstaan, en hij raadpleegde daartoe zijn vriend Florens Radewijnsz - vicaris van de St. Lebuïnuskerk te Deventer en vriend van Geert Grote - en Johannes Vos uit Heusden. Dezen raadden hem aan een klooster te stichten volgens de orde der reguliere kanunniken van de H. Augustinus. *  Wijnand verzocht en verkreeg daarop verlof van hertog Willem van Gulik en van Floris van Wevelinckhoven, de bisschop van Utrecht, om zijn landgoed in een klooster te veranderen. * 
De geestelijken Johannes de Gronde, Johannes Brinkerink en enige anderen kwamen uit Windesheim over. Johannes Kessel, kok in Windesheim, schonk 1300 gulden. Als bouwheren worden Hendrik Wilde uit 's-Hertogenbosch en Hendrik Wilsen uit Kampen genoemd. Als eerste rector trad in Mariëndaal Johannes van Kempen op, de broer van de bekende Thomas à Kempis; als eerste prior wordt Arnold van Calcar genoemd. *  In 1395 voegden Windesheim, Mariëndaal en nog twee pas gestichte kloosters, Eemstein en Nieuwlicht bij Hoorn, zich tot een generaal kapittel aaneen.
De kloosterlingen legden zich o.a. toe op het verluchten van boeken; het Gebedenboek van hertogin Maria van Gelre, in 1415 geschreven door de monnik Helmich de Lewe, is hier een voorbeeld van. *  Voor hun levensonderhoud hadden ze verder de beschikking over aanzienlijke goederen en landerijen; er zijn vele oorkonden die het verkrijgen van het bezit in en om Arnhem, al dan niet via testament, vermelden. In 1410 verkrijgt Mariëndaal bijvoorbeeld het goed Heyenoerde van de deken en het algemeen convent van St. Salvator te Prüm. * 
Ook de verschillende hertogen waren het klooster gunstig gezind. Hertog Arnold verleende tot driemaal toe, in 1429, 1436 en 1448 zijn raattiend te Ede en hertog Karel stond de kloosterlingen in 1528 toe om boter, kaas, haring, stokvis te kopen en gaf hen jaarlijks een som voor het opnemen van zijn bastaardbroeder Johan. *  Dat de ene dienst de andere waard is, blijkt in 1492 wanneer het klooster hertog Karel 200 Rijnsgulden leent en in 1518 wanneer wagens ter beschikking worden gesteld ter gelegenheid van Karels huwelijk met Elisabeth van Brunswijk-Lunenburg. * 
Behalve door hun gastvrijheid en liefdadigheid, waren de kloosterbroeders soms ook bekend door hun misstappen. Zo is er in 1520 een beschuldiging dat een van de broeders een moord zou hebben begaan en is er een brief uit 1547 bewaard gebleven van de prior aan het Hof van Gelderland waarin deze het Hof verzoekt op te treden ter verwijdering van een van de broeders, Matthias van Suchtelen, die de kuisheidsgelofte geschonden had en nu weigerde het klooster te verlaten. * 
Mariëndaal onderging tijdens de Hervorming hetzelfde lot als de andere kloosters: omstreeks 1587 werd, nadat de monniken zich al hadden verwijderd, het klooster afgebroken en de stenen werden gebruikt om de poorten en muren van Arnhem te verstevigen.
De kloostergoederen werden onder het toezicht van Gedeputeerde Staten van het kwartier van Veluwe gesteld, waarbij een rentmeester met het dagelijks beheer was belast.
De gronden van Mariëndaal werden in de eerste tijden verpacht, maar in 1735 kwamen ze door aankoop in handen van Johan Brantsen. Deze liet op de plaats, waar het klooster had gestaan, een huis bouwen. Door vererving kwam het landgoed in 1791 aan de toenmalige burgemeester van Arnhem, Mr. Jacob Nicolaas van Eck.
In de Tweede Wereldoorlog hebben het huis en het landgoed door bombardementen ernstig geleden; in 1946 is het gebouw afgestaan aan het Bedrijfslaboratorium voor Grond- en Gewasonderzoek. Het landgoed Mariëndaal is tegenwoordig eigendom van de Stichting Geldersch Landschap en is vrij te bewandelen. * 
3. Het archief

Kenmerken

Datering:
1405-1547
Auteur:
W. Sluyter, K.J.W. Peeneman
 
 
 

Contact

location Westervoortsedijk 67-D
     6827 AT Arnhem
     (parkeerplaats aan de
     Mercatorweg)

E-mail Contactformulier
Telefoon  Telefoon
calender2 Openingstijden studiezaal